Tách rời Quyền Sở Hữu trong Thị Trường Năng Lượng: Khái Quát về các điểm tranh luận nảy lửa ở Châu Âu

*Bài báo dưới bàn luận về vấn đề tách rời quyền sở hữu, hay tách sở hữu độc quyền trong ngành năng lượng tại châu Âu, dược khởi sướng  từ đầu những năm 1990s cho đến những năm 2000s. Đây là một bước tiến giúp châu Âu có thị trường năng lượng tự do (liberal energy market) .

Tương tự, với Việt Nam, đây là một vấn đề phức tạp, và đã đến lúc đòi hỏi cần phải đầu tư cho các thảo thuận, nghiên cứu về phương tiện chính sách và hỗ trợ thực tiễn để tách rời quyền sở hữu trong thị trường năng lượng độc quyền nói chung và thị trường điện nói riêng. Đây là bước đưa Việt Nam đến một thị trường năng lượng minh bạch tự do và bền vững dưới sự quản lý tốt của nhà nước.

(Lời giới thiệu bởi T.S Đào Thu Hằng,)

Quá trình thúc đẩy tự do hóa thị trường điện thúc đẩy bởi Ủy ban châu Âu từ hai thập kỷ đang bước vào một giai đoạn mới trong cuộc tranh luận về quyền sở hữu và điều tiết cơ sở hạ tầng truyền tải năng lượng. Vấn đề trọng tâm của quá trình là loại bỏ các nhà vô địch quốc gia kết nối theo chiều dọc, tạo ra một thị trường sản xuất điện cạnh tranh và có các cơ quan quản lý mạnh và độc lập để giám sát các nhà độc quyền tự nhiên (natural monopolies) như các lưới điện cao áp. Ủy ban châu Âu, nói về cái gọi là gói thứ 3, nhìn nhận việc tách quyền sở hữu là yếu tố chính để hạn chế khả năng của các nhà sản xuất điện Châu Âu sử dụng quyền lực thị trường trong những tương tác kỹ thuật phức tạp giữa sản xuất, truyền tải và phân phối.

Cùng với nhau, các sắp xếp mới về quyền sở hữu, luật lệ đáng tin cậy về cơ sở hạ tầng (ERGEG +…) và một đơn vị giám sát thị trường có trình độ kỹ thuật cao (ACER…), là thành phần của gói biện pháp mới hiện đang được tranh luận giữa các bên có quyền lợi liên quan. Thị trường Điện 2008 của châu Âu sẽ là năm của “gói thứ ba”, gọi tắt trong nhiều báo cáo bằng thành phần chính của gói: Tách rời quyền sở hữu – Unbundling

“Unbundling – Tách rời”, một khái niệm kỹ thuật từ lúc đầu, đã đi vào từ vựng của công chúng rộng rãi hơn. Có vẻ là kỹ thuật, nhưng cuộc tranh luận trên thực tế là một tranh luận mang tính triết học cao. Đang được áp dụng và hiện thực hóa cho viễn thông và đường sắt, ngày nay Unbundling là đối tượng của các cuộc luận chiến quan trọng trong nội bộ châu Âu cho thị trường năng lượng. Sau khi trình bày tình trạng hiện tại của “dự án, cũng như các quyết định sẽ được thực hiện vào năm 2008 về cái gọi là ‘gói lập pháp thứ ba’ (xem thêm tại đây) “, các lập luận ủng hộ và phản đối sẽ là trọng tâm chính của bài báo này; một bài báo nỗ lực để tăng tính minh bạch, thay vì đưa ra quan điểm ủng hộ hoặc chống lại.

Định nghĩa “Unbundling – Tách nhỏ” (xem thêm bài Giới thiệu khái niệm Unbundling)

Tách rời quyền sở hữu được định nghĩa là tách biệt giữa sản xuất và cung ứng, của các hoạt động nối kết theo chiều dọc trong đó các tài sản chuyển dịch tạo thành cơ chế độc quyền. Tách quyền sở hữu xảy ra thông qua các hình thức khác nhau: Từ việc thiết lập các nhà điều hành hệ thống chuyển tải (transport system operators – TSO, như RTE ở Pháp -Réseau de Transport d’Électricité – hoặc National Grid ở Anh; thông thường và bởi vì cách tiếp cận “độc quyền tự nhiên”, chỉ có duy nhất một TSO ở mỗi quốc gia), đến việc tách quyền sở hữu bằng pháp lý – có nghĩa là sự tách biệt bằng biện pháp pháp lý giữa doanh nghiệp và đơn vị vận hành lưới điện, đến đơn vị vận hành hệ thống chuyển tải độc lập, và sau đó, là phiên bản cực đoan,  tách “toàn bộ” quyền sở hữu, mà một số doanh nghiệp gọi là “trưng thu”.

