All the versions of this article: [English] [Español] [français]
Photo: Global Justice Now
14 November 2022
Statement on ISDS and climate
Civil society organisations are calling on governments to remove the threat that ISDS (investor state dispute settlement) poses to the climate. The following statement outlines our primary concerns and demands. We seek to put pressure on our governments as they meet at COP 27 in November 2022.
Please read it and consider signing on using the form at the bottom
mekongeye – Residents of the Mekong Delta are seeing houses tumble into rivers and livelihoods disappear due to erosion driven by sand mining
Local government workers use sandbags to fill in areas of subsidence along the Hau River in Chau Phu district, An Giang province, Vietnam (Image: Dinh Tuyen)
Editor’s note: In light of increasingly volatile seasons, the unquantified effects from hydropower, and continued sand mining, mainland Southeast Asia finds itself combating ever more mercurial sandbanks. For the highly populated Mekong Delta region of Vietnam, homes being washed away has become a regular facet of the wet season. But the effects of overdevelopment on the Mekong are felt across the Mekong basin. In Cambodia, the recent consequences have been stark: in May, Vannak Si and Bun Thoeun Srey Leak, both 12, died when a bank gave way in Kandal province, on the border with Vietnam. As the land beneath river-dwellers’ feet becomes ever more unstable, the sand mining and concrete industry defy solutions, as mainland Southeast Asia continues with breakneck development.
When a riverbank subsided and gave way four years ago, Tran Van Bi’s house collapsed into a river in Vietnam’s Mekong Delta. Everything his family had accumulated over 32 years was gone in an instant.
Phải mất hàng nghìn năm, đồng bằng sông Cửu Long mới ra đời. Con người có thể chỉ cần vài thập kỷ để làm nó co rút. Sạt lở chỉ mới là triệu chứng khởi đầu.
Ông Trương Phi Hải bên khu vực sạt lở từng là căn nhà của gia đình bên sông Tiền, thị xã Hồng Ngự, tháng 6/2020. Ảnh: Thành Nguyễn
Euro Cup 2016, sân vận động Parc des Princes (Pháp) nhuộm nỗi buồn của các cổ động viên Bồ Đào Nha khi cầu thủ của họ liên tục dứt bóng hỏng trước khung thành Áo. Cùng thời khắc ấy, ở một múi giờ khác cách Trung Âu sáu tiếng, nơi cuối dòng Mekong, trận bóng thất vọng của Bồ Đào Nha đã cứu một người đàn ông thoát chết trong gang tấc.
Đêm ấy, ông Trương Phi Hải không ngủ sớm như thường lệ. Người đàn ông 67 tuổi thức bên chiếc tivi, cổ vũ cho Cristiano Ronaldo, cầu thủ ông ái mộ. Phía sau nhà, dòng sông Tiền chảy qua thị xã Hồng Ngự (Đồng Tháp) đang trong con nước ròng, đâu đó vài chiếc sà lan chở cát nổ máy rì rì chạy ngang.
3h sáng, tiếng nước sôi xuất hiện, kéo ông Hải ra khỏi trận đấu. “Nó kêu ục ục. Tui đoán bọn cá lóc trong hồ trước nhà làm bọt bóng”, ông chủ trại cá nhớ lại. Nhưng âm thanh sủi bọt lớn dần, át cả giọng bình luận viên trên tivi. Lo cho đàn cá chỉ còn vài tiếng nữa là đến giờ hẹn bán, ông uể oải đứng lên kiểm tra. Được vài bước, bên tai ông vang tiếng “roạt-rầm”. Và nền đất dưới chân như ai đó bẻ ra, căn nhà tường gạch mái tôn ông vừa bước khỏi bỗng rớt gọn xuống con sông. Tủ, giường, bàn ghế, và cả chiếc tivi đang chiếu hình ảnh Ronaldo cũng trượt vào làn nước.
Trong tích tắc, mảnh sân sau ông Hải đang đứng biến thành một hòn đảo nhỏ giữa dòng nước xoáy đục ngầu. Rồi “hòn đảo” cũng tụt dần. Cú sốc đông cứng chân người đàn ông, ông ngồi thụp xuống, hai tay ôm đầu, phó mặc cho số phận. “Người tôi giống như đi thang máy vậy đó. Ngước mắt lên nhìn, không còn thấy trời, không còn thấy sao. Tôi nghĩ mình chết rồi”, ông Hải rít mẩu thuốc, nhớ lại giây phút sinh tử lúc đó.
