Vài nét về Xã hội dân sự và kinh nghiệm đối với Việt Nam

>> Bài liên quan: Thúc đẩy không gian xã hội dân sự ở Việt Nam nhằm thực hiện nghĩa vụ quốc tế về quyền con người

Tạp chí Khoa học Pháp lý số 1(38)/2007, THS. VŨ VĂN NHIÊM – Đại học Luật TP. Hồ Chí Minh

Thuật ngữ “xã hội dân sự” đã xuất hiện cách đây hàng ngàn năm và trở nên tương đối thịnh hành vào thời Khai sáng. Một thời gian dài sau đó, nó ít được nhắc đến, hoặc có chăng, chỉ được giới khoa học đề cập một cách tản mạn.

Có thể do vai trò của xã hội dân sự ở Liên Xô và các nước Đông Âu trong thời kỳ chuyển đổi của những năm cuối thập niên 80, những năm đầu thập niên 90 thế kỷ XX và một vài lý do khác, nên ở nước ta, thuật ngữ xã hội dân sự ít được bàn luận vì nó thường được cho là mang hàm ý tiêu cực. Cho đến gần đây, cụm từ này đôi lúc vẫn còn được xem là nhạy cảm. Tuy nhiên, trong tiến trình dân chủ hóa ở nước ta hiện nay và trong xu thế hội nhập, “ xã hội dân sự” là thuật ngữ thường được nhắc đến  và được bàn luận khá cởi mở.

Trên tinh thần đó, chúng tôi mạnh dạn trao đổi một số vấn đề về xã hội dân sự thông qua bài viết sau đây.

I. MỘT VÀI NÉT VỀ “XÃ HỘI DÂN SỰ” VÀ SỰ PHÁT TRIỂN CỦA NÓ QUA CÁC GIAI ĐOẠN

Xã hội dân sự là thuật ngữ được xem xét và định nghĩa theo nhiều cách khác nhau trong lịch sử tư tưởng, chính trị, pháp lý thế giới, và hiện nay cũng vậy, nó được tiếp cận dưới những góc độ và bình diện khác rất khác nhau (kể cả trên thế giới và trong nước).[1] Chúng tôi cho rằng không cần thiết (và cũng không thể đặt ra mục đích phải có một khái niệm khuôn mẫu về xã hội dân sự). Tuy nhiên, trước khi bàn bạc, trao đổi về xã hội dân sự, nhất là trong điều kiện hiện nay ở nước ta, thì việc tìm hiểu những nội hàm cơ bản cũng như sự hình thành, phát triển của thuật ngữ này là rất cần thiết.

Tiếp tục đọc “Vài nét về Xã hội dân sự và kinh nghiệm đối với Việt Nam”

Thúc đẩy không gian xã hội dân sự ở Việt Nam nhằm thực hiện nghĩa vụ quốc tế về quyền con người

Viện nghiên cứu lập pháp UBTVQH

TS. NGUYỄN LINH GIANG – Viện Nhà nước và Pháp luật, Viện Hàn lâm KHXH Việt Nam. ThS. NGÔ THỊ THU HÀ – Phó Giám đốc Trung tâm Hỗ trợ giáo dục và nâng cao năng lực cho phụ nữ

Trong những năm gần đây, sự tham gia tích cực của các tổ chức xã hội dân sự (XHDS) trong tiến trình bảo đảm và thúc đẩy quyền con người (QCN) trên toàn thế giới đã được Liên hợp quốc (LHQ) và các tổ chức quốc tế ghi nhận. Việc mở rộng không gian XHDS nhằm thực hiện nghĩa vụ quốc tế về QCN, vì thế đã trở thành một xu thế chung trên toàn thế giới và Việt Nam cũng không nằm ngoài tiến trình đó. 