Nhưng ngay cả việc tách quyền sở hữu cũng xảy ra thông qua các hình thức khác nhau: Từ việc bán cổ phần phổ thông của mạng lưới điện cho các nhà sản xuất khác nhau, như ở Scotland, nơi hai công ty chủ sở hữu lưới điện, đến hình thức cổ phần thiểu số của doanh nghiệp trong lưới điện như ở Phần Lan. Tiếp đến là hình thức cực đoan nhất được giới thiệu ở Anh vào những năm 1980s.

Việc tách rời quyền sở hữu cũng có nghĩa là lưới điện không thể sở hữu bởi doanh nghiệp sản xuất điện, hoặc lưới điện không bao giờ sở hữu hàng hóa mà lưới điện vận chuyển. Trong mọi trường hợp, tách rời quyền sở hữu nhằm mục đích tạo ra sự cạnh tranh nhiều hơn trên thị trường và chấm dứt sự phân biệt đối xử mà người nắm giữ độc quyền tự nhiên có thể thực hiện.

Tình trạng của các quốc gia thành viên EU rất không đồng nhất, bao gồm các nước đã thực hiện cốt lõi tách quyền sở hữu cách cực đoan nhất (Thụy Điển, Anh, Tây Ban Nha), và cả những nước duy trì cổ phần thiểu số trong mạng lưới (Phần Lan), hay những nước có luật lệ rất mạnh nhưng lại giữ cấu trúc “nối kết theo chiều dọc” của sản xuất và truyền tải – trường hợp của Đức hoặc Pháp, ngày nay là hai nước phản đối Ủy bản châu Âu mạnh nhất trong đề xuất tách quyền sở hữu, với các lý lẽ khác nhau.

Từ tự do hóa sang “tách quyền sở hữu”: “Gói” thứ ba của Ủy ban

Một gói tự do hóa ngành năng lượng đầu tiên đã được UB châu Âu thông qua vào cuối những năm 1990 (1996) và quy định các quy tắc chung cho thị trường điện nội bộ, tiếp theo là chỉ thị về các quy tắc chung cho thị trường khí đốt tự nhiên nội bộ vào tháng 8 năm 1998. “Gói đầu tiên” này được theo sau là “gói thứ hai” vào năm 2003 (đặc biệt là Chỉ thị 2003/54/EC về điện và 2003/55/​​EC đối với khí đốt), đặc biệt nhấn mạnh về sự cần thiết phải hài hòa các quy tắc của thị trường khắp các quốc gia thành viên EU. Sau hội nghị thượng đỉnh không chính thức của các nguyên thủ quốc gia và chính phủ tại Tòa án Hampton vào mùa thu năm 2005, và trong bối cảnh xung đột chống lại Nga và các nước láng giềng (xung đột với Ukraine vào tháng 1 năm 2006, Belarus vào tháng 1 năm 2007), dự án của Ủy ban đã được quốc tế hóa: trình bày ở Brussels, vào tháng 3 năm 2006, Sách xanh về “Chiến lược của châu Âu cho năng lượng bền vững, cạnh tranh và an ninh”, do đó trình bày một cách tiếp cận phức tạp vượt xa cách tiếp cận thị trường nội bộ truyền thống, với ưu tiên mới về an ninh nguồn cung và tính bền vững. Vì kết quả của quá trình tự do hóa trước đó, đánh giá của Ủy ban cực kỳ bi đát: Một cuộc khảo sát được thực hiện vào năm 2005 và 2006 về cạnh tranh trong lĩnh vực khí đốt và điện đã kết luận “người tiêu dùng và doanh nghiệp đang thua lỗ do thị trường điện và khí đốt kém hiệu quả và đắt đỏ”. Báo cáo cũng cho rằng mức độ tập trung thị trường cao, nối kết theo chiều dọc và nguồn cung, phát điện và cơ sở hạ tầng dẫn đến việc thiếu khả năng tiếp cận bình đẳng cũng như không đủ đầu tư vào cơ sở hạ tầng.