The COP27 climate conference in Sharm el-Sheikh, Egypt, closes out another year of disasters: record-breaking floods, deadly heat waves, and devastating droughts. The urgency for the world’s leaders to make progress at this conference has never been higher, but many obstacles remain. The Council on Foreign Relations explains the issues and lays out what’s at stake in the world’s fight against climate change.
CNN — Four years ago, Morris J. Alexie had to move out of the house his father built in Alaska in 1969 because it was sinking into the ground and water was beginning to seep into his home.
“The bogs are showing up in between houses, all over our community. There are currently seven houses that are occupied but very slanted and sinking into the ground as we speak,” Alexie said by phone from Nunapitchuk, a village of around 600 people. “Everywhere is bogging up.”
What was once grassy tundra is now riddled with water, he said. Their land is crisscrossed by 8-foot-wide boardwalks the community uses to get from place to place. And even some of the boardwalks have begun to sink.
“It’s like little polka dots of tundra land. We used to have regular grass all over our community. Now it’s changed into constant water marsh.”
Republish our articles for free, online or in print, under Creative Commons licence.
As world leaders assemble for the United Nations climate change conference (COP27) in Egypt, it’s hard to be optimistic the talks will generate any radical departure from the inexorable rise in global carbon emissions over the past two centuries.
After all, before last year’s Glasgow talks, experts warned the summit was the world’s last chance to limit global warming to 1.5℃ this century. And yet, a UN report last week found even if all nations meet their climate goals this decade, the planet would still heat by a catastrophic 2.5℃.
Bethany TietjenResearch fellow in climate policy, The Fletcher School, Tufts University
Disclosure statement
Bethany Tietjen does not work for, consult, own shares in or receive funding from any company or organisation that would benefit from this article, and has disclosed no relevant affiliations beyond their academic appointment.
Partners
Tufts University provides funding as a founding partner of The Conversation US.
Republish our articles for free, online or in print, under Creative Commons licence.
You may be hearing the phrase “loss and damage” in the coming weeks as government leaders meet in Egypt for the 2022 U.N. Climate Change Conference.
It refers to the costs, both economic and physical, that developing countries are facing from climate change impacts. Many of the world’s most climate-vulnerable countries have done little to cause climate change, yet they are experiencing extreme heat waves, floods and other climate-related disasters. They want wealthier nations – historically the biggest sources of greenhouse gas emissions – to pay for the harm.
View of a COP27 sign on the road leading to the conference area in Egypt’s Red Sea resort town of Sharm el-Sheikh, taken on October 22, as it prepares to host the COP27 summit.Sayed Sheasha/ReutersCNN —
Egypt is facing a barrage of criticism over what rights groups say is a crackdown on protests and activists, as it prepares to host the COP27 climate summit starting Sunday.
Rights groups have accused the Egyptian government of arbitrarily detaining activists after Egyptian dissidents abroad called for protests to be held against President Abdel Fattah el-Sisi on November 11, during the United Nations climate talks.
According to rights groups, security forces have been setting up checkpoints on Cairo streets, stopping people and searching their phones to find any content related to the planned protests.
Prolonged drought across the Horn of Africa over the past four consecutive rainy seasons has left some 18 million people affected by food shortages in Somalia, Ethiopia and Kenya
The carcass of an adult elephant, which died during the drought, is seen in Namunyak Wildlife Conservancy, Samburu, Kenya on October 12, 2022.Luis Tato/AFP/Getty ImagesCNN —
Hundreds of elephants, wildebeests, and zebras have died across Kenya amid the nation’s longest drought in decades.
“The Kenya Wildlife Service Rangers, Community Scouts, and Research Teams counted the deaths of 205 elephants, 512 wildebeests, 381 common zebras, 51 buffalos, 49 Grevy’s zebras, and 12 giraffes in the past nine months,” a report released Friday by the country’s Ministry of Tourism said.
