Al Jazeera English – 17-3-2025
Far from being a tragedy for Africa, the demise of the United States Agency for International Development (USAID) at the hands of President Donald Trump’s administration should be cause for celebration, argues Arikana Chihombori-Quao, the former ambassador of the African Union to the US.
Chihombori-Quao tells host Steve Clemons that USAID doesn’t have much to show for its decades of education and healthcare projects in Africa and often destabilised countries under the guise of environmental, human rights or social justice agendas.
And if the US is not interested in Africa, African leaders shouldn’t beg for better relations, she said. “It takes two to tango,” the former diplomat said.
CVD 
Chị Chihombori-Quao nói rất hay, mình đồng ý.
VN nên vui mừng khi USAID rút ra khỏi VN.
Thực tế cho thấy, các tổ chức phi chính phủ của Mỹ và châu Âu có mặt ở VN không giúp cho VN đoàn kết hơn, mà làm VN chia rẽ nhiều hơn.
Thêm vào đó, số tiền Mỹ và châu Âu hỗ trợ VN, mang tiếng là giúp người nghèo, thực ra phần rất lớn đi vào túi của nhóm người Việt trung gian giữa Mỹ và VN, nghĩa là nhóm trí thức người Việt biết tiếng Anh, để trả lương quản lý, tổ chức và cố vấn cho chính họ. Những người nghèo chỉ hưởng được “một hạt đậu”.
Đúng như chị Chihombori-Quao nói, USAID, NGOs, và nhóm trí thức bản địa biết tiếng Anh, thoạt nhìn thì tưởng yêu nước thương dân, nhìn kỹ thì cũng thấy rất giống các nhóm lợi ích.
USAID hoạt động như là một mạng lưới chính trị hơn là một mạng lưới từ thiện.
Hương
ThíchThích
Bài phỏng vấn Chihombori-Quao và nhận định về tình trạng USAID ở châu Phi rất đúng, và rằng quan trọng nhất là chính phủ các nước châu Phi và các nước kém phát triển phải mạnh lên để không phụ thuộc việnc trợ dù đó là Mỹ, Trung Quốc, châu Âu, Nhật.
Bất cứ nước nào mang tiền đi “cho” và đầu tư ở chỗ khác đều có lợi ích của họ, không ai “cho không”. Chỉ có một con đường là các nước nghèo như mình mạnh lên, ai “cho” gì nhận hay không hay nhận như thế nào là quyền của mình. Không phải anh có tiền ném tiền vô là cho được.
Tuy nhiên, mình là người trực tiếp làm việc với các dự án của USAID tại Việt Nam và các nước Đông Nam Á, mặc dù không phải là người được trả lương từ USAID, nhưng rất nhiều bạn bè mình làm các dự án USAID, và tất nhiên mất việc sau một đêm vì chính sách của Trump vừa rồi. Mình nghiên cứu tình hình viện trợ phát triển ODA cho Việt Nam và các nước nghèo nhiều năm nay. Vài dòng chia sẻ.
Tình hình nhận USAID ở Việt Nam thì không giống như ở châu Phi và các nước có nhiều bất ổn chính trị. Việt Nam thực tế không cần phải lo lắng hay vui mừng vì, số tiền viện trợ của chỉ như muối bỏ bể so với Nhật, Trung Quốc, Hàn Quốc và châu Âu. USAID mới chính thức có mặt ở VN từ đầu năm 2000s rất mới so với Nhật và Trung Quốc châu Âu từ cuối năm 1980s. Có những khoản viện trợ USAID như vậy giống như một nguồn đầu tư nước ngoài ra tạo thêm công ăn việc làm vậy thôi.
Ở VN, top 5 nước tài trợ đứng đầu cho đến nay là Nhật, Hàn, Đức, Pháp, Úc, không có Mỹ. Viện trợ từ các tổ chức như World Bank, ADB, Ngân hàng châu Âu dưới dạng cho vay, trong đó thì tiền của chính phủ Mỹ cho WB cũng chưa đến 20%. Không thấm vào đâu. Trong vòng 20 năm nay, tiền ODA vào VN phần lớn ở dưới hình thức cho vay và hơn 60% là đầu tư vào hạ tầng giao thông đường bộ, chứ không phải viện trợ từ thiện “cho không” như USAID.