Khả năng nối kết liên quốc gia cũng không bình đẳng. Ngay cả khi hai gói đầu tiên được áp dụng, “di sản quá khứ” của các Quốc gia Thành viên vẫn triệt tiêu các quy tắc mới. Vì lý do này, Brussels đã có một lập trường cấp tiến hơn nhiều vào năm 2007: Theo yêu cầu của hội nghị thượng đỉnh Đại Hội đồng Châu Âu vào ngày 8 tháng 3 và được Nghị viện Châu Âu khuyến khích mạnh mẽ vào ngày 10 tháng 7 năm 2007, Ủy ban đã trình bày “gói thứ ba” vào ngày 19 tháng 9, 2007. Tách quyền sở hữu là một vấn đề nổi bật trong gói này và nó khiến các Quốc gia Thành viên phải lựa chọn trong hai phương án: “tách quyền sở hữu” hoặc là “tổ chức vận hành hệ thống độc lập”.

Thống nhất về mục tiêu và sự cần thiết của việc phân tách hiệu quả… nhưng chưa đồng ý về “làm thế nào để đạt được điều đó”: Cuộc tranh luận tách quyền sở hữu.

Các đại biểu nhất trí về các mục tiêu tổng thể của chính sách năng lượng Châu Âu, đảm bảo 3 khía cạnh của an ninh nguồn cung, tính cạnh tranh, và tính bền vững của môi trường, cũng như “phải đạt được hiệu quả tách biệt các hoạt động cung cấp/phát điện khỏi các hoạt động mạng lưới truyền tải” (ENER 277 / CODEC 1252, ngày 16 tháng 11 năm 2007). Nhưng các đại biểu bất đồng mạnh mẽ về cách đạt được các mục tiêu chung. Đặc biệt, liên quan đến sự lựa chọn giữa tách quyền sở hữu và việc một tổ chức điều hành hệ thống độc lập – independent system operator, ISO – một số quốc gia coi ISO không khác gì một loại hình quyền sở hữu khác.

Trên thực tế, sự nhấn mạnh của Ủy Ban về việc tách quyền sở hữu như điều kiện tiên quyết cho sự thành công của chính sách năng lượng Châu Âu được coi là quá đáng bởi một số Quốc gia thành viên, trước hết là Pháp và Đức. Như chuyên gia năng lượng người Pháp Jean-Marie Chevalier đã viết, có nhu cầu chuyển từ tầm nhìn chung sang chính sách năng lượng chung của châu Âu. Nhưng làm thế nào? Tổng cục cạnh tranh (The General Directorate for Competition – DG Comp) đề xuất các biện pháp truyền thống chống độc quyền dựa trên các điều 81, 82 và 86 của Hiệp ước Liên minh châu Âu và gây áp lực mạnh mẽ lên Tổng cục Vận tải và Năng lượng (The General Directorate for Transport and Energy – DG TREN) để đi xa theo hướng này. Tổng cục Vận tải và Năng lượng cũng đã thiết lập hạt nhân cho một cơ quan quản lý châu Âu, ERGEG, cơ quan này có tiềm năng thành ‘ERGEG plus’, góp phần cải thiện quy tắc và truyền tải xuyên châu Âu – một sự thay thế khả thi? Các nhà quan sát chỉ trích sự nhầm lẫn giữa một bên là chính sách cạnh tranh và một bên là thiết kế chính sách năng lượng toàn diện

Nhiều câu hỏi đặt ra:

•       Việc tách quyền sở hữu có thực sự cải thiện sự cạnh tranh trên thị trường nội bộ không?

•       Làm thế nào để đảm bảo các khoản đầu tư cần thiết vào cơ sở hạ tầng, một khi các doanh nghiệp và lưới điện đã được tách rời?

•       Làm thế nào để tính đến sự khác biệt chính giữa thị trường khí đốt và điện, và làm thế nào để giải quyết sự đánh đổi giữa nhiều cạnh tranh hơn và an ninh nguồn cung năng lượng, liệu việc tách nhỏ có làm suy yếu các nước mạnh tiềm năng, và cả châu Âu?

