Tại sao Iran?

SÁNG ÁNH – 07/07/2025 16:26 GMT+7

TTCT Hình ảnh Iran trong mắt phương Tây đã bị bóp méo rất nhiều, và cuộc chiến vừa diễn ra không chỉ có nguyên nhân địa chính trị…

Phụ nữ Iran ở Tehran. Ảnh: Reuters

Trong thập niên 1970, do phải tiêu pha cho chiến tranh Việt Nam và chiến tranh lạnh với Liên Xô, đồng thời với sự lớn mạnh kinh tế của Nhật Bản và Đức, Hoa Kỳ mất vị trí đứng đầu. 

Tổng thống Nixon, dưới áp lực của chính các đồng minh Đức, Anh, Pháp, phải ngưng việc hoán đổi USD sang vàng như ấn định bởi hiệp ước Bretton Woods sau Thế chiến II. 

Lý do nước Mỹ không đảm bảo được đồng USD bằng vàng nữa là vì họ đã in ra quá nhiều USD so với lượng vàng đang giữ. Mà vàng lại không phải của Hoa Kỳ, mà là ký thác của Anh, Pháp trong thời Thế chiến, giờ họ đòi về. Đồng USD đành thả nổi và sụt giá.

Tiếp tục đọc “Tại sao Iran?”

Why India’s election is such a big deal

Al Jazeera English – 8-4-2024

The world’s biggest election is happening in India. There are 970 million registered voters and seven phases of voting, from April to early June.

#AJStartHere with Sandra Gathmann explains how the election will work, why Narendra Modi and the BJP are expected to win again, and how India is changing under them.

Chapters:
01:26 – How India’s massive election will work
02:28 – The key players: Modi and the BJP
02:48 – The key players: Rahul Gandhi, the Congress Party and the INDIA opposition alliance
03:48 – Modi’s popularity
06:12 – Hindutva explained
08:32 – Fears about the direction that India’s going in under Modi
09:35 – Violence and discrimination against the Muslim community in India
10:06 – India’s controversial citizenship law

Ba anh em nhà Abraham

ĐỖ KH. – 5/04/2024 10:01 GMT+7

TTCT Do Thái, Ki-tô và Hồi giáo là ba tôn giáo cùng dòng độc thần Abraham ở Trung Đông, chung khu vực và xuất xứ. Họ cùng thờ một đấng tối cao Yahve, Thượng đế, hay Allah. Tổ phụ Abraham hay Avraham hay Ibrahim trong 3 tôn giáo này cũng là 1 người.

Ảnh: The Atlantic

Những đảo Ông Hoàng (Adalar) ở trước thành phố Istanbul (Thổ Nhĩ Kỳ) rất đẹp. Tôi đang ở bến phà Buyakada, trên đảo lớn nhất, thì giật mình. 

Bỗng đâu xuất hiện 5-7 thanh niên râu ria mặc áo dài đen tuyền đến chân làm hết hồn, thoạt nhìn tưởng khủng bố IS (Nhà nước Hồi giáo) trên đường hành quân. Nhưng họ không phải Hồi giáo vì có đeo thập giá và là một nhóm tu sĩ của chủng viện Ki-tô Chính thống giáo Aya Yorgi trên đảo đang tính đáp phà về đất liền.

Nếu bạn là người Hồi và kiêng cữ thức ăn theo đúng đạo thì ở New York bạn không có vấn đề gì cả. Bang này có trên 2 triệu người Do Thái, tức trên 10% dân số. Để phục vụ kiêng cữ của họ về thực phẩm, tới lon nước ngọt Coca Cola cũng phải hợp giáo luật (kosher). 

Nhưng thế thì dính dáng gì đến người Hồi? Người Hồi có luật về thực phẩm của họ (halal) và luật này rộng rãi hơn kosher. Bất cứ món gì đạt tiêu chuẩn kosher đều khắt khe và cao hơn tiêu chuẩn halal.

Tiếp tục đọc “Ba anh em nhà Abraham”

Ấn Độ, luật quốc tịch mới, và mâu thuẫn tôn giáo

SÁNG ÁNH – 01/04/2024 10:09 GMT+7

TTCTNăm 2019, Quốc hội Ấn Độ thông qua Đạo luật bổ sung về quốc tịch (Citizenship Amendment Act, tức CAA) gây nhiều tranh cãi, đặc biệt là với cộng đồng Hồi giáo đông đảo ở nước này.

