TS. NGUYỄN VIỆT LÂM Bộ Ngoại giao 21:46, ngày 17-05-2020
TCCS – Tháng 1-2020, Tổng Thư ký Liên hợp quốc An-tô-ni-ô Gu-tơ-rết trong phát biểu về các ưu tiên năm 2020 của Liên hợp quốc đã nhấn mạnh vai trò của phụ nữ trong tham gia, giải quyết các thách thức toàn cầu, bao gồm chương trình phụ nữ, hòa bình và an ninh. Đây cũng là vấn đề lần đầu tiên được Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc chính thức thảo luận kể từ năm 2000. Đến nay, vấn đề này đã và đang được triển khai rộng khắp trên toàn cầu, đồng thời được lồng ghép đa dạng vào nhiều chương trình, hoạt động của Liên hợp quốc cũng như các quốc gia thành viên.
Có thể nói, vai trò và sự tham gia của phụ nữ trong công tác gìn giữ hòa bình được Liên hợp quốc nhìn nhận kể từ khi tổ chức này ra đời thông qua sự thành lập Ủy ban địa vị phụ nữ vào năm 1946. Nỗ lực bảo đảm bình đẳng giới cũng ngày càng được củng cố với việc Liên hợp quốc thông qua Công ước về xóa bỏ mọi hình thức phân biệt đối xử đối với phụ nữ (năm 1979), Tuyên bố về việc tham gia của phụ nữ trong thúc đẩy hòa bình và hợp tác quốc tế (năm 1982) và tổ chức các Hội nghị quốc tế về phụ nữ tại Thủ đô Bắc Kinh (Trung Quốc, năm 1995). Đặc biệt, năm 2000, Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc đã thông qua Nghị quyết số 1325 về chương trình phụ nữ, hòa bình và an ninh, theo đó vấn đề phụ nữ, hòa bình và an ninh trở thành một trong những chương trình thảo luận chính tại Hội đồng Bảo an, sau đó được thúc đẩy tại nhiều cơ chế khác của Liên hợp quốc(1). Đây được coi là văn kiện quan trọng mang tính lịch sử, đánh dấu lần đầu tiên Hội đồng Bảo an ghi nhận ảnh hưởng của xung đột vũ trang đối với phụ nữ và trẻ em gái; thừa nhận những giá trị và đóng góp của phụ nữ đối với gìn giữ hòa bình, giải quyết xung đột và kiến tạo hòa bình. Nghị quyết nhấn mạnh tầm quan trọng của việc tham gia đầy đủ và bình đẳng của phụ nữ là những chủ thể năng động trong vấn đề hòa bình và an ninh.
Hiện nay, chương trình phụ nữ, hòa bình và an ninh được đề cập trong 10 nghị quyết của Hội đồng Bảo an(2) và là chủ đề thảo luận thường niên của Hội đồng Bảo an vào tháng 10 hằng năm theo hình thức thảo luận mở với văn kiện thông qua thường là Nghị quyết Hội đồng Bảo an hoặc Tuyên bố Chủ tịch của Hội đồng Bảo an(3). Một số khía cạnh khác của các chủ đề này cũng được khai thác thảo luận dưới hình thức cuộc họp Arria-formula(4). Chương trình phụ nữ, hòa bình và an ninh bao gồm bốn trụ cột chính: 1- Sự tham gia; 2- Ngăn ngừa xung đột; 3- Bảo vệ; 4- Cứu trợ và phục hồi(5).
Tình hình thực hiện chương trình phụ nữ, hòa bình và an ninh
Từ năm 2000 đến nay, tại Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc, chương trình phụ nữ, hòa bình và an ninh được trao đổi, thảo luận xoay quanh các vấn đề: 1- Tăng cường vai trò và sự tham gia của phụ nữ trong tiến trình phòng ngừa, giải quyết xung đột, xây dựng và gìn giữ hòa bình. 2- Từ năm 2008, Hội đồng Bảo an đã thông qua các Nghị quyết số 1820, 1888, 1960, 2106, 2467, nhìn nhận các hình thức bạo lực tình dục đối với phụ nữ được coi là tội ác chiến tranh, tội ác chống lại loài người; các quốc gia có vai trò và trách nhiệm giải quyết nguồn gốc bạo lực đối với phụ nữ và trẻ em gái; nhấn mạnh vai trò của Hội đồng Bảo an trong tăng cường giám sát việc thực thi của các bên tham gia xung đột. 3- Thiết lập và tăng cường sử dụng các biện pháp đánh giá, theo dõi việc thực hiện các nội dung của chương trình phụ nữ, hòa bình và an ninh.
4- Đào tạo, tăng cường năng lực cho lực lượng phòng ngừa và giải quyết tình trạng bạo lực tình dục trong xung đột vũ trang; kêu gọi hình thành các nhóm chuyên gia tại nơi xảy ra bạo lực tình dục; tăng cường ngân sách dành cho đào tạo, phân tích và các chương trình giới. 5- Vai trò của phụ nữ trong các hoạt động gìn giữ hòa bình và phòng ngừa bạo lực tình dục trong xung đột vũ trang. 6- Vai trò của các tổ chức khu vực, tiểu khu vực trong củng cố chính sách, tăng cường vai trò, sự tham gia của phụ nữ và trẻ em gái trong tiến trình hướng tới bảo đảm lợi ích của phụ nữ và trẻ em gái bị ảnh hưởng bởi bạo lực tình dục trong xung đột vũ trang. 7- Vai trò của các tổ chức chính trị – xã hội (CSO) trong thúc đẩy sự tham dự của phụ nữ giải quyết xung đột, giải quyết bạo lực tình dục, xây dựng hòa bình…
CVD 