•       Làm thế nào để tránh sự thống trị của nước thứ ba đối với một mạng lưới không liên kết, trong bối cảnh các công ty năng lượng của EU suy yếu, đặc biệt là trong lĩnh vực khí đốt? Trong bối cảnh này, “điều khoản Gasprom” có đủ không? [Xem thêm về điều khoản Gasprom quy định về việc các công ty không phải châu Âu không có quyền sở hữu, điều khiển và vận hành lưới truyền tải điện, gas].

•       Có giải pháp nào để thay thế tách quyền sở hữu? Một gói thiết kế khác bao gồm một cơ quan quản lý mạnh của Châu Âu, các cổ đông thiểu số trong một hệ thống truyền tải, và nhiều đơn vị kết nối hơn? Và cuối cùng:

•       Sự kết hợp bền lâu giữa chính sách cạnh tranh và chính sách năng lượng có thực sự có ý nghĩa, trong viễn ảnh cảm giác bị đe dọa về an ninh năng lượng ngày càng tăng đối với các nước thứ ba mà EU đang ngày càng phụ thuộc vào (chẳng hạn như Nga)?

Một vài điểm từ những cuộc tranh luận

Những câu hỏi nêu trên đã trở thành tâm điểm của cuộc tranh luận này từ cuối năm 2008. Và việc đánh giá tác động của các hậu quả lợi ích của gói thứ ba, được Ủy ban thực hiện, đã gặp chống đối của các chuyên gia cũng như ngành năng lượng và các chính trị gia. Họ lập luận rằng những so sánh dựa trên dữ liệu Eurostat là không hợp lý, rằng dữ liệu sai và do đó đưa ra kết luận: “Chúng ta không thể so sánh táo và lê”. Thủ tướng Đức, Angela Merkel đã nói rõ rằng bà sẽ không ủng hộ bất kỳ việc tách quyền sở hữu nào trong lĩnh vực năng lượng. Các nhà kinh tế hàng đầu ở Pháp, chẳng hạn như Christian de Boissieu, Elie Cohen, Jean-Marie Chevalier và Philippe Herzog nhấn mạnh vào sự cần thiết của luật lệ châu Âu, nhiều hơn là tách quyền sở hữu. Theo họ, việc tách quyền sở hữu trong lĩnh vực khí đốt có những hậu quả tiêu cực đối với thị trường khí đốt châu Âu, và có tác động khác nhau đến các doanh nghiệp và quốc gia khác nhau: Lập luận “phân biệt đối xử về mặt cấu trúc” được nêu ra trong bối cảnh này. Công ty E.ON của Đức đe dọa sẽ kháng cáo lên Tòa án Hiến pháp của Đức nếu các quốc gia thành viên chấp thuận việc tách quyền sở hữu, gọi là “sự trưng thu”, chỉ được phép trong hiến pháp liên bang như một phương sách cuối cùng. Và doanh nghiệp Pháp GDF nhấn mạnh rằng các cuộc đàm phán giữa các doanh nghiệp EU đã tách rời và các doanh nghiệp (độc quyền) ngoài EU chưa tách về các hợp đồng dài hạn sẽ vô cùng khó khăn, đặc biệt là trường hợp của Gazprom

