Cuộc chiến vì sự sống: Chống hàng giả “lộng hành” để bảo vệ sức khỏe Nhân dân (5 bài)

Đây là loạt bài phản ánh tình trạng hàng giả tràn lan trong lĩnh vực y tế.

Sản phẩm như thuốc chữa bệnh, sữa, thực phẩm chức năng bị làm giả, gây ảnh ảnh hưởng trực tiếp tới tính mạng con người.

Loại bỏ hàng giả đòi hỏi sự thanh tra thường xuyên, đấu tranh quyết liệt, trường kỳ của các ban ngành để bảo vệ sức khỏe của người dân.

An An

• Bài 1: Bàng hoàng khi hàng loạt đối tượng lợi dụng sức khỏe người dân để trục lợi
• Bài 2: Niềm tin bị “đầu độc”: Hàng giả len lỏi từ nhà thuốc tới bệnh viện
• Bài 3: “Vòi bạch tuộc” hàng giả: Tội ác đang âm thầm “hút máu” người Việt
• Bài 4: Sản phẩm giả tràn lan: Doanh nghiệp gian dối lợi dụng kẽ hở pháp luật thế nào?
• Bài 5: Truy tận gốc, trốc tận ngọn hàng giả: Quyết ‘bịt lỗ hổng,’ xử lý không vùng cấm

***

Công tác chăm sóc sức khỏe Nhân dân luôn được Đảng và Nhà nước ta đặc biệt quan tâm chú trọng. Tổng Bí thư Tô Lâm nhấn mạnh, sức khỏe là vốn quý nhất của mỗi người dân và của cả xã hội, là nền tảng quan trọng nhất cho hạnh phúc của mọi người và sự phát triển của quốc gia. Vì vậy, đầu tư cho bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe của Nhân dân là đầu tư cho sự phát triển của đất nước.

Tuy nhiên, một thực trạng nhức nhối về hàng giả trong lĩnh vực chăm sóc sức khoẻ đang “lộng hành” trong những năm qua và âm thầm “đầu độc” người dân Việt Nam một cách hãi hùng.

Thời gian qua, lực lượng công an đã có nhiều nỗ lực, bám sát tình hình, triển khai công tác nghiệp vụ trong công tác phòng chống buôn lậu, gian lận thương mại, sản xuất, lưu thông hàng giả.

Không tiếng súng, không khói lửa, nhưng đây là một cuộc chiến khốc liệt – nơi sức khỏe và sinh mạng của người dân bị đem ra đánh đổi vì lòng tham. Hàng giả trong lĩnh vực y tế đang lặng lẽ ‘đầu độc’ xã hội, gieo rắc hiểm họa trong từng viên thuốc, từng hộp sữa, từng lọ thực phẩm chức năng.

Cuộc chiến ấy không đơn giản là cuộc truy quét buôn lậu hay xử lý vi phạm, mà là hành trình bảo vệ điều quý giá nhất: Quyền được sống khỏe mạnh, an toàn và được chăm sóc y tế đúng nghĩa của mỗi người dân.

Chùm bài “Cuộc chiến vì sự sống: Chống hàng giả ‘lộng hành’ để bảo vệ sức khỏe Nhân dân” không chỉ phản ánh thực trạng đáng báo động, mà còn soi chiếu trách nhiệm, phân tích lỗ hổng trong cơ chế và đề xuất giải pháp mạnh mẽ nhằm chặn đứng những bàn tay đen đang âm thầm thao túng thị trường vì lợi nhuận, bất chấp hậu quả khôn lường với cộng đồng.

Video Tổng Bí thư Tô Lâm: Thực phẩm, thuốc chữa bệnh tuyệt đối không được làm hàng giả

https://mega.vietnamplus.vn/embed/if0jo9lyo4

***

Thuốc, thực phẩm chức năng và sữa là những mặt hàng thông dụng dường như không thể thiếu trong các gia đình. Dựa vào những nhu cầu thiết yếu này nhiều đối tượng đã lợi dụng để lừa đảo nhằm trục lợi từ người tiêu dùng.