Ảnh: The Print

CAA cho phép người vào Ấn Độ dù có phép hay trái phép trước 2014 đều được nhanh chóng vào quốc tịch trên căn bản tôn giáo: Người được phép nhập tịch muốn theo đạo gì cũng được, trừ đạo Hồi.

Ấn Độ theo hiến pháp 1947 là quốc gia thế tục và đa tôn giáo, không phân biệt. CAA như vậy vi phạm nguyên tắc lập quốc. Dù được chính quyền trình bày là một đạo luật nhân đạo giúp hợp thức hóa thành phần tị nạn và sống chui, CAA lại bị người Hồi tại Ấn Độ coi là kỳ thị tôn giáo của họ. 

Nó gặp phải sự chống đối dữ dội và biểu tình gây hỗn loạn khiến cả ngàn người bị bắt và trên 50 người thiệt mạng. Chính quyền bèn tạm thời không áp dụng đạo luật này và treo nó, không ban hành tức khắc.

Tiếp tục đọc “Ấn Độ, luật quốc tịch mới, và mâu thuẫn tôn giáo”

Tháng Ramadan của gia đình đạo Hồi ở Sài Gòn

VNE – Thứ sáu, 15/3/2024, 06:00 (GMT+7)

Khi mặt trời lặn, phụ nữ trong gia đình bà Rophia quây quần dùng bữa xả chay trong khi đàn ông đến thánh đường làm lễ.

“Nếu tụ họp tất cả thành viên ngôi nhà không đủ chỗ”, bà Rophia nói. Căn nhà của họ có chiều ngang 4 m, dài 20 m là nơi sinh sống của gia đình ba thế hệ.

Các thành viên gia đình chị Adam Marryna chuẩn bị thức ăn cho bữa ăn xả chay, chiều 13/3. Ảnh: Ngọc Ngân
Tiếp tục đọc “Tháng Ramadan của gia đình đạo Hồi ở Sài Gòn”

Phản ứng của các nước Đông Nam Á trước xung đột Israel-Hamas

Nghiên cứu Quốc tế – 03/01/2024

Một cuộc chiến xa xôi lại có sức ảnh hưởng mạnh mẽ đến một khu vực thường bị chia rẽ bởi tôn giáo.

Nguồn: Joseph Rachman, “Gaza Is a Burning Topic for Southeast Asia’s Domestic Politics,” Foreign Policy, 29/12/2023

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Tại Indonesia, một ứng viên tổng thống và bộ trưởng ngoại giao đã phát biểu về cuộc chiến ở Gaza trước hàng trăm nghìn người biểu tình. Tại Malaysia, thủ tướng, đội khăn keffiyeh của người Palestine, đã dẫn đầu cuộc biểu tình của riêng mình, mô tả tình hình Gaza là “điên rồ” và “đỉnh cao của sự man rợ.” Còn tại Singapore, chính phủ cấm treo cờ của hai bên tham chiến.

Tại Thái Lan và Philippines, sự cảm thông dành cho các nạn nhân dân thường người Palestine đi kèm với sự tức giận trước việc nhiều công dân Thái Lan và Philippines đã bị Hamas giết hoặc bắt làm con tin. Trong khi tại Việt Nam, Lào, và Campuchia, các chính phủ đã thận trọng đưa ra những tuyên bố trung lập về Gaza – dù ký ức về trải nghiệm bị ném bom của các quốc gia này đang dần nổi lên.

Tiếp tục đọc “Phản ứng của các nước Đông Nam Á trước xung đột Israel-Hamas”

Liên minh chiến lược Malaysia – Saudi Arabia

ANTG – Thứ Hai, 16/10/2023, 10:58

Chuyến thăm Saudi Arabia của Thủ tướng Malaysia Anwar Ibrahim hồi đầu năm đã thêm lần nữa phản ánh ý định chiến lược của quốc gia Đông Nam Á này là tận dụng nỗ lực hiện đại hóa đầy tham vọng của Riyadh và những tác động tích cực từ đó.

Kuala Lumpur và Riyadh có bối cảnh kinh tế và địa chính trị tương tự nhau, với những mối quan tâm giống nhau và nhu cầu định hướng lại các nguyên tắc cơ bản của nền kinh tế. Cả hai đều đang trong giai đoạn chuyển tiếp của quá trình chuyển đổi kinh tế, từ dựa trên dầu mỏ và nhiên liệu hóa thạch sang nền kinh tế ưu việt hơn và hướng tới tương lai. Điều này sẽ đòi hỏi các khoản đầu tư quan trọng vào số hóa và các động lực kinh tế mới.