Ủy ban Năng lượng của Nghị viện châu Âu, do nghị viên bảo thủ châu Âu Angela Niebler đứng đầu, cuối cùng đã có thể bắt đầu chuẩn bị cho quá trình lập pháp tiếp theo và đã bắt đầu tham vấn. Niebler tranh luận về dữ liệu và kết luận của Ủy viên Hội đồng Piebalgs về đánh giá tác động [của tach quyền sở hữu], đồng thời đình chỉ cuộc tham vấn của Ủy ban Nghị viện châu Âu (European Parlement Committee – EP committee) vào cuối tháng 11 vì không có câu trả lời đầy đủ từ quan chức Tổng cục Vận tải và Năng lượng (DG TREN) tham dự cuộc họp. Nghị viên Niebler đặc biệt chỉ trích điều khoản đầu tư Vương quốc Anh thi hành sau khi nước Anh tách quyền sở hữu: Theo bà, đầu tư đã giảm rất nhiều kể từ khi bắt đầu tách quyền sở hữu, chứ không phải ngược lại. Bà cũng lập luận, trong một cuộc tranh luận công khai với ông Piebalgs vào ngày 28 tháng 11 năm 2007, tại Brussels, rằng không có bằng chứng về sự gia tăng cạnh tranh sau khi tách quyền sở hữu: Ví dụ, ở Tây Ban Nha, ENDESA hiện nắm giữ 48,3% cổ phần sau khi tách quyền sở hữu; như ENEL ở Ý, họ nắm giữ khoảng 43,9%. Trong khi ở Đức, bốn doanh nghiệp lớn, mỗi doanh nghiệp chiếm 25% thị phần. Do đó, Niebler tóm tắt, việc tách quyền sở hữu không đảm bảo cho việc cải thiện cạnh tranh và trên thực tế có thể vô hiệu hóa đầu tư. Bà Niebler đã trình bày dữ liệu, theo đó tính ổn định của mạng lưới thấp hơn là mạng lưới tại các quốc gia không phân tách quyền sở hữu, với 61 phút mất điện với một khách hàng mỗi năm ở Anh, so với 19 phút ở Đức. Do đó, tách quyền sở hữu không thể được coi là giải pháp duy nhất, một giải pháp thay thế là nhà điều hành hệ thống độc lập thuộc sở hữu của các doanh nghiệp, chẳng hạn như ở Scotland, mà còn là sự xuất hiện của các thị trường năng lượng khu vực, như thị trường chứng khoán điện, phụ thuộc ít hơn vào việc tách quyền sở hữu, nhưng [phụ thuộc nhiều hơn] vào các bộ kết nối và các nhà khai thác hệ thống nối kết với nhau. Ủy ban trả lời rằng tính độc lập trong trường hợp của Scotland chưa đủ phát triển, ngay cả khi hai doanh nghiệp đã ký quy tắc ứng xử dài 200 trang.

Ủy viên Piebalgs cũng bác bỏ các lập luận về việc thiếu đầu tư trích dẫn trường hợp của Nga, trong đó việc tách quyền sở hữu đã thu hút đầu tư trực tiếp nước ngoài, và bà nhấn mạnh thêm rằng người tiêu dùng không tin tưởng vào thị trường ngày nay, nhắc đếnnguyên tắc đến các vị trí cũ của Ủy ban Nghị viện châu Âu, và đề nghị Ủy ban nghiên cứu thêm trong việc tách quyền sở hữu. Liên quan đến khía cạnh đầu tư, Ủy ban đã kiểm tra ngày hôm nay xem khả năng tồn tại của lưới điện có được đảm bảo không và các khoản đầu tư có đủ hay không. Trong tương lai, các đơn vị vận hành lưới điện phải đệ trình các kế hoạch đầu tư dài hạn hàng năm, đồng thời phải hợp tác xuyên quốc gia. ERGEG + trong bối cảnh này có vai trò điều phối đối với các cơ quan quản lý quốc gia.

