Đất lành chim đậu là lẽ tự nhiên; đất nghiệt ngã thì chim đi nơi khác cũng là lẽ tự nhiên . Điều này ai cũng hiểu.
Nhưng đất lành là gì? Làm thế nào để nước Việt là đất lành để người nước ngoài thích đến đầu tư và làm việc, để sinh viên du học thích trở về quê hương sinh sống?
Đất lành. Chúng ta nghĩ đến “đất”, nhưng thực sự “đất” mà là đất đá, núi non, sông nước, thì chẳng quan trọng, vì thời nay, với kỹ thuật xây dựng và tiếp liệu, thiên hạ có thể sống ở Bắc cực hay Nam cực hay trong sa mạc Sahara để làm việc, đất đá là yếu tố ít quan trọng nhất của “đất”.
Yếu tố quan trọng nhất của “đất” là con người và những hệ thống làm việc và sinh sống của con người. Điều này rất dễ hiểu, như là vợ chồng, nếu yêu nhau thì nhà mình là thiên đường, ghét nhau thì nhà thành địa ngục. Cái nhà chỉ là 4 bức tường và mái, không hơn không kém.
Yếu tố con người là yếu tố chính của đất lành:
– Người ta thân thiện với nhau không?
– Ngoài đường trộm cắp nhiều không?
– Ban đêm đường phố và nhà dân an ninh đến đâu?
– Taxi có ăn chặn không? Cảnh sát giao thông có vòi tiền không?
– Các cơ quan công lực lễ độ với dân hay sách nhiễu dân?
– Người dân có thực quyền là chủ đất nước không?
– Công sở có cần bôi dầu mỡ bằng phong bì dưới gầm bàn không?
– Công việc mọi nơi, nhất là công sở, chạy có nhanh không?
– Giao thông tương đối an toàn không?
– Hệ thống giao thông có thông thoáng không?
– Hệ thống giao thông công cộng (bus, subway…) có sạch và tiện không?
– Hệ thống nước sạch sẽ không?
– Điện tốt không?
– Mua thực phẩm sạch có dễ không? Hay chỉ đồ độc hại ngoài chợ?
– Có trường tử tế cho con cái không?
– Có nhà thờ, nhà chùa gần không?
– Có nhiều nơi giải trí tốt và lành mạnh không?
– Có nhiều công viên cây xanh trong thành phố không?
– Dùng thẻ tín dụng ở các tiệm có an toàn không? Hay là sẽ bị trộm tài khoản?
– Bưu phẩm đi nhanh và an toàn không?
– Tìm nhân công giỏi dễ không?
– Nhà nước có chính sách hỗ trợ các doanh nghiệp không?
– Con người có tự do không? (Tự do ăn nói, tự do chỉ trích quan chức và nhà cầm quyền, tự do viết blog, tự do lập hội lập nhóm – đương nhiên là trong phạm vi hợp pháp).
– Người tài có đất dụng võ không, hay phải trả tiền để có việc?
– Nói chung con người hành xử với nhau có thành thật không?
Yếu tố đất đá:
– Đường phố thường bị ngập lụt khi mưa không?
– Đường phố có nhiều ổ gà ổ voi không?
– Đường phố có nhiều bụi bặm không?
– Vấn đề ô nhiễm (không khí, sông nước, đất đai) có nặng không?
– Đường phố sạch sẽ không?
– Rác rến có được giải quyết ngăn nắp sạch sẽ hằng ngày không?
Đại khái những điểm chính là như thế. Nếu các câu trả lời đều tốt, thì đất lành và đương nhiên là mọi thứ chim sẽ tìm về đậu.
Bằng không thì có mời mọc kêu gào cũng vô ích. Chẳng chim nào dại dột đâm đầu vào vùng nghiệt ngã.
Và đất lành thực sự có nghĩa là người lành.
Trần Đình Hoành
Washington DC
CVD 