NN – Chủ Nhật 18/06/2023 , 09:37 (GMT+7)
Tuần tra trên biển [Bài 1]: Đè sóng dữ để gỡ ‘thẻ vàng’
QUẢNG BÌNH – Những cơn sóng đầu tiên khi trời đổi gió đã chồm lên hung hãn nhè đuôi con xuồng cao tốc mà đập. Anh em phải dùng cả hai tay nắm chặt vào thành xuồng.
Đội tuần tra bám đuổi theo tàu cá vi phạm. Ảnh: T.Phùng.
Trong mờ sương sớm, chiếc xuồng cao tốc nhẹ khởi động và trườn khỏi khu neo đậu xã Bảo Ninh (thành phố Đồng Hới, Quảng Bình) hướng cửa Nhật Lệ để ra biển bắt đầu chuyến hành trình tuần tra trên biển.
Anh Lê Văn Thảo, đội trưởng công tác (thuộc Chi cục Thủy sản Quảng Bình), như ái ngại nói nhỏ với chúng tôi: “Chúng ta đi xuồng thôi bởi con tàu VN- 94429- KN cũ quá rồi, đi tốc độ không bằng tàu giã cào và hao tốn nhiên liệu lắm. Bây giờ đi tuần biển, chúng em chỉ đi xuồng này thôi”.
Có những tàu cá “5 không”
Chúng tôi thực hiện chuyến tuần tra trên biển bằng chiếc xuồng cao tốc có sức chứa khoảng 10 người. Ngoài 5 người của Thanh tra chuyên ngành thuộc Chi cục Thủy sản Quảng Bình và tổ công tác phối hợp của Đồn Biên phòng Nhật Lệ (thuộc Bộ đội Biên phòng Quảng Bình).
Ngoài đội trưởng Lê Văn Thảo là Phó phòng Hành chính – Thanh tra của Chi cục Thủy sản Quảng Bình là ngạch công chức, còn lại ba thành viên là Nguyễn Tiến Quang – thuyền trưởng, Nguyễn Văn Duẩn – thuyền phó, Đặng Thanh Thành – máy trưởng và Lê Văn Quốc – cán bộ, đều là viên chức của Chi cục.
Lực lượng tuần tra kiểm soát biển đang kiểm tra hành chính tàu khai thác thủy sản. Ảnh: T. Phùng.
Vì đi từ sớm nên chúng tôi ăn sáng bằng mì tôm đóng hộp. Anh Duẩn bảo: “Ăn theo con sóng nghe”. Tôi chưa kịp hiểu chuyện gì thì một con sóng cao ập đến hất mũi xuồng lên, hộp mì tôm trên tay tôi bị xóc bật ra, nước vào ngực áo làm ướt mảng áo lẫn những sợi mì. Hóa ra, khi cầm hộp mì tôm trên tay thì mắt phải quan sát. Khi sóng đang lặng hay đang lượn thấp thì tranh thủ ăn ngay một miếng, khi sóng cao đến thì tay phải giữ ghì hộp mì tôm thật chắc. “Ăn theo con sóng” là vậy.
Gần hai giờ đồng hồ, xuồng chúng tôi ra đến vùng biển lộng cách bờ chừng 10 hải lý. Đội trưởng Lê Văn Thảo giải thích: “Vì đây là xuồng cao tốc, sức chịu sóng gió kém nên đoàn không thể ra khơi xa hơn được. Có lần, chúng tôi mãi đuổi theo tàu cá vi phạm đi quá xa, khi về mới phát hiện thiếu nhiên liệu, cũng may là đã vào được bờ”.
Phát hiện từ xa một thuyền lớn đang đi theo hướng phía bắc, xuồng công tác tăng tốc kèm đến và bật còi báo hiệu. Cập mạn tàu mang số hiệu QB188TS, do anh Hoàng Quý Vịnh ở xã Bảo Ninh (thành phố Đồng Hới) làm thuyền trưởng. Đây là tàu hậu cần nghề cá chuyên thu mua hải sản. Anh Vịnh chủ tàu cho hay: Tàu đã ra biển được 3 hôm nay nhưng chưa thu mua được nhiều tôm cá. Mấy bữa nay, các tàu cũng không đánh bắt được nhiều nên chúng tôi thu mua cũng không được như dự tính. Chắc phải thêm hai hôm nữa rồi quay vào bờ thôi.
Tàu hậu cần nghề cá không có vi phạm gì nên xuồng tổ công tác lại tiếp tục kéo ga chạy theo hướng về phía nam.