1. Thực hiện nghĩa vụ quốc tế về quyền con người

Thực hiện nghĩa vụ quốc tế về QCN, trước tiên là thực hiện nghĩa vụ của một quốc gia thành viên của LHQ và thực hiện nghĩa vụ quốc gia thành viên của các Công ước quốc tế về QCN. Nếu xét ở nghĩa rộng, thực hiện nghĩa vụ quốc tế về QCN có rất nhiều việc phải làm, trong đó có những nghĩa vụ khá trừu tượng như tôn trọng Hiến chương LHQ, tôn trọng các nguyên tắc căn bản của pháp luật quốc tế, trong đó có pháp luật quốc tế về QCN. Nhưng cụ thể, để thực hiện nghĩa vụ một quốc gia thành viên của LHQ và thực hiện nghĩa vụ quốc gia thành viên của các Công ước quốc tế về QCN bao gồm những công việc sau:

Tiếp tục đọc “Thúc đẩy không gian xã hội dân sự ở Việt Nam nhằm thực hiện nghĩa vụ quốc tế về quyền con người”

Nỗi niềm quanh tấm giấy khai sinh

LAM ÐIỀN –  13:47 thứ Hai ngày 16/03/2020

(HNNN) – Tấm giấy khai sinh có mặt từ lâu và hiện vẫn đang được sử dụng ở hầu hết các quốc gia trên thế giới, trong đó có Việt Nam. Tại nước ta, vấn đề liên quan tới giấy khai sinh từng được đưa ra trước Quốc hội và rất nhiều vấn đề đã được giải quyết trên tinh thần bảo đảm thực hiện các quyền con người, quyền của trẻ em: “Có họ tên, quốc tịch và được bảo vệ giữ gìn bản sắc”.

Chị Đỗ Thị Tri với giấy khai sinh của mình.

Những chuyện rắc rối

Kể lại những chuyện liên quan tới tấm giấy khai sinh của mình, chị Đỗ Thị Tri, công nhân Khu công nghiệp Bình Phú (huyện Thạch Thất, Hà Nội) giọng đượm buồn: “Ông nội định đặt cho tôi tên “Chi”, mượn ý cỏ Lan chi mỏng manh nhưng có sức sống bền bỉ. Bố tôi lên UBND xã làm thủ tục nhưng đã không kiểm tra lại khi cán bộ làm giấy khai sinh “xuống bút” từ “Chi” thành “Tri”.

Tiếp tục đọc “Nỗi niềm quanh tấm giấy khai sinh”

Tòa án điện tử: Đã tới lúc nên có!

LS. Lê Kiều Trinh(*) – 21/11/2021 09:06

(KTSG) – Chuyển đổi số là xu thế toàn cầu. Với ngành tư pháp, số hóa quy trình, thủ tục sẽ từng bước xây dựng hệ thống tư pháp tinh gọn, hoạt động hiệu quả hơn. Ở Việt Nam, việc này đang được xem xét một cách kỹ càng.

Sự cấp thiết xây dựng tòa án điện tử

Tòa án điện tử (E-court) có thể hiểu là mô hình ứng dụng công nghệ số vào các hoạt động tố tụng của tòa án, từ nộp đơn kiện trực tuyến, tống đạt thư điện tử, thu thập chứng cứ…, thậm chí là tổ chức các phiên tòa xét xử trên nền tảng số.(1)

Theo trình tự, thủ tục tố tụng trước đây, đương sự khởi kiện có thể phải đến tòa án nhiều lần để nộp đơn kiện, bổ sung giấy tờ, tài liệu, và tình trạng “ngâm” hồ sơ vụ án là khá phổ biến. Dịch Covid-19 kéo dài, số vụ án càng ứ đọng nhiều hơn ở các cấp tòa án. Giờ đây, nếu cứ khăng khăng giữ nguyên chế độ thụ lý, xét xử vụ án như cũ thì không còn phù hợp tình hình. Trên thực tế, TPHCM đã tổ chức phiên họp với các đương sự trong vụ án thông qua nền tảng trực tuyến(2).

Tiếp tục đọc “Tòa án điện tử: Đã tới lúc nên có!”