Quy hoạch đô thị và những giải pháp phi công trình được nhà quy hoạch Nguyễn Đỗ Dũng phân tích với Người Đô Thị như một trong những lời giải cho bài toán “biến” ngập lụt từ thách thức trở thành sức mạnh đô thị của TP.HCM.
Người đi đường ở TP.HCM đánh vật với dòng nước sau trận mưa lớn chiều 26.9 vừa qua. Ảnh: Zing
Đầu tư gần 30.000 tỉ đồng từ năm 2008, nhiều khu vực trước đây ở TP.HCM được ví như “rốn ngập” nay đã không còn nữa, nhưng những tuyến đường chưa từng ngập giờ trở thành “sông”. Tương tự, số điểm ngập bắt đầu tăng trở lại (năm 2008: 126 điểm ngập, năm 2011: 58 điểm, năm 2015 còn 23 điểm ngập, năm 2016 tăng 59 điểm).
Tuy nhiên theo các chuyên gia, con số này vẫn chưa phản ánh hết thực trạng. Cùng với kinh nghiệm và nghiên cứu của mình, theo ông nguyên nhân chính nào dẫn đến tình trạng này?
LTS. Gần 20 năm tâm huyết với các vấn đề trên dòng Mekong cũng như đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL), bác sĩ Ngô Thế Vinh không chỉ là một nhà văn với hai tác phẩm Cửu Long cạn dòng, Biển Đông dậy sóng và Mekong – dòng sông nghẽn mạch, ông còn là một nhà hoạt động môi trường bền bỉ. Ông đã có những chuyến đi dọc dòng Mekong dài 4.800km, từ Tây Tạng đổ xuống Biển Đông. Người Đô Thị có cuộc phỏng vấn ông Ngô Thế Vinh về các vấn đề nóng bỏng hiện nay trên dòng Mekong và ĐBSCL.
Thưa, dù đã 17 năm trôi qua, từ những chuyến đi dọc dòng sông Mekong dài 4.800km, bức tranh sống động mà ông “phác họa” về những tác hại khủng khiếp do các con đập thủy điện gây ra cho đời sống người dân lưu vực sông Mekong đến nay vẫn nóng hổi tính thời sự. Từ những dự cảm rất sớm về những hậu quả do các đập thủy điện gây ra trên dòng Mekong và cho ĐBSCL nói riêng, ông nhận định gì về thực trạng hiện nay?
Năm 2000, khi nói “Cửu Long cạn dòng”, nhiều người xem đó là phát biểu “nghịch lý” bởi đó là năm có lụt lớn ở miền Tây. Một vị tu sĩ đang tất bật lo việc cứu trợ, mới nghe tên cuốn sách đã phát biểu: “Đang lũ lụt ngập trời với nhà trôi người chết mà lại nói “Cửu Long cạn dòng” là thế nào?” Nhưng cần hiểu rằng lũ và hạn tương ứng với mùa mưa và mùa khô là chu kỳ tự nhiên đã có hàng ngàn năm trên dòng Mekong và các vùng châu thổ, và đến nay thì mức độ càng trầm trọng và gay gắt.
Chúng ta không thể đổ lỗi hết cho “thiên tai”, mà cần can đảm gọi cho đúng tên những yếu tố “nhân tai” bởi do chính con người gây ra qua suốt quá trình phát triển không bền vững và có tính tự hủy từ nhiều thập niên qua, đã làm gãy đổ sự cân bằng của cả một hệ sinh thái vốn phức tạp nhưng cũng hết sức mong manh của dòng Mekong.
Băng qua Biển Hồ đến khu Bảo tồn sinh thái Tonle Sap (nguồn: tư liệu Ngô Thế Vinh)
Cambodian authorities have greenlit studies for a major hydropower dam on the Mekong River in Stung Treng province, despite a ban on dam building on the river that’s been in place since 2020.
Plans for the 1,400-megawatt Stung Treng dam have been around since 2007, but the project, under various would-be developers, has repeatedly been shelved over criticism of its impacts.
This time around, the project is being championed by Royal Group, a politically connected conglomerate that was also behind the hugely controversial Lower Sesan 2 dam on a tributary of the Mekong, prompting fears among local communities and experts alike.
