Bài cùng chuỗi:
– Dạy tài chính căn bản cho trẻ em
– Dạy trẻ em kĩ năng tài chính: Tiền là gì?
– Dạy trẻ em kĩ năng tài chính: Kiếm tiền
– Dạy trẻ em kĩ năng tài chính: Hàng hoá và dịch vụ
– Dạy trẻ em kĩ năng tài chính: Cần và Muốn
– Dạy trẻ em kĩ năng tài chính: Lựa chọn trong chi tiêu
– Dạy trẻ em kỹ năng tài chính : Tiết kiệm cho mục tiêu ngắn hạn
– Dạy trẻ em kỹ năng tài chính: Tài khoản tiết kiệm
Giống như mọi người, con bạn mỗi ngày đều phải đưa ra những lựa chọn xem: nên mặc gì, chơi gì, chọn truyện gì để đọc trước khi ngủ. Mỗi ngày đều có rất nhiều lựa chọn, và ngay cả những trẻ tuổi rất nhỏ cũng có thể đưa ra những quyết định đơn giản. Nếu bây giờ con đủ dũng cảm lựa chọn, thì khi lớn lên dễ đưa ra quyết định hơn bởi chúng đã có kinh nghiệm và tự tin.Những bé rất nhỏ có thể phân tích và lựa chọn giữa hai thứ – ví dụ: “Con muốn ăn kem Socola hay Vani?” hay “Con có 2 đô la để chọn đồ trong cửa hàng đồ chơi. Con muốn lấy bạn ếch hay bạn sư tử?” Những lựa chọn giản dị vậy thôi cũng là cơ hội thực hành tuyệt vời cho các bạn nhỏ. (Bài liên quan: 3 cách giúp bạn giảm chi tiêu cá nhân)
Lựa chọn giữa thứ cần và thứ muốn
Có một điều quan trọng khi lựa chọn, đó là ý thức được sự khác biệt giữa những thứ cần và thứ muốn. Hãy giải thích cho con bạn rằng, việc của bố/mẹ là quan tâm tới những thứ con cần – người lớn ở nhà sẽ luôn phải lo cho những thứ như thức ăn dinh dưỡng hay tiền nhà. Sau tất cả chi phí kể trên, tiền dư lại gia đình sẽ chi tiêu cho những thứ muốn. Vì hầu hết mọi người thường muốn nhiều thứ hơn khả năng chi trả của mình, nên họ thường lựa chọn những gì họ thực sự muốn nhất. Từ tuổi nhỏ trẻ đã có thể học được rằng:
-Tiền là giới hạn
-Mọi người phải đưa ra những quyết định chi tiêu
Con càng lớn, chúng có thể càng mong muốn nhiều thứ hơn. Lúc ấy, bạn hãy trò chuyện với con bằng cách yêu cầu con liệt kê ra một số thứ bạn ấy muốn có. Danh sách ấy có thể khá dài và bao gồm:
-Một chiếc xe đạp
-Bộ trò chơi cờ bàn
-Một tấm ván trượt
-Kẹo
-Đồ điện tử
-Nhạc
-Thú nhồi bông
-Đồ chơi
Trong danh sách, bạn hãy thảo luận về một số thứ muốn tốn phí ít hơn, ví dụ như kẹo; Những thứ khác như xe đạp thì đắt hơn. Bạn hãy giải thích là, mọi người đôi khi phải chọn giữa việc mua một số món đồ rẻ hay chỉ một món đắt thôi.
Hãy yêu cầu con chọn một món đồ quan trọng nhất. Có khả năng điều này sẽ rất khó với bé, vì con có thể thực sự muốn tất cả mọi thứ trong danh sách. Giúp con lựa chọn, bạn có thể hỏi bé xem con nghĩ sao về mỗi món đồ, kê ra lý do con muốn mua mỗi thứ và lý do con không mua. Nếu giả sử chọn một bộ game, con có thể nảy ra ý nghĩ kiểu như:
-Lý do mua – bạn con cũng có nó; nhìn nó vui vui
-Lý do không mua – con có thể chơi trò này ở nhà bạn; con đã có rất nhiều bộ trò chơi rồi; nó đắt lắm.
Giúp con bạn xóa một số thứ muốn trong danh sách bằng cách này, cho đến khi danh sách giảm gạch đầu dòng xuống mức thể chấp nhận được. Các con thường đưa ra lựa chọn tốt nhất nếu thấy tiền của mình để trước mặt. Ngay cả khi con chỉ muốn góp một phần nhỏ để mua món đồ, việc biết phải tiêu một chút tiền của mình sẽ giúp con lựa chọn dễ dàng hơn.
Đặt câu hỏi
Bạn có thể khuyến khích con lựa chọn chi tiêu bằng cách để con nghe những câu hỏi kiểu như : “Mình có cần mua đồ này bây giờ không? Có chỗ nào bán đồ này rẻ hơn không? Mình có thể mượn nó ở thư viện hay từ bạn bè không?” Bạn cũng có thể để con tham gia vào một số quyết định chi tiêu của mình. Ví dụ, ở cửa hàng tạp hóa, bạn có thể giải thích tại sao bạn chọn đồ nhãn hiệu này thay vì cái khác. Bạn có thể nói, “Gói ngũ cốc này giá 4 đô, còn cái này chỉ 3 đô. Nhìn 2 gói giống nhau cả. Con nghĩ mình nên mua gói nào?”
Nếu con biết bạn phải cân nhắc rất nhiều trước mỗi lựa chọn chi tiêu, bé có thể sẽ làm giống bạn. Nếu con bạn đang dùng tiền của chúng, bạn cũng có thể giúp con đánh giá, phân tích các lựa chọn (với lý do), nhưng hãy dành quyết định cuối cùng cho bé.
CVD 