Cái bắt tay của Petronas và Saudi Aramco là tiền đề quan trọng cho quan hệ chiến lược giữa hai nước.

Tiếp tục đọc “Liên minh chiến lược Malaysia – Saudi Arabia”

Hezbollah: Nỗi lo thực sự của Israel?

SÁNG ÁNH – 20/11/2023 10:33 GMT+7

TTCTIsrael sẽ vừa phải tấn công Gaza vừa phải để một mắt dè chừng phía bắc nước này, nơi giáp giới Lebanon và có lực lượng Hezbollah mạnh gấp nhiều lần Hamas đang hoạt động.

Những người ủng hộ Hezbollah tề tựu nghe bài phát biểu của lãnh tụ Hassan Nasrallah trong lễ rước ngày Ashura ở ngoại ô nam Beirut, Lebanon, tháng 8-2021. Ảnh: EPA

Đây là cửa hàng tạp hóa thứ ba mà tôi ghé. Nó ở gần trung tâm thành phố Beirut và chỉ cách Trường đại học American, Beirut khoảng nửa cây số, là chỗ xập xình hàng quán ngày đêm sinh viên ăn chơi. 

Nhưng đây là khu dân cư đi ngủ sớm, chứ không phải phố đi bộ chớp nháy đèn. Tôi vào bên trong lấy mấy chai bia lạnh. Khi ra quầy tính tiền, tôi nói với ông chủ tiệm là hai cửa hàng tôi mới ghé đều không có bia. Ông nhìn thẳng vào mắt tôi và nói thật đanh thép: “Ở cửa hàng này, tôi bảo đảm là ông sẽ luôn tìm được bia rượu!”.

Tiếp tục đọc “Hezbollah: Nỗi lo thực sự của Israel?”

Why it’s time to worry about India

AJ+ – 9 thg 9, 2023

India prides itself as the largest democracy in the world, with nearly 1 billion eligible voters for the upcoming 2024 general election. But what’s been holding that democracy together has changed drastically under Prime Minister Narendra Modi and his nationalist party, BJP. Modi’s influence has shifted Indian society and widened rifts between communities.

How has Indian democracy changed? And why is it time to worry about India?

In bad faith – 3 parts

Hinduism, Weaponised: A Secular India Under Threat | In Bad Faith – Part 1 | CNA Documentary

CNA – Insider 9-4-2022

We investigate the reasons behind the weaponisation of Hinduism by the Rastriya Swayamsevak Sangh (RSS), a right-wing, paramilitary volunteer organisation that aims to create a Hindu Rashtra – a subcontinent only for the Hindus.

From supporting cow vigilantes in Rajasthan attacking Muslim cattle traders to spreading Islamophobia across RSS-backed television stations, why understand why India’s secular fabric is under threat. Tiếp tục đọc “In bad faith – 3 parts”

Nụ cười mùa Roya Haji

25/06/2023 – 08:42

AGO – Bà con nhiều làng Chăm tỉnh An Giang sống dọc theo dòng Hậu Giang hiền hòa, cũng mang tính cách hiền hòa, chất phác như phù sa. Một mùa Tết chịu tuổi (Roya Haji) sắp về, phủ đầy ước vọng bình yên, hạnh phúc, may mắn ở từng mái nhà, từng thánh đường, trong từng nụ cười…

Trong nắng chiều, Thánh đường Masjid Al Ehsan (xã Đa Phước, huyện An Phú) bàng bạc một màu cổ tích, như trong chuyện “Nghìn lẻ một đêm”.

Tiếp tục đọc “Nụ cười mùa Roya Haji”

Thổ Nhĩ Kỳ và ông Erdogan: 20 năm 1 lựa chọn

SÁNG ÁNH – 11/06/2023 11:42 GMT+7

TTCTNgày 28-5-2023, ông Recep Tayyip Erdogan trúng cử lần thứ ba nhiệm kỳ tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ với 52,18% số phiếu ở vòng 2.

Bầu cử tổng thống ở Thổ cần 2 vòng và đa số tuyệt đối, nhưng sau khi ở vòng 1, ông Erdogan về đầu với 49,52% thì kể như xong vì đối thủ của ông thuộc Đảng Xã hội chỉ có 44,88% và người thứ ba thuộc thành phần quốc gia cực đoan có 5,17%.

Trừ khi có phép lạ nào đó xảy ra, thì thực tế là ngay từ hôm bầu vòng 1 (14-5), cử tri Thổ đã quyết định rồi. 

