Ký sự của Hoàng Thiên Nga
Bước chân qua cổng trại, lập tức tôi choáng váng bởi mùi dê khai nồng đậm đặc vây quanh. Dè dặt xỏ đôi bao giầy, giẫm lên lớp vôi bột khử trùng, tiến sâu vào trang trại, không ngờ những câu chuyện thú vị được kể giữa hàng nghìn đôi mắt dê to đẹp lấp lánh lại đủ sức thôi miên, khiến chúng tôi mê mải với đàn dê trăm tỉ, quên cả chiều muộn tự lúc nào…
Sữa dê trân quý
Nằm giữa bốn bề bạt ngàn rừng thẳm ở thôn Kon Tu Rằng (xã Măng Cành, huyện Kon Plông, tỉnh Kon Tum), trang trại chăn nuôi dê sữa quy mô lớn của Công ty cổ phần dược liệu và thực phẩm Măng Đen (Cty CP Măng Đen) hiện vẫn là địa chỉ chưa nhiều người biết.
Hướng dẫn chúng tôi tham quan, bác sĩ thú y Dương Văn Hưởng cho biết việc tiếp nhóm phóng viên là ngoại lệ, chiều theo đề nghị của cán bộ huyện, chứ chủ dự án chưa muốn dư luận quan tâm. Bởi, quá trình đầu tư dự án mới ở bước đầu. Và trang trại cũng cần sạch sẽ yên tĩnh, bảo đảm cho những đàn dê ngoại mới nhập về không vướng khả năng nhiễm bệnh.
Mỗi dãy nhà cao rộng trong khối 7 căn nhà dài hàng trăm mét được đánh số thứ tự theo từng “chuồng”. Mỗi chuồng nuôi bình quân 1000 con dê óng ả trong rất nhiều ô, theo giới, giống và độ tuổi khác nhau. Anh Hưởng kể hơn 7000 con dê đã gắn mã số trên đôi tai dài trong 7 chuồng này chủ yếu được nhập về từ Úc và Pháp trên máy bay vận tải chuyên dụng.
Lứa dê nhập về đợt đầu tháng 4/2016, đến tháng 10/2016 đã có nhiều bé dê lai chào đời và trại bắt đầu vắt sữa… Chuyện đang giòn, bỗng có tiếng công nhân gọi nhau huyên náo. Một mẹ dê vừa sinh ra cặp dê con bé bỏng. Nam công nhân vít sừng dê mẹ để nữ công nhân an toàn lau chùi cho đôi dê con, rồi cả hai bế con lùa mẹ qua ngăn bên cạnh. Sau nửa giờ run rẩy, đôi dê con đã choãi chân đứng thẳng, rúc vú mẹ bú chùn chụt, ngon lành.
Anh Hưởng cho biết cặp dê con chỉ sở hữu hoàn toàn đôi vú mẹ trong 5 ngày đầu. Sau đó, chúng phải bú giặm các nguồn sữa thay thế khác, nhường sữa mẹ lại cho người. Mỗi dê mẹ được vắt ngày 2 lần, hiện đang cho lượng sữa bình quân 2,5-3 lít.
Chưa có nhà máy, lâu nay trang trại lấy sữa hấp tiệt trùng rồi sử dụng nội bộ, ưu tiên con em cán bộ công nhân. Thỉnh thoảng sữa dê từ đây cũng được bán ra thị trấn huyện thăm dò thị hiếu, giá trên dưới 100 nghìn đồng/lít, đắt gấp ba-bốn lần giá sữa bò vẫn không đủ đáp ứng nhu cầu của giới trung lưu. Một nữ doanh nhân đồng bằng định cư trong khu biệt thự làng Măng Đen khen sữa dê ngon tuyệt, dễ tiêu, dùng đắp mặt nạ thì da mịn màng như lụa. Anh Hưởng xác nhận: Các cháu con cán bộ công nhân trong trại được uống sữa dê rồi đều … nghiện, không chịu dùng sữa bò. Trang trại chưa quảng bá, mà đã có những doanh nghiệp Hàn Quốc qua xin đăng ký bao tiêu hết sản phẩm sau này. Họ cần dùng sữa dê cho công nghệ mỹ phẩm, làm đẹp!
