Ngân hàng nhà nước vừa có quyết định cấm dùng tiền điện tử bitcoin tại Việt Nam, và sẽ trừng phạt, thậm chí phạt tù, những ai vi phạm quyết định này.
Đây là một quyết định sáng suốt.
Trong một nền kinh tế, số lượng tiền lưu hành (money supply) trong nước là điều quan trọng – số lượng này là một vế của phương trình, vế kia là sản phẩm và dịch vụ chuyển tay (goods and services) . Nếu tiền lưu hành quá nhiều (hay quá nhanh, thành nhiều) trong khi sản phẩm và dịch vụ ít, thì sẽ tạo lạm phát (inflation). Ngược lại, bếu tiền lưu hành ít trong khi sản phẩm và dịch vụ nhiều thì sẽ sinh giảm phát (deflation) và có thể suy thoái kinh tế (recession).
Vì vậy chính sách [quản lý] tiền tệ (monetary policy) rất quan trọng để quản lý lượng tiền lưu hành – in tiền mới (Nếu chỉ in thêm mà không có gì để quân bằng, như là ngoại tệ từ ngoài vào đổi ra tiền nội địa mới thì sẽ tạo lạm phát. Thường là in tiền mới để đổi tiền cũ đốt đi), tăng hay giảm lãi xuất (trên tiền các Ngân hàng thương mãi vay Ngân Hàng Nhà Nước và, do đó, trên tiền người dân vay từ các ngân hàng thương mãi), tìm cách tăng đầu tư để tăng sản phẩm dịch vụ quân bình với lượng tiền…
Tiền bitcoin là do người dân tự tạo, ngân hàng nhà nước chẳng nhúng tay vào để kiểm soát được. Tức là lượng tiền trong nước (tiền giấy + tiền bitcoin) lên xuống mà ngân hàng nhà nước bị bó tay một phần. Nếu chỉ 5, 7 người dân dùng bitcoin cho chuyện nhỏ như chơi thì chắc chẳng ai quan tâm, nhưng trên Internet rộng rãi thì số lượng tiền bitcoin được tạo ra có thể cực lớn, đặc biệt đối với nền kinh tế nhỏ như VN, và đặc biệt là khi phần lớn số tiền bitcoin đó sẽ là tiền có nguồn phi pháp từ các tổ chức tội phạm quốc tế (ma túy, khủng bố, trốn thuế) để rửa tiền. Trong nền pháp luật còn yếu kém và hệ thống ngân hàng còn yếu kém như VN, dùng VN để rửa tiền là chuyện nhiều người nghĩ đến.
1. Viễn ảnh là Ngân Hàng Nhà Nước sẽ hoàn toàn mất khả năng kiểm soát lượng tiền lưu hành và khả năng điều chỉnh nền kinh tế.
2. Các thương vụ dùng bitcoin có thể chẳng ai biết đến nếu các đương sự muốn giữ kín. Có nghĩa là các thương vụ phi pháp của các tổ chức tội phạm có đất để sinh nở với bitcoin, nhưng nhà nước sẽ không biết đến rất nhiều các thương vụ phi pháp đang xảy ra như nấm. Và nếu là thương vụ hợp pháp thì nhà nước cũng chẳng biết để thu thuế.
3. Và tiền bitcoin, tương tự như mọi thứ khác trên Internet, có thể bị hacked và gian lận, để khủng hoảng hay sụp đổ một lúc nào đó. (Người nào tin rằng thứ nào trên Internet bền vững và bất khả xâm phạm thì nhất định là sinh ra và đang sống trong một bộ tộc nào đó chỉ có 9 chòi tranh, 5 cụ ông, 7 cụ bà, không trẻ em và thanh niên nam nữ, không có điện, không có đèn dầu, tại góc tối nào đó trên Trường Sơn chưa từng ai bên ngoài biết đến).
Nếu Bitcoin là một mảng lớn của nền kinh tế, lại dễ bị sụp đổ, thì khả năng hỗn loạn cho cả nền kinh tế sẽ là chuyện thường xuyên.
Trừ khi cấm bitcoin lưu hành.
Đừng tin mọi thứ trên Internet. Đừng quá ngây thơ.
Trần Đình Hoành, Ts Luật
CVD 