Trên bình diện quốc tế, “gói thứ ba” và đặc biệt là việc tách quyền sở hữu cũng gây ra lo ngại và phản ứng, đặc biệt là ở Nga và điều khoản Gasprom: Trên thực tế, dự thảo tháng 9 năm 2007 bao gồm một điều khoản có đi có lại để bảo vệ cơ sở hạ tầng “bị tách quyền sở hữu” khỏi sự tiếp quản của nước thứ ba: Điều khoản này, được người trong cuộc gọi là “Điều khoản Gasprom” ở Brussels, cũng yêu cầu sự tách biệt giữa các nhà máy và nhà sản xuất ở các nước thứ ba muốn nắm giữ cổ phần trong các nhà máy và doanh nghiệp châu Âu. Theo điều khoản đề xuất, bất cứ công ty nào từ nước thứ ba sẽ phải “tuân thủ một cách rõ ràng và dứt khoát các yêu cầu tách quyền sở hữu như các công ty EU”, theo đề xuất của Ủy ban. Và ngoài ra, một thỏa thuận giữa EU và nước thứ ba được yêu cầu trong một điều khoản khác nếu “các cá nhân và công ty ở nước thứ ba” muốn giành quyền kiểm soát hệ thống truyền dẫn Cộng đồng hoặc nhà điều hành hệ thống truyền dẫn. Nhưng có thể có một số trường hợp giáp ranh như WinGas , một công ty chung của Nga-Đức thì Đức không phải là nước thứ ba theo công thức này. Ủy ban nhận thấy rằng không thể loại trừ hoàn toàn rủi ro của nước thứ ba, ngay cả khi Brussels yêu cầu chủ sở hữu lưới điện chứng minh rằng bất kỳ ảnh hưởng trực tiếp hoặc gián tiếp nào của Các quốc gia thứ ba bị loại trừ. Tuy nhiên, rõ ràng là khi luật được thông qua, thẩm quyền quốc gia sẽ bị loại bỏ trong khu vực và Cộng đồng chung Châu Âu sẽ chịu trách nhiệm về các thỏa thuận năng lượng song phương với các nước thứ ba. . Bộ trưởng Năng lượng Nga, Kristenko, chỉ trích nặng nề yêu cầu tách quyền sở hữu, một ủy ban đặc biệt EU-Nga để tranh luận về các vấn đề đã được thành lập vào ngày 16 tháng 10 năm 2007, nói rằng nó sẽ cực kỳ bi đát đối với chính EU.

Các yếu tố nào cho một giải pháp?

Vào cuối tháng 11 năm 2007, ban thư ký của Hội đồng [Liên minh Châu Âu] đã soạn thảo một tài liệu cho Hội đồng Năng lượng, yêu cầu rằng các quốc gia thành viên phản đối việc tách quyền sở hữu, nên đưa ra các giải pháp thay thế chi tiết. Cuộc họp thượng đỉnh của các đại diện năng lượng “cuối cùng, được tổ chức vào ngày 3 tháng 12, không thể vượt quá một sự ủng hộ cho báo cáo tiến độ, với các giải pháp thay thế được chi tiết hóa vẫn còn thiếu. Đức, Pháp và 4 Quốc gia thành viên nhỏ hơn vẫn giữ quan điểm phản đối, đặc biệt nhấn mạnh “họ không cho rẳng đề xuất ISO vận hành hệ thống độc lập… như một giải pháp thay thế thực thụ cho việc tách toàn hoàn quyền sở hữu”. Tuy nhiên, nếu Berlin và Paris thống nhất việc từ chối, thì chiến lược và cách tiếp cận của họ vẫn khác nhau, theo đó chính sách công nghiệp khác nhau: Nhà nước hoặc dưới sự kiểm soát lớn của công chúng ở Pháp, so với tư nhân kiểm soát ở Đức… Đây là lý do chính tại sao cho đến nay hai quốc gia đã không đưa ra “lựa chọn thứ ba”. Ủy ban coi như một rủi ro khi hai bang nhỏ hơn, Luxembourg và Cyprus, tuyên bố được miễn nộp đơn, với lập luận rằng các thị trường rất nhỏ của họ không cần quy định. Điều này có thể tạo ra tiền lệ cho các quốc gia nhỏ khác làm theo.

Chúng ta đang dừng ở đâu? Tiếp theo là gì? “Cơ hội” để thông qua gói thứ ba là năm 2008, trước 2009 khi Hội Đồng Liên Minh châu Âu và Ủy ban Nghị viện châu Âu được bầu lại. Theo Piebalgs, quá trình này phải được kết thúc vào năm 2008, nếu không thì phải đứng yên ít nhất đến 2010. “Gói thứ ba” phải được biểu quyết bởi đa số đủ điều kiện mà về mặt lý thuyết Ủy ban đã đạt được, với 21 quốc gia thành viên ủng hộ, nhưng không có long tin mạnh mẽ ngoài Vương quốc Anh. Đối với quốc hội, quan điểm của nghị viên Niebler “là khá thiểu số”. Như một lãnh đạo của Tổng cục Vận tải và Năng lượng nói:
“Chúng tôi đã có một cuộc bỏ phiếu ủng hộ trong Quốc hội châu Âu, cực đoan hơn nhiều so với đề xuất của chúng tôi và chúng tôi có thể có lại điều đó trong năm 2008, không có khó khăn lớn ”. Vì vậy, về mặt lý thuyết, Hội đồng châu Âu có thể thông qua đề xuất này, nhưng vẫn phải quyết định xem thời điểm thích hợp của Slovenia hay Pháp cho nhiệm kỳ tổng thống. Cuộc họp tiếp theo của Hội đồng Năng lượng chỉ được lên kế hoạch vào tháng 6 năm 2008. Nếu Hội đồng muốn xong trong nửa đầu năm 2008 họ sẽ phải đệ trình trực tiếp lên Đại hội đồng, vào tháng 3 năm 2008.