Trong tổng đàn dê nhập, tỉ lệ dê đực rất nhỏ. Vì mỗi ngày, một chàng dê đực thừa sức phục vụ truyền giống cho nhiều nàng dê cái. Chị Bích công nhân chỉ cho chúng tôi xem chàng dê đực đồ sộ nhất chuồng số 1, có cái tên dễ nhầm giới tính là … Maria, nặng cỡ 120 kg. Bộ râu quặp đặc trưng rậm dài, lông mượt, mắt to, Maria hiền lành gặm mớ cỏ tổng hợp trên tay tôi. Bích bảo nhìn vậy chứ chúng nghịch lắm. Sinh lực dồi dào quá nên húc nhau gãy sừng dập chân là thường, công nhân cứ phải để mắt trông coi liên tục.
Quý dê, phải quý cả rừng
Việc một doanh nghiệp non trẻ nội tỉnh trở thành nhà đầu tư dự án lớn nhất lên cao nguyên Kon Plông đã nảy sinh nhiều luồng dư luận khác nhau.
Công văn số 884/UBND-KTN do UBND tỉnh Kon Tum ban hành ngày 7/05/2015 chấp thuận chủ trương đầu tư dự án quản lý bảo vệ rừng, kinh doanh du lịch, nhân giống, trồng phát triển cây dược liệu kết hợp chăn nuôi dê sữa công nghệ cao của Cty CP Măng Đen cho thấy tổng mức đầu tư của dự án trong 10 năm, là 5.100 tỷ đồng. Trong đó, riêng kế hoạch nuôi 100.000 con dê sữa để sản xuất sữa dê với công nghệ tiên tiến hàng đầu của Mỹ và các nước Châu Âu, chu trình khép kín từ vùng trồng thức ăn cho tới chuồng trại nuôi và nhà máy chế biến sữa, đã định dạng tầm vóc trang trại nuôi dê sữa tập trung này lớn nhất Việt Nam, tính đến thời điểm hiện nay.
Tuy nhiên, 10 vạn con dê, hay hơn nửa vạn tỉ vốn tự có và vay ngân hàng mà Cty CP Măng Đen đã đăng ký, cũng không khiến dư luận quan tâm bằng con số 1.350 hecta đất và rừng cho dự án, mà tỉnh dự kiến giao doanh nghiệp. Trong đó, diện tích xây dựng khu chăn nuôi, trồng cây thức ăn, trung tâm điều hành nhà máy chế biến sữa khoảng 150 ha, còn diện tích thuê rừng để quản lý bảo vệ, kinh doanh du lịch và nhân giống, phát triển cây dược liệu dưới tán rừng phục vụ nuôi dê sữa khoảng 1.200 ha.
Kon Plông là huyện giàu rừng nguyên sinh nhất Tây Nguyên. Trong tỉ lệ che phủ 80,02%, ngoài vài trăm hecta rừng thông được trồng cách đây trên dưới 30 năm, còn lại toàn là rừng tự nhiên với độ đa dạng sinh học cao, muôn vàn kỳ hoa dị thảo dưới tán rừng tạo nên hệ sinh thái vô cùng phong phú. Từ thành phố Kon Tum băng qua huyện Kon Rẫy bụi mù là tới huyện Kon Plông. Dọc những cung đèo Măng Đen quanh co ngược dốc, rừng thẳm tầng tầng lớp lớp muôn màu trải dài, khí hậu càng lên cao càng mát lạnh tinh khiết, không dàn máy điều hòa khổng lồ nào sánh nổi.
