Với các giá trị văn hóa, lịch sử, kiến trúc và không gian rộng mở của một di sản công nghiệp, Nhà máy Xe lửa Gia Lâm được lựa chọn để trở thành nơi tổ chức chuỗi hoạt động chính của Lễ hội Thiết kế sáng tạo Hà Nội 2023.
Nhà máy Xe lửa Gia Lâm (còn gọi là Nhà máy Hỏa xa Gia Lâm) thành lập từ năm 1905, được đặt tại giao điểm của 4 tuyến đường sắt phía Bắc, như một nhân chứng lịch sử của Thủ đô xuyên suốt thời kỳ Pháp thuộc. Đến nay, từ một nhà máy cũ nằm trong diện cần di dời, Nhà máy Xe lửa Gia Lâm được cải tạo thành tổ hợp sáng tạo nhằm “đánh thức” di sản lâu đời, làm đẹp thêm diện mạo Thủ đô.
Một toa tàu trưng bày để du khách tham quan tại Nhà máy Xe lửa Gia Lâm.
Mô hình cải tạo di sản công nghiệp thành không gian văn hóa đã có từ lâu. Trên thế giới có Station F, được biết đến như vườn ươm khởi nghiệp cho giới kinh doanh, được xây dựng trên nền nhà ga xe lửa cũ Halle Freyssinet (Pháp); hay Công viên Landschafts Park, được chuyển đổi từ một tổ hợp sản xuất quặng than và thép (Đức); khu nghệ thuật Art Zone 798, ban đầu là một nhà máy sản xuất đồ điện tử (Trung Quốc)… Ở Việt Nam cũng đã có những mô hình tương tự như: Khu tổ hợp Complex 01 (quận Đống Đa) dựa trên nền nhà máy in bỏ hoang; Trung tâm văn hóa Pháp L’Espace (quận Hoàn Kiếm) cũng là một bằng chứng cải tạo di sản công nghiệp thành công, từ xưởng in cũ của Báo Nhân Dân…
Chia sẻ với phóng viên Báo Quân đội nhân dân, TS, kiến trúc sư Phan Đăng Sơn, Chủ tịch Hội Kiến trúc sư Việt Nam cho biết: “Nhà máy Xe lửa Gia Lâm là một di sản công nghiệp đáng quý ở Hà Nội. Việc cải tạo nhà máy thành các không gian sáng tạo nhằm viết tiếp câu chuyện “đánh thức” di sản công nghiệp, phục vụ sự phát triển của Thủ đô nói riêng và nền công nghiệp văn hóa đất nước nói chung. Đây cũng là phương pháp mà thế giới đang theo đuổi. Ở nước ta, hoạt động này còn thí điểm cho sự “lột xác” các địa điểm lịch sử khác đang có nguy cơ xuống cấp hoặc phải di dời trên cả nước. Lễ hội lần này thực sự là cơ hội để các kiến trúc sư, nghệ sĩ tài năng tạo nên những không gian trải nghiệm, triển lãm ấn tượng; thổi hồn cho không khí hân hoan của lễ hội, đóng góp cho mục tiêu gìn giữ những giá trị lịch sử, văn hóa truyền thống Thủ đô”.
Không gian rộng lớn khoảng 20ha được cải tạo thiết kế, sắp đặt thành một không gian nghệ thuật độc đáo, Nhà máy Xe lửa Gia Lâm mang tới những câu chuyện lý thú với nhiều cung bậc cảm xúc về Thủ đô ngàn năm văn hiến, một Hà Nội sáng tạo, mới lạ, mang đậm tinh thần nghệ thuật. Không gian triển lãm nhà máy khai thác các tài liệu lịch sử, những di sản công nghiệp, kết hợp với tinh thần sáng tạo ra những giá trị văn hóa mới. Đặc biệt, Triển lãm “Thí điểm kiến trúc và sắp đặt không gian ga” diễn ra ở 3 địa điểm: Ga Long Biên, ga Gia Lâm và ga Hà Nội. Thí điểm này mang đến cách nhìn mới mẻ về 3 nhà ga. Đó còn là sự kết hợp hài hòa giữa kiến trúc và nghệ thuật đương đại, với tinh thần nghệ thuật là một phần quan trọng trong công cuộc bảo tồn di sản công nghiệp.