Basic Principles on the Independence of the Judiciary

UN

Adopted by the Seventh United Nations Congress on the Prevention of Crime and the Treatment of Offenders held at Milan from 26 August to
6 September 1985 and endorsed by General Assembly resolutions 40/32 of 29 November 1985 and 40/146 of 13 December 1985

Whereas in the Charter of the United Nations the peoples of the world affirm, inter alia , their determination to establish conditions under which justice can be maintained to achieve international co-operation in promoting and encouraging respect for human rights and fundamental freedoms without any discrimination,

Whereas the Universal Declaration of Human Rights enshrines in particular the principles of equality before the law, of the presumption of innocence and of the right to a fair and public hearing by a competent, independent and impartial tribunal established by law,

Whereas the International Covenants on Economic, Social and Cultural Rights and on Civil and Political Rights both guarantee the exercise of those rights, and in addition, the Covenant on Civil and Political Rights further guarantees the right to be tried without undue delay,
Tiếp tục đọc “Basic Principles on the Independence of the Judiciary”

Đừng để trẻ em mất cơ hội chỉ vì thiếu giấy khai sinh 

ĐBND – 18:54 | 04/12/2020

Trẻ em có quyền được khai sinh

“Bản thân tôi không có giấy tờ gì cả, rất thấm thía các khó khăn của một người không có giấy khai sinh, không có giấy tờ gì. Tôi rất mong muốn con gái không phải như vậy, nhưng 6 năm trời không biết cách làm thế nào để giúp bản thân mình, giúp con. Rất may là mẹ con tôi đã được nhóm Trang mới cuộc đời hỗ trợ, giờ tôi cũng có giấy khai sinh, con 5 tuổi vừa có giấy khai sinh để đăng ký đi học”. Đây là chia sẻ của một gia đình được hỗ trợ làm giấy khai sinh tại Hội thảo Tổng kết dự án “Trang mới cuộc đời” giai đoạn 2019 – 2020 và Đối thoại “Thúc đẩy quyền được khai sinh cho trẻ em có hoàn cảnh đặc biệt tại TP Hồ Chí Minh do Trung tâm Nghiên cứu Quản lý và Phát triển bền vững (MSD) phối hợp với Sở Tư pháp TP Hồ Chí Minh và nhóm Trang mới cuộc đời tổ chức.

Tiếp tục đọc “Đừng để trẻ em mất cơ hội chỉ vì thiếu giấy khai sinh “

Tư pháp độc lập – một số vấn đề lý luận và thực tiễn – 2 kỳ

Trường ĐH Kiểm sát HN

Độc lập xét xử - linh hồn của cải cách tư pháp | Pháp luật | PLO
Quang cảnh một phiên tòa hình sự ở TAND TP.HCM. Ảnh: HOÀNG GIANG – Nguồn: PLO

Tư pháp độc lập – một số vấn đề lý luận và thực tiễn (kỳ 1)

1. Tư pháp độc lập – một đóng góp lớn của dân chủ tư sản

Trong lịch sử của nhân loại, nhà nước được hình thành cách đây khoảng hơn 5.000 năm, nhưng bộ máy nhà nước được phân quyền mới chỉ được thiết lập cách đây khoảng gần 300 năm, kể từ khi có cách mạng tư sản. Cần phải khẳng định rằng trong những đóng góp cho sự phát triển nhân loại của nền dân chủ tư sản[1], việc hình thành một loại cơ quan xét xử đứng độc lập với các cơ quan nhà nước khác chiếm một vị trí rất quan trọng.

Tiếp tục đọc “Tư pháp độc lập – một số vấn đề lý luận và thực tiễn – 2 kỳ”

DN phá sản: Muốn được ‘chết’ nhưng không dễ vì thiếu quy định

VNN – 24/04/2021    05:30 GMT+7

Dường như cơ quan tư pháp đang lỡ nhịp quá trình cải cách môi trường kinh doanh. Hai chỉ số tư pháp của Việt Nam là thực thi hợp đồng và phá sản doanh nghiệp, không có nhiều cải thiện.

Muốn được 'chết' nhưng không dễ vì thiếu quy định
Quá trình giải quyết vụ việc phá sản vẫn vướng tại giai đoạn thi hành án dân sự. 