Vài năm gần đây rất nhiều dự án được lãnh đạo tỉnh Kon Tum chấp thuận phê duyệt cho đầu tư vào Kon Plông. Hầu hết là dự án nông nghiệp công nghệ cao, kết hợp du lịch sinh thái của nhiều công ty, tập đoàn có uy tín trong và ngoài nước. Tất nhiên dự án tiến tới đâu, rừng lùi tới đó. Ban đầu, là rừng trồng, tới rừng sản xuất, rồi không tránh được việc lấn rừng tự nhiên!
Tôi đem nỗi băn khoăn này chất vấn lãnh đạo tỉnh Kon Tum. Người nắm rõ vấn đề nhất vẫn là ông Nguyễn Đức Tuy-Phó Chủ tịch thường trực UBND tỉnh Kon Tum, nguyên Bí thư huyện ủy huyện Kon Plông. Trước nỗi xót rừng của tôi, ông Tuy cho biết con số 1.350 ha đất và rừng cấp cho Cty CP Măng Đen chỉ là dự kiến ban đầu. Sau lệnh đóng cửa rừng tự nhiên của Thủ tướng và hàng loạt thông tư, Nghị định liên quan, các dự án đều đã co cụm diện tích lại, và tính thêm các giải pháp khả thi khác.
Trong đó, Cty CP Măng Đen dự định đầu năm tới sẽ động thổ xây nhà máy chế biến sữa dê khoảng 400 tỉ đồng tại thành phố Kon Tum, cách Kon Plông 60 km. Từ nay đến khi nhà máy xây xong vào giữa năm 2018, Công ty sẽ ồ ạt nhập dê, vì cần có khoảng 3 vạn dê vắt sữa mỗi ngày sữa mới đủ sản lượng nguyên liệu cho nhà máy vận hành. Thay vì tạo đồng cỏ rộng lớn, Cty sẽ tổ chức liên kết cho hàng nghìn hộ dân địa phương gieo trồng thảo dược, cỏ, mía, ngô, khoai, thu hoạch bán cho nhà máy làm thức ăn cho dê. Lợi nhiều phía.
Trò chuyện cùng tôi, tiến sĩ Ngô Thành Vinh giám đốc Trung tâm Nghiên cứu dê và thỏ Sơn Tây chia sẻ: Gần 2 năm trước Cty CP Măng Đen có mua vài chục con dê lai của Trung tâm, trong đó có giống dê mẹ có thể cho lượng sữa tới 6 lít mỗi ngày. Một số cán bộ am tường kỹ nghệ chăm nuôi dê sữa của Trung tâm cũng đã chuyển sang làm việc cho Cty CP Măng Đen. Sữa dê đã đắt lại quý, nên nếu Tây Nguyên có một dự án sản xuất sữa dê được đầu tư quy mô lớn, hiện đại như thế, thì tốt quá.
Nhiều người ở vùng đất này kể ông Trần Hoàn- Chủ tịch Hội đồng quản trị Cty tuổi chưa tới 50, giản dị, kiệm lời, cùng lúc đang đầu tư khá nhiều lĩnh vực với cả chuỗi công ty con. “Cậu Hoàn là người nói được, làm được, từ 20 năm trước còn rất trẻ cậu ấy đã lên núi trồng sâm ngọc linh. Bây giờ riêng 300 hecta sâm cậu ấy sở hữu đã tạo nguồn vốn nghìn tỉ. Sâm Ngọc Linh kết hợp với sữa dê sẽ tạo ra dòng sản phẩm vô cùng đặc sắc. Kon Tum sẽ có thêm những mặt hàng đặc sản khác biệt, giá trị cao, rõ ràng về nguồn gốc xuất xứ, phù hợp điều kiện thổ nhưỡng, đáp ứng được các tiêu chí sản xuất theo hướng sạch-xanh của thế giới. Trang trại dê sữa này sẽ cho ra các dòng sữa bột, sữa tươi cao cấp bồi bổ trẻ em, người cao tuổi, bệnh nhân cần phục hồi sinh lực, rất đáng khích lệ, động viên!”- Ông Nguyễn Đức Tuy cho biết.
H.T.N.
CVD 