Tạo điểm nhấn cho triển lãm, Ban tổ chức mời du khách trải nghiệm hành trình xe lửa di sản với điểm tham quan từ bốt Hàng Đậu-ga Long Biên-ga Gia Lâm-Nhà máy Xe lửa Gia Lâm. Từ đây, du khách tham quan nhà máy, nơi tổ chức các hoạt động chính tại Lễ hội Thiết kế sáng tạo Hà Nội 2023, tham quan nhiều công trình kiến trúc và đầu máy xe lửa hơi nước Tự Lực, biểu tượng của ngành đường sắt Việt Nam.
Bài và ảnh: THÁI PHƯƠNG
[Ảnh] Khám phá “không gian nghệ thuật” tại Nhà máy Xe lửa Gia Lâm
nhandan.vn – Trong khuôn khổ Lễ hội Thiết kế Sáng tạo Hà Nội 2023, người dân Thủ đô và du khách thật sự choáng ngợp trước các tác phẩm nghệ thuật sắp đặt được trưng bày tại Nhà máy Xe lửa Gia Lâm.
Chủ nhật, ngày 19/11/2023 – 06:21
Nhà máy Xe lửa Gia Lâm được thành lập năm 1905 dưới chế độ cai trị của thực dân Pháp. Từ một nhà máy cũ nằm trong diện di dời ra khỏi nội đô – Nhà máy Xe lửa Gia Lâm và các ga tàu hỏa Hà Nội được cải tạo thành các tổ hợp sáng tạo, trở thành nơi “đánh thức” các di sản, tạo ra hệ giá trị mới phục vụ phát triển văn hóa Thủ đô.
Triển lãm sắp đặt nghệ thuật “Tiếng gọi” của họa sĩ Thu Trần với những dải tranh vẽ dài từ 40-60m được treo trên trần phân xưởng 3B1. Từng triển lãm được xây dựng hoành tráng, chỉn chu, tỉ mẩn đến từng chi tiết. Tất cả tạo nên không gian khổng lồ giữ trọn sự chảy trôi của văn hoá di sản, của sự đan xen giữa cũ và mới, của ký ức và tương lai.
Những dải tranh vẽ dài được làm từ chất liệu vải Oganza và lụa thực sự làm “choáng ngợp” người xem.
Các tác phẩm làm bằng mây tre đan của tác giả Võ Tấn Tân đến từ Hội An.
Những món đồ thủ công đầy tinh xảo được du khách nước ngoài đặc biệt quan tâm.
Mỗi tác phẩm được trưng bày tại đây là một bức tranh xoay quanh chủ đề về thiên nhiên.
Nhà máy Xe lửa Gia Lâm đã được biến đổi để trở thành các không gian triển lãm với 16 phân khu kết hợp hiệu ứng thị giác độc đáo.
Những dấu tích đã hoen gỉ vượt thời gian tại một góc Nhà máy Xe lửa Gia Lâm.
Nhà máy Xe lửa Gia Lâm (còn gọi là Nhà máy hỏa xa Gia Lâm, hiện nay là Công ty Xe lửa Gia Lâm) được thành lập năm 1905 dưới chế độ cai trị của thực dân Pháp. Nhà máy không chỉ phục vụ luân chuyển hàng hóa, với mạng lưới đại lý rộng khắp, mà còn nuôi dưỡng sự chuyển dịch của các nền văn hóa và tư tưởng, góp phần hình thành nên tiềm thức của người Việt.
Sau quá trình cải tạo, những tác phẩm nghệ thuật này đã tạo ra một không gian lung linh, rực rỡ sắc màu và huyền ảo tại Nhà máy Xe lửa Gia Lâm (quận Long Biên) dịp diễn ra Lễ hội Thiết kế sáng tạo Hà Nội 2023.
Chị Kim Anh (quận Ba Đình) chia sẻ: “Tôi thích theo dõi các tác phẩm nghệ thuật vào ban đêm. Bởi trong không gian tĩnh lặng, tôi mới cảm nhận được vẻ đẹp và thông điệp mà tác giả gửi tới người xem”.