Tàu cá hành nghề giã cào sai tuyến, vi phạm Luật Thủy sản bị phát hiện và xử lý sau đó. Ảnh: T. Phùng.
Khoảng 30 phút sau, qua ống nhòm, thuyền phó Duẩn phát hiện hai tàu đánh bắt giã cào đang hoạt động trên vùng biển không được phép nên tăng tốc tiếp cận để kiểm tra hành chính. Đây là con tàu có công suất 700 CV, được trang bị lưới giã cào đơn.
Thông thường tàu giã cào đi theo cặp, mỗi tàu kéo một bên lưới đi chừng 3-4 hải lý thì khép lưới thu hồi tôm cá. Tàu giã cào đơn thì đi một chiếc nên ở đuôi tàu được gắn 2 càng lớn bằng gỗ chắc, dài chừng 4-5m choải ra hai bên. Mỗi đầu cánh kéo một bên lưới. Khi lưới được thả xuống biển, tàu kéo lưới chạy chừng hải lý thì khép lưới và tời kéo lưới lên. Toàn bộ hải sản kéo được dồn vào đụt lưới và được tời kéo lên boong tàu xả ra. Tất thảy các loại tôm, cá, cua, ghẹ… và cả những vật trôi lơ lửng ở tầng gần đáy biển đều được thu hết vào lưới. Kiểu đánh bắt này cũng được ví là “đánh bắt tận diệt”, vì khi lưới vây quét qua thì tôm cá từ lớn đến bé đều chui vào đụt lưới và bị kéo lên đổ ra boong tàu.
Ông Nguyễn Nghêu (trú xã Hải Trạch, huyện Bố Trạch), là chủ tàu kiêm trưởng tàu cá mang số hiệu BV 9568S. Ông Nghêu cho hay tàu mua lại từ tỉnh bạn đưa về nên chưa có giấy tờ hợp pháp và khai thác không đúng nghề được ghi trong giấy phép.
“Tôi thấy tàu mình có nhiều cái sai sót quá. Nhưng vì phải mưu sinh nên làm liều. Chuyến sau, tàu tôi có đầy đủ các loại giấy tờ mới ra khơi”, ông Nghêu hứa. Lực lượng kiểm tra lập biên bản để xử lý những vi phạm theo quy định.
Đoàn công tác tiếp tục kiểm tra tàu cá mang số hiệu QB 1129TS, do ông Hoàng Viết Phong (trú xã Bảo Ninh, thành phố Đồng Hới), làm chủ tàu kiêm thuyền trưởng. Tàu này đang thực hiện hoán đổi và đang làm các thủ tục giấy tờ liên quan đến tàu cá chưa hoàn thành nhưng đã ra khơi. Đoàn công tác đã tuyên truyền, nhắc nhở ngư dân chấp hành tốt các quy định liên quan đến tàu cá và khai thác đúng nội dung được ghi trong giấy phép.
Tàu đánh bắt giã cào khai thác tận diệt ở vùng biển ven bờ. Ảnh: T. Phùng.
Quá trưa, chúng tôi định dùng bữa theo tiêu chuẩn mì tôm thì phát hiện tàu mang số hiệu cá QB 9256TS hành nghề chụp mực do ông Lê Văn Tý (trú xã Đức Trạch, Bố Trạch, Quảng Bình) làm chủ tàu kiêm thuyền trưởng. Qua quá trình kiểm tra các giấy tờ về tàu cá QB 9256TS đầy đủ. Tổ công tác đã nhắc nhở ngư dân tích cực bám biển, tuyệt đối không vi phạm vượt ranh giới trên biển, luôn duy trì thiết bị giám sát hành trình và tích cực trong phòng chống khai thác IUU.
Theo ông Tý, tàu cá QB 9256TS chỉ hành nghề vào ban đêm ở khu vực biển khơi. Ban ngày thì tàu chạy vào đây buông neo nghỉ ngơi cho an toàn và cuối chiều lại quay ra ngư trường theo quy định.
Thấy chúng tôi bàn chuyện ăn mì tôm thì ông Tý vui vẻ mời chào đoàn công tác lại ăn cơm trưa với anh em trên tàu. “Mấy khi tàu chúng tôi đón được đoàn lên thăm và dùng cơm đâu. Quanh năm trên biển làm chi có khách mà mời mọc. Nay gặp được anh em cũng quý và mừng lắm”, ông Tý lởi xởi nói thêm.
Thuyền trưởng tàu cá vi phạm khi đang khai thác trên biển được tuyên truyền nhắc nhở để không tái phạm. Ảnh: T. Phùng.