This story was supported by the Pulitzer Center’s Rainforest Investigations Network where Gerald Flynn is a fellow.
STUNG TRENG, Cambodia — A long-dormant plan to build a mega dam on the mainstream of the Mekong River in Cambodia’s northeastern Stung Treng province appears to have been revived this year, leaving locals immediately downstream of the potential sites worried and experts confounded.
Trong 18 tháng vừa qua, do sự hạn chế đi lại của đại dịch Covid, sự quan tâm chú ý đến các vấn đề môi trường trong khu vực ở hầu hết các khía cạnh đều ít nhiều bị hạn chế hoặc lơ là. Đây có thể là lý do vì sao chúng ta đã không kịp nhận biết khi một doanh nghiệp nhà nước của Việt Nam, Công ty Xây dựng Sông Đà 6, khởi động việc xây dựng đập Sê Kông A (hay còn gọi là đập Sê Kông 1) tại CNDCND Lào.
Nếu được xây dựng ở vị trí này trên dòng chính sông Sê Kông, con đập sẽ cắt hầu hết sự kết nối của Sê Kông với dòng chính Mê Công, và vì vậy sẽ chặn đứng sự di cư của nhiều loài cá lên vùng sinh sản ở thượng nguồn. Sông Sê Kông là dòng nhánh lớn cuối cùng trong hệ thống sông Mê Công hầu như còn chảy thông suốt và việc xây dựng đập Sê Kông A sẽ đe dọa trực tiếp đến trữ lượng cá và an ninh lương thực khu vực: https://nhipcaudautu.vn/phong-cach-song/dap-se-kong-1-de-doa-dong-bang-song-cuu-long-3323435/.
Anh lái xe nghêu ngao hát: “Dù có đi bốn phương trời, mà vẫn ngỡ đang ở Nhổn…” lúc chúng tôi chạy tránh thị trấn Sapa để vượt đèo Ô Quy Hồ sang Bình Lư đi Sìn Hồ (Lai Châu). Không chỉ chúng tôi, những người từng yêu Sapa nay đều hầu như không còn ai muốn chui vào “đống bê tông lổn nhổn” ấy nữa, dù nó ngay trước mặt.
Nếu lấy mốc 1897 chính quyền Pháp mở cuộc điều tra dân số đầu tiên về các tộc người vùng núi cao, từ đó Sapa được phát hiện, tính đến nay tròn 120 năm. Tôi lên đó đầu những năm 90 thế kỷ trước, rồi còn vài lần nữa, nhưng không sao nhớ nổi chuyện mỗi lần, hơn 30 năm rồi còn gì.
Sapa có ba giá trị lớn: khí hậu, cảnh quan và cuộc sống người thiểu số. Ảnh: Thanh Vy
Các cuộc biểu tình đòi những nước giàu bồi thường gây biến đổi khí hậu đã được tổ chức tại 450 địa điểm trên toàn thế giới trước thềm COP27.
Ngày 23-9, các nhà hoạt động trẻ vì khí hậu đã tổ chức cuộc biểu tình tại 450 địa điểm trên toàn thế giới để thể hiện sự quan ngại của họ về tác động nóng lên toàn cầu và yêu cầu tăng viện trợ cho các nước nghèo chịu hậu quả của biến đổi khí hậu, theo hãng tin AP.
Những người biểu tình tập trung tại các tuyến đường ở những thành phố lớn như: Jakarta (Indonesia), Tokyo (Nhật), Rome (Ý), Berlin (Đức)… mang theo biểu ngữ và áp phích với các khẩu hiệu như “Chúng tôi lo lắng về cuộc khủng hoảng khí hậu”, “Vẫn chưa phải là quá muộn”,…
Các cuộc biểu tình trên được tổ chức bởi phong trào thanh niên “Ngày thứ Sáu vì tương lai” (Fridays for Future), lấy ý tưởng từ nhà hoạt động môi trường trẻ tuổi người Thụy Điển – cô Greta Thunberg.
Cuộc biểu tình về khí hậu ở thủ đô Tokyo (Nhật) ngày 23-9, người biểu tình cầm biểu ngữ với nội dung “Khủng hoảng khí hậu và vấn đề sống còn”. Ảnh: AP
CVD 