Pavilion “Không gian Kiến trúc & Nghệ thuật Phân xưởng nóng” trưng bày về những hiện vật tồn tại trong phân xưởng hay các chương trình nghệ thuật tương tác với phong cách thể hiện mới lạ được người xem đặc biệt quan tâm.
Không gian triển lãm các tác phẩm cuộc thi thiết kế nhanh.
Những du khách nước ngoài thật sự bất ngờ và thích thú trước không gian nghệ thuật đặc sắc này.
Hội chợ thủ công nghệ thuật quy tụ nhiều làng nghề, nghệ nhân cũng như những dự án đồ thủ công của các bạn trẻ với hàng loạt mặt hàng gốm sứ, mây tre đan, giấy dó…
Không gian bên ngoài cũng rất phong phú, đặc sắc với nhiều hoạt động trải nghiệm. Trong khuôn viên rộng 20 ha của Nhà máy Xe lửa Hà Nội, du khách sẽ được trải nghiệm hàng chục hoạt động thú vị được tổ chức đan xen như: trải nghiệm ẩm thực, hội chợ thủ công, sáng tác nghệ thuật, hoạt động làng nghề…
Khu hội chợ ẩm thực là nơi dừng chân lý tưởng để du khách nghỉ ngơi khi tham quan Nhà máy Xe lửa Hà Nội với diện tích khá rộng.
Nhà máy Xe lửa Gia Lâm mở cửa cho du khách tham quan. Có thể nhiều người dân đã biết đến địa điểm này, nhưng chưa từng có cơ hội khám phá.
Một góc không gian nghệ thuật sáng tạo tại Nhà máy Xe lửa Gia Lâm
Dù được tổ chức tại nhiều địa điểm khác nhau, nhưng tâm điểm của Lễ hội Thiết kế sáng tạo Hà Nội năm 2023 là không gian của Nhà máy Xe lửa Gia Lâm (phố Ngô Gia Tự, quận Long Biên). Người dân Thủ đô thích thú trải nghiệm trèo lên những toa xe lửa huyền thoại một thời.
Triển lãm “Đầu máy xe lửa hơi nước Tự Lực” biểu tượng của ngành đường sắt được trưng bày trong khuôn khổ Lễ hội Thiết kế sáng tạo Hà Nội 2023.
Người dân Thủ đô thích thú chụp lại khoảnh khắc bên cạnh “Đầu máy xe lửa hơi nước Tự Lực”. Chị Vân (quận Hoàn Kiếm) chia sẻ: Đây là lần đầu tiên tôi được nhìn thấy đầu máy xe lửa hơi nước được sản xuất từ những năm 1964, dù nó đã cũ theo năm tháng nhưng nó vẫn thật đẹp.
Nhà máy Xe lửa Gia Lâm và các ga tàu hỏa Hà Nội được cải tạo thành các tổ hợp sáng tạo. Từ một nhà máy cũ nằm trong diện di dời ra khỏi nội đô, những di sản này đã được đánh thức để tạo ra hệ giá trị mới nhằm mang đến một không gian truyền cảm hứng cho người dân Thủ đô và du khách tham gia, đặc biệt là giới trẻ.
I'm from Hanoi, Viet Nam.
I'm an author of Dot Chuoi Non (dotchuoinon.com/author/hangbelu/), a blog on Positive thinking, founded by Dr. Tran Dinh Hoanh, an attorney in Washington DC.
I'm a co-founder of Conversations on Vietnam Development - cvdvn.net, a virtual think tank. I am a co-founder of two companies in Viet Nam working on children education services. I advise companies on STEAM education, English language education for children and students in Vietnam.
I'm studying the Buddha's teaching and the teaching of Jesus. I practice mindful living including meditation.
I hold a PhD on Sustainable Energy Systems from University of Lisbon and Aalto University.
I graduated from Hanoi University of Technology on Environmental Engineering. I obtained a Master degree of the same major from Stanford University and Nanyang Technological University.
My English-language blog at: hangbelu.wordpress/.
I play table tennis as a hobby.
Xem tất cả bài viết bởi Đào Thu Hằng
CVD 