Tiếp tục đọc “DN phá sản: Muốn được ‘chết’ nhưng không dễ vì thiếu quy định”

Cứu tinh của trẻ không có khai sinh

Như Lịch 07:21 – 14/12/2019 4 THANH NIÊN

Bị xe tông gãy tay, cô bé Ngô Hoàng Thúy Vy (5 tuổi, ngụ H.Bình Chánh, TP.HCM) phải nằm viện điều trị. Nhà nghèo, Vy không có bảo hiểm y tế do không làm được giấy khai sinh. 

Dự án “Trang mới cuộc đời - Khai sinh tương lai cho em” giúp ích cho nhiều trẻ có hoàn cảnh khó khăn	 /// Như Lịch
Dự án “Trang mới cuộc đời – Khai sinh tương lai cho em” giúp ích cho nhiều trẻ có hoàn cảnh khó khănNHƯ LỊCH

Trong tình cảnh ngặt nghèo ấy, phép màu đã xuất hiện… Tiếp tục đọc “Cứu tinh của trẻ không có khai sinh”

Quỹ JIFF mời nộp hồ sơ xin tài trợ sáng kiến tư pháp về tăng cường tiếp cận pháp luật và tư pháp trong lĩnh vực bảo vệ môi trường

vietnam.oxfam.org – Monday, May 17, 2021

Hà Nội, ngày 17/5/2021 – Quỹ Thúc đẩy Sáng kiến Tư pháp (Quỹ JIFF) tổ chức Hội thảo trực tuyến giới thiệu thông tin về Đợt mời nộp sáng kiến tư pháp lần thứ ba.

Các tổ chức xã hội được thành lập và hoạt động hợp pháp theo quy định của pháp luật Việt Nam, có ít nhất 36 tháng kinh nghiệm tính đến thời điểm nộp sáng kiến và có hoạt động thích hợp được công nhận trong lĩnh vực pháp luật   đều có cơ hội nhận tài trợ trong khoảng 50 đến 75 nghìn EURO (tương đương 1,3 đến 2,07 tỉ đồng) để thực hiện các sáng kiến nhằm “Tăng cường tiếp cận pháp luật và tư pháp trong lĩnh vực bảo vệ môi trường cho các nhóm yếu thế, đặc biệt là phụ nữ, trẻ em, đồng bào dân tộc thiểu số và người nghèo ở Việt Nam”.

Tiếp tục đọc “Quỹ JIFF mời nộp hồ sơ xin tài trợ sáng kiến tư pháp về tăng cường tiếp cận pháp luật và tư pháp trong lĩnh vực bảo vệ môi trường”

Liệu Việt Nam có đang bơi trần trụi?

English: Is Vietnam Swimming Naked?

Nền kinh tế Việt Nam đang hưởng lợi từ việc chuyển hướng vốn Đầu tư trực tiếp nước ngoài – FDI (Foreign Direct Investment) đến từ Trung Quốc do kết hợp của việc tăng thu nhập, lực lượng lao động giảm và căng thẳng thương mại ở Trung Quốc. Với 1.5 tỷ USD đầu tư vào Việt Nam mỗi tháng, việc làm sẵn có, đói nghèo giảm và tăng trưởng ở mức 7%. Điều này châm ngòi xúc tiến cải cách nhằm vào việc giải quyết vấn đề giá trị gia tăng thấp ở nhiều ngành công nghiệp xuất khẩu và khối tư nhân yếu kém trong nước.

Nhưng các chiều hướng đối lập nhau đang khiến cho cải cách sâu rộng trở nên khó khăn hơn, dù có Việt Nam đang có một thủ tướng ủng hộ định hướng cải cách.

