Vĩnh An

Trong triết học Đông phương từ xưa đến nay có hai phạm trù mà các trường phái thường đề cập đến. Họ coi đó như hai nguyên “lý” có nội hàm và ngoại trương rất đa dạng và phong phú bao trùm nhiều ý tưởng về vũ trụ quan và nhân sinh quan. Để hiểu rõ hơn, thiết tưởng nên đưa ra một định nghĩa đơn giản nhất mà mục đích trước tiên là để phân biệt, sau đó để xem chúng được triển khai như thế nào trong các trường phái triết học lớn.    

“Lý”: thường được hiểu là tính hợp “lý” của sự việc ; điều đúng đắn như một nguyên “lý” trừu tượng. Chân “lý”, sự thật vì “lý” còn được hiểu là chân “lý” căn bản hoặc là nguyên “lý”; nguyên “lý” tổ chức vũ trụ. Trong trường hợp này, nó có một từ Hy Lạp tương ứng là Logos hay Lời.

“Khí”: thường được hiểu là không “khí”, gió. “khí” còn được hiểu là hơi thở (Hy-lạp là Pneuma); hoặc năng lực vô hình của sự sống, có phần tương đương với prana của Ấn Độ, là năng lực vật chất của vũ trụ. Trong đời thường chúng ta có từ khí cụ, khí chất, khí thế v.v…  Tiếp tục đọc ““Lý” và “Khí” để hiểu và sống lời Chúa” →

ĐỐI THOẠI LIÊN TÔN

ĐỒNG QUY NHI THÙ ĐỒ

Gioan NGUYỄN SƠN

Khi học về tư tưởng của Teilhard de Chardin (1881-1955), linh mục dòng Tên,(1) tôi đã gặp được cụm từ thăng giả hội 升者會 (tất cả những gì đi lên sẽ gặp nhau). Ông là một nhà cổ sinh vật học và ông suy tư thần học từ những dữ kiện khoa học; hơn thế nữa, từ quan điểm tiến hóa (évolution) mà Charles Darwin (1809-1882) đã đưa ra trong khoa sinh vật học. Từ đó, Teilhard cho rằng có một sự tiến hóa bao trùm cả vũ trụ, không chỉ trong thế giới vật chất, trong thế giới sinh vật, mà trung tâm là con người. Từ khi có con người với ý thức, lý trí, và tinh thần, sự tiến hóa sẽ tập trung vào những gì thuộc tinh thần để sau cùng con người từ môi trường vật chất tiến qua môi trường sự sống; sự sống này sẽ ngày càng tinh tuyền, viên mãn để sau cùng đưa con người vào một thượng giới, một môi trường linh thánh, một cảnh vực thần linh (milieu divin). Càng lên cao, tính đặc thù và đa dạng biến mất để xuất hiện sự tương đồng và đây là chỗ để mọi dị biệt ở khởi điểm gặp nhau hay hội tụ (tout ce qui monte converse). Dịch Kinh (Hệ Từ Hạ) có một câu tương tự, được nhiều người biết hơn: Đồng quy nhi thù đồ (Gặp nhau, nhưng từ nhiều con đường khác nhau).(2) Chúng ta tạm hiểu rằng có một chân lý tối thượng mà nhân loại có thể đã đạt đến và gặp nhau dù bằng nhiều phương pháp tu tập hoặc tín ngưỡng khác nhau.  Tiếp tục đọc “Đối thoại liên tôn – Đồng quy nhi thù đồ” →