Khi mọi người tạm nghỉ trưa để chuẩn bị cơm nước thì mấy anh em chúng tôi mượn câu trên tàu mắc mồi thả xuống biển. Vậy mà, gần nửa giờ đồng hồ trôi qua, cả 5 người với 5 cần câu chỉ câu được một con cá lim to bằng hai ngón tay người lớn. Ai cũng nhìn nhau đầy nghi hoặc. Thuyền phó Duẩn rầu lòng: “Không lẽ nguồn lợi thủy sản cá tôm trên biển cũng đã cạn kiệt mất rồi ?”
Tuần biển phải canh giờ về bến
Gần cuối buổi chiều, đội công tác còn kiểm tra hành chính thêm 3 tàu khai thác thủy sản trong khu vực biển cách bờ khoảng 10 hải lý. Phần lớn các tàu đều có những vi phạm như không trang bị đủ áo phao cho ngư dân trên tàu, “quên” không mang theo chứng chỉ thuyền trưởng hay chỉ mang bản sao chụp đơn giản. Đội công tác đã nhắc nhở thuyền trưởng những tàu này để chuyến khơi lần sau không còn vi phạm.
“Tuy chúng tôi nhắc nhở, nhưng số liệu về con tàu, tọa độ vi phạm là chúng tôi nắm chắc. Nếu tái phạm, chúng tôi sẽ kiên quyết xử lý buộc quay vào bờ và áp dụng xử phạt hành chính theo quy định”, đội trưởng Lê Văn Thảo nói.
Chủ tàu cá vi phạm ký biên bản kiểm tra của Đội công tác Chi cục Thủy sản Quảng Bình. Ảnh: T. Phùng.
Khi mặt trời còn cao và phát hiện tàu đang hoạt động trong khu vực nhưng Đội trưởng Thảo cho xuồng cao tốc quay vào bờ. Đội trưởng Thảo giải thích: “Nếu chúng ta không vào kịp là biển trở gió. Khi đó mới (sóng lừng) lớn rất nguy hiểm cho xuồng ta đi. Việc vào được cửa sông Nhật Lệ là rất nguy hiểm. Có khi phải cập vào bãi biển và cắt cử anh em trực canh”.
Khi xuồng vào đến cửa Nhật Lệ thì đã có những đợt sóng lớn như đang chạy đuổi theo con xuồng. Những cơn sóng đầu tiên khi trời đổi gió đã chồm lên hung hãn cứ nhè đuôi con xuồng cao tốc mà đập. Anh em phải dùng cả hai tay bấu chặt vào thành xuồng để khỏi bị sóng dữ đánh hất xuống biển.
Tâm Phùng
***
NN – Thứ Ba 20/06/2023 , 09:16 (GMT+7)
Tuần tra trên biển [Bài 2]: Bao giờ Quảng Bình có kiểm ngư?
Hiện tại Quảng Bình chỉ có lực lượng thanh tra chuyên ngành thủy sản, nhận thấy vừa yếu vừa mỏng trong khi đề án thành lập lực lượng kiểm ngư vẫn nằm im trên giấy.
Quảng Bình có bờ biển dài trên 116 km và có đội tàu trên 5.000 chiếc. Quản lý nhà nước đối với đội tàu khá lớn này theo đúng chuyên ngành thì chỉ có con tàu VN- 94429- KN với 3 người chuyên trách kèm theo 2 xuồng cao tốc. Lực lượng trên bờ tăng cường cho thanh tra thêm 2 người nữa là xem như vẻn vẹn có 5 người.
Lo nhất là bị… “bỏ rơi”
Câu chuyện mà anh Lê Văn Thảo, Phó phòng Hành chính – Thanh tra của Chi cục Thủy sản Quảng Bình, người thường xuyên đảm nhận trọng trách đội trưởng đội tuần tra trên biển, ái ngại trước khi khởi hành cũng chẳng có gì lạ và to tát cả.
Tôi đã nhiều lần cùng lực lượng thanh tra chuyên ngành của Chi cục Thủy sản đi tuần tra biển. Những chuyến đi đó đều sử dụng con tàu sắt VN- 94429- KN. Đó là con tàu chuyên dụng được đưa vào sử dụng từ năm 1999 với công suất gần 380 CV. Thời điểm đó, con tàu sơn màu trắng như là biểu tượng bình yên cho những tàu cá ngư dân thực hiện đúng quy định và là nỗi kiêng dè của những tàu vi phạm.
Con tàu VN- 94429- KN bên cạnh tàu cá vi phạm trên vùng biển Quảng Bình. Ảnh: T. Phùng.