Đây là quyết định có thể dự đoán được nhưng vẫn bất ngờ, vì sau 20 năm cầm quyền, dư luận nghĩ quần chúng đã chán ông Erdogan – nhất là trong hoàn cảnh kinh tế lạm phát cực kỳ hiện nay và đồng tiền mất giá. 

Việc cứu trợ động đất tháng 2 với 50.000 người chết cũng được cho là không tốt và làm nhiều người bất mãn.

Ảnh: The Times

Tiếp tục đọc “Thổ Nhĩ Kỳ và ông Erdogan: 20 năm 1 lựa chọn”

Saudi Arabia và Iran: Bán anh em xa…

SÁNG ÁNH 25/03/2023 13:32 GMT+7

TTCTSaudi Arabia làm lành với Iran mở ra hy vọng về một Trung Đông bớt đi những tang thương bom đạn.

4 h sáng 14-9-2019, quân Houthi (thân Iran) từ Yemen bắn qua Saudi 25 máy bay không người lái, có lẽ giá thành là 15.000 USD một chiếc, tức tổng trị giá 375.000 USD. 19 chiếc trúng đích là khu Nhà máy dầu Abqaiq-Khurais, làm tê liệt sản xuất trong hai tuần. 

Khu nhà máy này chiếm 1/2 sản xuất dầu của Saudi (mà dầu của Saudi thì chiếm 5% của thế giới) – khoảng 5,7 triệu thùng/ngày.

Cuộc tấn công khiến Saudi mất 365 triệu đô la một ngày với giá dầu lúc đó là 64 USD/thùng. Tuy dần dà cũng khắc phục được, thị trường chứng khoán Saudi mất ngay 40 tỉ USD. 

Tiếp tục đọc “Saudi Arabia và Iran: Bán anh em xa…”

Islam’s Sunni-Shia Divide, Explained

history.com

The split between the two main sects within Islam goes back some 1,400 years.

Though the two main sects within Islam, Sunni and Shia, agree on most of the fundamental beliefs and practices of Islam, a bitter split between the two goes back some 14 centuries. The divide originated with a dispute over who should succeed the Prophet Muhammad as leader of the Islamic faith he introduced.

Today, about 85 percent of the approximately 1.6 billion Muslims around the world are Sunni, while 15 percent are Shia, according to an estimate by the Council on Foreign Relations. While Shia represent the majority of the population in Iran, Iraq, Bahrain and Azerbaijan and a plurality in Lebanon, Sunnis are the majority in more than 40 other countries, from Morocco to Indonesia.

Despite their differences, Sunni and Shia have lived alongside each other in relative peace for most of history. But starting in the late 20th century, the schism deepened, exploding into violence in many parts of the Middle East as extreme brands of Sunni and Shia Islam battle for both religious and political supremacy.

The Aftermath of Muhammad’s Death

The roots of the Sunni-Shia divide can be traced all the way back to the seventh century, soon after the death of the prophet Muhammad in A.D. 632. While most of Muhammad’s followers thought that the other elite members of the Islamic community should choose his successor, a smaller group believed only someone from Muhammad’s family—namely his cousin and son-in-law, Ali—should succeed him. This group became known as the followers of Ali; in Arabic the Shiat Ali, or simply Shia.

“The essence of the problem is that Muhammad died without a male heir, and he never clearly stated who he would want to be his successor,” says Lesley Hazleton, author of After the Prophet: The Epic Story of the Sunni-Shia Split in Islam“This was important, because by the time he died, he had basically brought all the tribes of Arabia together into a kind of confederation that became the ummah—the people or nation of Islam.”

Eventually the Sunni majority (named for sunna, or tradition) won out, and chose Muhammad’s close friend Abu Bakr to become the first caliph, or leader, of the Islamic community. Ali eventually became the fourth caliph (or Imam, as Shiites call their leaders), but only after the two that preceded him had both been assassinated.

Tiếp tục đọc “Islam’s Sunni-Shia Divide, Explained”

Sykes-Picot: Lines in the Sand (2 Eps)

Sykes-Picot: Lines in the Sand (Ep 1) | Al Jazeera World

Sykes-Picot: Lines in the sand (Ep 2) | Al Jazeera World

Al Jazeera English – 21-5-2016

This is the story of the secret deal between the British and French, concluded in May 1916, which aimed to carve up the Middle East in ways that most benefited the two European powers.

Modern world history has been heavily influenced by events in the Middle East, whose strategic importance has been magnified by both a global dependence on oil and the Israel-Palestine conflict. Tiếp tục đọc “Sykes-Picot: Lines in the Sand (2 Eps)”