Piebalgs chưa sẵn sàng đưa ra bất kỳ giải pháp thay thế nào, nhấn mạnh là gói này rõ ràng và toàn diện, là kết quả của nhiều thỏa hiệp trước đó và sự đồng thuận của thể chế, rằng đánh giá tác động là một công việc có chủ ý, nhưng việc “tách quyền sở hữu” đã được xác định từ nhiều năm trước như là [biện pháp] thích hợp để tăng cường sự đa dạng và cạnh tranh trong thị trường năng lượng nội bộ, và do đó có tính đến quyền lợi của người tiêu dùng.

Những giải pháp tiềm năng nào sẽ đưa Pháp và Đức lên chung con thuyền? Điểm hội tụ nhất định có thể là “cổ phần thiểu số, có thể có một thời kỳ bãi nhiệm khác và kéo dài hơn so với t,hời điểm hiện tại…, với điều kiện là không cho phép kiểm soát hoặc bổ nhiệm thành viên hội đồng quản trị”.

Các góc nhìn

Ở vị trí hàng đầu của cuộc chiến thể chế hiện tại, rõ ràng là độ tin cậy của đánh giá tác động của Ủy ban, cũng như việc thiết kế các giải pháp khác nhau để hoàn thành việc tách quyền sở hữu. Theo nghĩa rộng hơn, tách quyền sở hữu chỉ là một yếu tố trong bức tranh, những yếu tố khác là lập kế hoạch đầu tư hài hòa và mối quan hệ với các nước thứ ba. Đối với lập kế hoạch đầu tư, cách tiếp cận “từ dưới lên” đang được các quốc gia thành viên ủng hộ, bắt đầu từ kế hoạch đầu tư TSO riêng lẻ, sau đó sẽ thông qua các diễn đàn khu vực, kết thúc trong kế hoạch 10 năm không ràng buộc của EU. Tập trung vào cơ sở hạ tầng xuyên biên giới rõ ràng là một phần chính của câu trả lời về việc thiếu cạnh tranh trong nước – có thể thấy rõ khi xem nhanh bản đồ châu Âu chi tiết chính cơ sở hạ tầng khí đốt và điện. Cơ sở hạ tầng xuyên biên giới là một phương tiện chính để chấm dứt sự phụ thuộc quá mức vào các vệ tinh của Liên Xô cũ trên khắp nước Nga, nhưng cũng [để chấm dứt] sự cô lập, như trường hợp của Ý và bán đảo Iberia. Do đó, cuộc tranh luận về sự tách biệt giữa thị trường bên trong và chiều kích bên ngoài một lần nữa chứng tỏ là hời hợt.

Một cuộc chiến ý thức hệ theo nghĩa rộng hơn?

Và câu hỏi vẫn còn là liệu trận chiến, trước hết, không phải mang tính chất ý thức hệ hay sao: Ủy ban đấu tranh chống lại các doanh nghiệp quốc gia? Ai có thể chứng minh rằng cách tốt nhất để hình thành một EU thống nhất và mạnh mẽ hơn, cũng như chính sách năng lượng, không đòi hỏi các “nhà vô địch” châu Âu mạnh, kết quả từ việc sáp nhập các công ty với nhau, và sự cạnh tranh tăng cường giữa các bên thông qua các bộ kết nối và lưới điện “chầu Âu hóa” được thiết kế lại? Các doanh nghiệp năng lượng quốc gia phải chứng minh được năng lực và tham vọng của Châu Âu, cũng với cách tiếp cận theo định hướng Châu Âu cả về chiến lược và tiếp thị. Quy định của EU về các bên liên kết và cạnh tranh giữa các bên này, một hệ quy tắc được củng cố của Châu Âu nhất thiết sẽ là một phần của bức tranh.