Bây giờ, sau hơn 20 năm quăng quật trên biển cả nó cũng đã xuống cấp. Thay vì hình ảnh con chiến mã màu trắng của lực lượng tuần tra biển thì nó hình như đã già đi với những vết hoen rỉ thẫm đen hay đang nhờ nhờ đỏ quanh thân tàu. Theo như cách gọi ví von của thuyền trưởng Quang thì con tàu kiêu hãnh một thời chỉ còn là hình ảnh chứ hiện đã mất năng lực đi biển rồi.
Tôi cũng đã có những chuyến cùng lực lượng thanh tra tuần tra trên biển xuyên đêm ngày trên con tàu VN- 94429- KN này.
Đã có chuyến đi mà tôi chứng kiến những cuộc rượt đuổi trên biển “cười ra nước mắt”. Đó là khi đội tuần tra phát hiện cặp đôi tàu giã cào vi phạm nên tiếp cận để kiểm tra. Đợi cho tàu VN- 94429- KN đến cách chừng vài chục mét là 2 tàu giã cào rồ máy vọt chạy nhả ra từng đợt sóng trắng xóa cuối đuôi tàu.
Tàu VN- 94429- KN mở hết tốc lực đuổi theo. Nhưng càng đuổi, khoảng cách càng xa dần cho đến khi thấy không thể đuổi kịp thì tàu VN- 94429- KN giảm máy dừng lại. Phía trước, 2 tàu giã cào cũng dừng lại. Trên tàu, mấy ngư dân cởi áo rồi đưa lên vẫy như trêu anh em trong đội công tác. Thấy tôi như chưa hiểu, anh Thảo giải thích: “Trước đây, tàu có công suất như vậy là cũng ngang ngửa kèo trên với tàu cá nên việc đuổi bắt tàu vi phạm rất dễ. Nay thì tàu cá ngư dân đã nâng lên công suất 700-900 CV thì vận tốc khi kéo ga đã gần như gấp đôi tàu mình. Họ biết vậy nên khi tàu ta đến gần là họ không chấp hành mà bỏ chạy. Điều lo nhất là tàu công tác lại bị tàu vi phạm bỏ rơi như vậy”.
Để khắc phục điểm yếu này, lực lượng tuần tra thay đổi chiến thuật. Nghĩa là xuất quân vào ban đêm để tránh sự phát hiện của các “vựa” thu mua cá trên bờ báo cho tàu giã cào. Khi phát hiện đến gần tàu giã cào thì tàu VN- 94429- KN tắt máy, ca nô được thả xuống đưa anh em tiếp cận tàu giã cào để kiểm tra.
Tàu VN- 94429- KN đã xuống cấp cần sửa chữa để đáp ứng yêu cầu làm nhiệm vụ tuần tra kiểm soát trên biển. Ảnh: T. Phùng.
Không chạy kịp thì ngư dân chống trả. Có lần, ngư dân trên tàu giã cào đã dùng hung khí tấn công lại lực lượng tuần tra. Thuyền trưởng Quang nhớ lại: “Khi bốn anh em vừa lên được boong tàu cá và thông báo kiểm tra thì nhóm ngư dân hung hãn cầm hung khí tấn công. Không thể chống đỡ được nên cả bốn anh em phải nhảy xuống biển để bảo toàn tính mạng và bơi về tàu”.
Có những chuyến tuần biển, khi cập mạn tàu cá để kiểm tra hành chính. Từ xa nhìn lại, con tàu VN- 94429- KN thật nhỏ bé, khiêm nhường bên con tàu đồ sộ của ngư dân. Bởi thế nên có chuyến đi, khi tàu lực lượng tuần tra đuổi theo. Cuộc rượt đuổi gần tiếng đồng hồ thì ngư dân tàu cá manh động tăng tốc và kéo hết lái quay vòng ngược hướng mũi tàu đâm thẳng vào tàu kiểm ngư. Tàu kiểm ngư phải bẻ lái đổi hướng gấp để tránh cú va chạm. Vượt được trước, con tàu ngư dân lướt sát đuôi tàu kiểm ngư, sóng biển tạo ra bởi tốc độ cao của tàu đập ầm ầm vào thân tàu, đánh văng nước trùm lên cả boong tàu.