Về phía chính phủ VN: từ 15 năm nay, VN không còn là nước thu nhập thấp, chính phủ mạnh lên và thắt chặt các điều kiện nhận khoản viện trợ ODA. Chính phủ VN rất tỉnh táo Khi nhận viện trợ, không phải ai cho cái gì cũng nhận. Để một dự án USAID hoạt động được phải mất ít nhất 2 năm cho đến 5 năm xin giấy phép. Cực kỳ khó khăn và quy định chặt chẽ. Từ năm 2013, chính phủ cũng đã có chính sách không đề ra mục tiêu nhận ODA là một bước tiến lớn về tư duy tự lực phải tự xoay sở để tiến cận nguồn vốn tốt hơn, nhưng đương nhiên khó khăn hơn, lãi xuất cao hơn.. Vay ODA cho VN thấp hơn so với các nước khu vực https://vov.vn/kinh-te/vay-oda-danh-cho-viet-nam-thap-hon-nhieu-cac-nuoc-trong-khu-vuc-post1085415.vov
Về phía USAID, tất nhiên quản lý tiền của chính phủ Mỹ là các cty của Mỹ cũng như các loại viện trợ từ nước khác cty Trung Quốc sẽ quản lý tiền của chính phủ TQ tại nước khác. Tuy nhiên, đến khi thực thi, thì người nhận phải là các công ty tổ chức địa phương, lãnh đạo và thuê người địa phương chứ không phải là cty của Mỹ . Điều này để người dân và dự án mang lợi ích đúng chỗ, đúng người. Kèm theo các điều kiện chặt chẽ. Đây là một điều tích cực, cũng giống như ngày càng có nhiều cty trong hay ngoài nước làm ăn cạnh tranh ở VN. Chính điều này khiến cho các tổ chức, các công ty của Việt Nam cần học hỏi và cạnh tranh nhau làm việc ngày càng tốt lên để đáp ứng được các tiêu chuẩn thực thi dự án. Cty, tổ chức nào làm ăn tồi là cho vào blacklist, chứ không phải dễ dàng như 20, 30 năm trước, các tổ chức viện trợ trong đó có cả Liên Hợp Quốc còn mời nhận tiền không điều kiện, khiến tạo ra tâm lý nhận viện trợ và ỷ lại từ quan chức đến người dân.
Vấn đề quan ngại viện trợ không hoàn lại của các nước giàu cho nước nghèo không có gì mới, chẳng phải bây giờ mới nói, cộng đồng quốc tế đã chỉ trích lên tiếng nhiều chục năm nay. Quay lại cốt lõi, các nước nghèo như VN phải mạnh và giàu lên để làm việc ngang hàng với các nước giàu, để nhận gì, cho gì là quyền của mình không thể nói mình nhận quà của người khác, rồi nói người ta vô lũng đoạn đất nước như ở châu Phi. Dân chúng ở các nước giàu thì ngày càng phải quan tâm đến thế giới, giám sát chính phủ của mình mang tiền đi đâu làm gì hiệu quả ra sao. Tiền thuế của dân nhân cả không tự nhiên có.
Tham khảo thêm
Báo cáo thường niên Bộ Tài Chính https://mof.gov.vn/webcenter/portal/btcvn/pages_r/cddh/thong-ke-tai-chinh/bao-cao-thuong-nien
Báo cáo viện trợ ODA tại Việt Nam: https://www.developmentaid.org/api/frontend/cms/file/2018/08/Country-Report-Vietnam.pdf
Các chương trình USAID tại VN https://dantri.com.vn/the-gioi/cac-chuong-trinh-cua-usaid-tai-viet-nam-20250205203851535.htm
Sự thật tài trợ ODA Nhật Bản https://tinhte.vn/thread/su-that-ve-von-oda-cua-nhat-ban.569321/
Quan ngại về ảnh hưởng từ viện trợ phát triển Trung QUốc https://devpolicy.org/cant-buy-me-love-chinas-aid-and-the-question-of-influence-part-1-20241024/
Bê bối viện trợ của Anh https://www.jasonhickel.org/blog/2019/1/25/the-scandal-of-british-aid
ThíchThích
Thank you, Hằng, for replying.
Bản chất vấn đề gây chia rẽ lòng dân của một nước nhận tiền từ nước ngoài (dù ít tiền hay nhiều tiền, dù từ Mỹ hay từ Nhật) (ở đây nói về USAID và Mỹ vì tiêu đề của bài) vẫn là: “số tiền Mỹ và châu Âu hỗ trợ VN, mang tiếng là giúp người nghèo, thực ra phần rất lớn đi vào túi của nhóm người Việt trung gian giữa Mỹ và VN, nghĩa là nhóm trí thức người Việt biết tiếng Anh, để trả lương quản lý, tổ chức và cố vấn cho chính họ. Những người nghèo chỉ hưởng được ‘một hạt đậu’.”
Can you show me any Vietnamese working for foreign NGOs who are paid the same as a normal Vietnamese?
Vấn đề này vừa gây chia rẽ lòng dân giữa đối tượng chính của dự án, ví dụ những người dân tộc thiểu số nghèo, với cán bộ người Việt quản lý, tổ chức và cố vấn của dự án; mà còn gây chia rẽ lòng dân giữa những người Việt với nhau – giữa cán bộ người Việt quản lý, tổ chức và cố vấn của dự án với những người làm trong cơ quan nhà nước hay làm tự do.
Nếu nói, tui giỏi tiếng Anh thì tui có quyền có lương cao hơn, thì mình chịu. Đây là vấn đề tâm lý, đặc biệt trong môi trường làm việc cho người nghèo, người dân tộc thiểu số, người cần xã hội trợ giúp… Thế nên hiểu được thì hiểu, không hiểu được thì chịu.
Tóm lại, viện trợ quốc tế như USAID thường là hệ thống chính trị mua người bản địa giỏi tiếng Anh cho Mỹ, rất gần giống hệ thống cai trị thời thực dân.
Hương
ThíchThích