Một nhân tố đang diễn ra là tương lai không chắc chắn của chiến dịch chống tham nhũng nghiêm ngặt, do các vấn đề sức khỏe mà Tổng Bí thư Đảng Cộng Sản và chủ tịch nước Nguyễn Phú Trọng đang có. Ông có lẽ không thể truy tố tham nhũng với một năng lượng và hiệu quả như trước đây. Điều này tạo không gian cho những ai thích một hệ thống khép kín hơn trong đó những quan chức có quyền có thể biến đổi quyền lực thành của cải khổng lồ. Tiếp tục đọc “Liệu Việt Nam có đang bơi trần trụi?”

Cập nhật 16 Án lệ đã được TANDTC công bố

Kết quả hình ảnh cho án lệ

TKL – Duy Thịnh – 09:04, 29/12/2017

Vừa mới đây, Chánh án Tòa án nhân dân tối cao (TANDTC) đã ra Quyết định 299/QĐ-TA về việc công bố án lệ. Theo đó, công bố 6 án lệ mới có hiệu lực áp dụng từ ngày 15/02/2018, nâng tổng số án lệ đã được công bố tính đến thời điểm hiện tại là 16 án lệ.

Mọi người có thể theo dõi và tải về danh sách 16 án lệ tại bảng dưới đây:

 DANH SÁCH 16 ÁN LỆ ĐÃ ĐƯỢC CÔNG BỐ Tiếp tục đọc “Cập nhật 16 Án lệ đã được TANDTC công bố”

Tội bức cung, tội dùng nhục hình – thực trạng và các giải pháp hoàn thiện nhằm nâng cao hiệu quả trong việc bảo vệ quyền của người bị tình nghi, bị can, bị cáo ở Việt Nam

Hàn Đức Long đều một mực kêu oan, tố điều tra viên ép cung, dùng nhục hình, nên mới phải khai nhận như vậy.
Hàn Đức Long đều một mực kêu oan, tố điều tra viên ép cung, dùng nhục hình, nên mới phải khai nhận như vậy.

TS. Phạm Mạnh Hùng – Trường Đại học Kiểm sát Hà Nội

TKS – Tuyên ngôn quốc tế về quyền con người được Đại hội đồng Liên hợp quốc công bố ngày 10/12/1948 khẳng định: “Tất cả mọi người sinh ra đều được tự do và bình đẳng về nhân phẩm và quyền” (Điều 1); “Mọi người đều có quyền sống, tự do và an toàn cá nhân” (Điều 3); “Không ai bị tra tấn hay bị đối xử, xử phạt một cách tàn bạo, vô nhân đạo hay hạ thấp nhân phẩm” (Điều 5); Tiếp tục đọc “Tội bức cung, tội dùng nhục hình – thực trạng và các giải pháp hoàn thiện nhằm nâng cao hiệu quả trong việc bảo vệ quyền của người bị tình nghi, bị can, bị cáo ở Việt Nam”

Án lệ và những câu hỏi chưa được trả lời

  • HOÀNG ĐIỆP
  • 01.12.2016, 14:46

TTCT – Án lệ đã được Hội đồng thẩm phán TAND tối cao ban hành để thẩm phán trong cả nước vận dụng trong xét xử. Tuy nhiên, việc áp dụng án lệ thế nào, luật sư sẽ tư vấn cho khách hàng ra sao… còn khá nhiều câu hỏi để ngỏ.

Án lệ và những câu hỏi chưa được trả lời
Các luật sư Câu lạc bộ luật sư thương mại thảo luận tại hội thảo án lệ ở Việt Nam ngày 18-11–Hoàng Điệp

Tiếp tục đọc “Án lệ và những câu hỏi chưa được trả lời”

Báo cáo về tình trạng buôn người năm 2016

Báo cáo về tình trạng buôn người năm 2016

vn.usembassyBộ Ngoại giao Hoa Kỳ
Cục Theo dõi và Chống buôn người

Thông điệp từ Ngoại trưởng Kerry

Bạn đọc thân mến:

Nếu có một chủ đề duy nhất trong Báo cáo về Nạn buôn người năm nay, thì đó chính là niềm tin rằng không điều gì là không thể tránh được trong vấn nạn buôn bán con người. Tiếp tục đọc “Báo cáo về tình trạng buôn người năm 2016”