Bây giờ thì đội tuần tra chỉ còn sử dụng chiếc xuồng cao tốc cho những chuyến làm nhiệm vụ. Anh Thảo lý giải, tàu VN- 94429- KN giờ chạy chậm rồi lại cho phí dầu đèn cao hơn nên khó cho mỗi chuyến đi làm nhiệm vụ. Do xuồng cao tốc cũng chỉ bố trí được 7-10 người là chật chội lắm nên sinh hoạt của anh em cũng gò bó. Hơn nữa, do là xuồng nên anh em không thể nấu ăn trên đó và phải bới đồ ăn nguội đi theo cho bữa trưa.
Đội tuần tra bám đuổi theo tàu cá vi phạm. Ảnh: T.Phùng.
Việc tuần tra bằng xuồng nên đội công tác chỉ xây dựng kế hoạch tuần tra từ lúc 3-4 giờ sáng và buổi chiều phải quay về chứ không thể qua đêm trên biển được. Điều này cũng đã làm giảm hiệu quả công tác tuần tra.
Dù khó khăn như vậy, nhưng lực lượng thanh tra của Chi cục Thủy sản Quảng Bình đã vượt lên khó khăn để bám biển tuyên truyền, vận động ngư dân thực hiện đúng Luật Thủy sản, thực hiện chung tay gỡ “thẻ vàng”.
Từ đầu năm đến nay, lực lượng đã tuần tra, phát hiện lập biên bản xử phạt trên 50 trường hợp tàu cá vi phạm với số tiền xử phạt trên 800 triệu đồng. Trong đó, Chi cục đã ra quyết định xử phạt 29 trường hợp số tiền trên 500 triệu đồng. Những trường hợp còn còn lại đang tiếp tục lập hồ sơ để xử lý.
Mong muốn của lực lượng Thanh tra là có nguồn kinh phí để nâng cấp, sửa chữa con tàu VN- 94429- KN để tiếp tục đè sóng làm tốt nhiệm vụ giữ an ninh trên biển, góp phần gỡ thẻ vàng của IUU.
Kiểm ngư… trên dự án
Nhờ những nỗ lực không biết mệt mỏi của lực lượng Thanh tra (Chi cục Thủy sản Quảng Bình), nạn tàu giã cào ngoài tỉnh vi phạm vùng biển bờ Quảng Bình cơ bản được chấm dứt.
Theo ý kiến của nhiều người quan tâm đến việc gỡ “thẻ vàng” của IUU thì Quảng Bình cần đầu tư nhân lực, phương tiện sớm hơn để có lực lượng đủ mạnh nhằm thực hiện tốt nhiệm vụ chống khai thác bất hợp pháp, giữ gìn an ninh trật tự trên vùng biển. Bởi lẽ, thực thi nhiệm vụ quan trọng này là lực lượng chuyên trách 5 người thì hiệu quả không thể tốt lên được.
Theo ông Lê Ngọc Linh, Chi cục trưởng Chi cục Thủy sản Quảng Bình, đơn vị đã tham mưu cho Sở NN-PTNT lấp đề án thành lập lực lượng kiểm ngư theo chỉ đạo của Chính phủ và Bộ NN-PTNT. Qua nhiều lần họp, thảo luận và tỉnh Quảng Bình đã đồng ý chủ trương thành lập Phòng Kiểm ngư (trực thuộc Chi cục Thủy sản Quảng Bình). Tuy nhiên, về con người thì giao cho Sở NN-PTNT Quảng Bình bố trí nhân lực hiện có trong ngành chứ không tuyển dụng thêm người.
Với sự chỉ đạo này thì Sở NN-PTNT Quảng Bình như bị “trói tay”. Theo ông Mai Văn Minh, Giám đốc Sở NN-PTNT Quảng Bình thì hiện nay biên chế của các đơn vị trực thuộc cũng đang thiếu nhiều nên rất khó rút người từ nơi này chuyển đi nơi khác. Mặt khác, đưa vào lực lượng Kiểm ngư phải có những yêu cầu khác để phù hợp với chức năng nhiệm vụ. Do đó, khó có thể thực hiện được.
Tình trạng tàu đánh bắt giã cào đôi hoạt động trái phép ở vùng biển Quảng Bình đã được ngăn chặn. Ảnh: T. Phùng.
Chủ trương thành lập kiểm ngư đã có nhưng việc có đủ nhân sự, phương tiện để đi vào hoạt động thì khó như đi lên trời. Trong khi đó, tỉnh Quảng Bình đã có thông báo ngừng tuyển dụng công chức cho đến hết năm 2026. Áp lực gỡ thẻ vàng IUU đang lớn, đòi hỏi tỉnh Quảng Bình cần có những cơ chế phù hợp để cùng cả nước sớm vượt qua.
Tâm Phùng
CVD 