Từ đầu tháng 4 đến nay, cơ quan chức năng liên tiếp triệt phá những đường dây sản xuất, buôn bán thuốc giả, sữa giả, thực phẩm chức năng giả với quy mô cực lớn tại Thành phố Hồ Chí Minh, Thanh Hóa, Hà Nội… khiến nhiều người bàng hoàng.

Thời gian qua tình trạng sản xuất, kinh doanh thực phẩm giả có diễn biến phức tạp, trong đó nổi lên là hành vi sản xuất, kinh doanh sữa giả, mì chính giả, dầu ăn giả, thực phẩm bảo vệ sức khỏe giả… gây hoang mang dư luận. Trước tình trạng trên, Bộ Y tế tiếp tục yêu cầu tập trung thanh, kiểm tra các mặt hàng trên.

Ngày 6/5, Bộ Y tế thông tin đã có văn bản gửi Bộ Công Thương, Bộ Nông nghiệp và Môi trường, Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch, ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố về việc tăng cường quản lý an toàn thực phẩm, ngăn ngừa thực phẩm giả.

Thứ trưởng Bộ Y tế Trần Văn Thuấn nhấn mạnh những vụ việc hàng giả liên quan tới sức khỏe con người trong thời gian qua rất nghiêm trọng, đặc biệt các sản phẩm bị làm giả liên quan trực tiếp đến trẻ nhỏ, người bệnh… là những đối tượng cần chế độ dinh dưỡng đặc biệt.

“Đây là vấn đề vi phạm đạo đức kinh doanh rất nghiêm trọng của các tổ chức, cá nhân vì lợi nhuận mà bất chấp quy định của pháp luật và coi thường sức khỏe của nhân dân, bắt tay nhau thiết lập thành 1 đường dây để trục lợi. Đây là hành vi rất đáng lên án và cần xử lý nghiêm để làm bài học cho các cá nhân, tổ chức tham gia sản xuất, kinh doanh thực phẩm nói chung, thực phẩm chức năng, thực phẩm bảo vệ sức khoẻ,” Thứ trưởng Trần Văn Thuấn chỉ rõ.

Phân tích về vấn đề này, Phó giáo sư Đào Xuân Cơ – Giám đốc Bệnh viện Bạch Mai cho biết nguy cơ thuốc giả, thực phẩm bảo vệ sức khỏe và thực phẩm chức năng len lỏi vào hệ thống bệnh viện là hoàn toàn có thể. Do vậy, các bệnh viện phải siết chặt quản lý, bảo đảm an toàn tuyệt đối cho người bệnh. Trước thực tế ngày càng nhiều vụ buôn bán thuốc, sữa và thực phẩm chức năng giả bị phát hiện với thủ đoạn tinh vi, bệnh viện đã chủ động rà soát toàn bộ chuỗi cung ứng và nhà thuốc nội viện để bảo đảm an toàn tuyệt đối cho người bệnh.

Giám đốc Bệnh viện Bạch Mai cho rằng thực phẩm chức năng không phải không có giá trị, nhưng nếu không kiểm soát chặt chẽ, việc lạm dụng có thể khiến người bệnh vừa gánh rủi ro, vừa tốn kém không cần thiết.

Theo Giáo sư Trần Văn Thuấn, để xảy ra vụ việc như vậy có nhiều nguyên nhân khách quan và chủ quan, do ý thức đạo đức của người tham gia kinh doanh, lợi dụng sức khỏe người dân để trục lợi, bên cạnh đó, nguồn lực tham gia giám sát còn mỏng, chưa đáp ứng yêu cầu thực tế. Để khắc phục, Bộ Y tế sẽ phối hợp bộ ngành liên quan như Bộ Công an, Bộ Công Thương… cùng phối hợp triển khai.

Cùng nhìn lại những vụ việc hàng giả được lực lượng chức năng phát hiện trong thời gian qua cho thấy quy mô lớn và mức độ bao phủ diện rộng đáng kinh ngạc.

Vào đầu tháng 4/2025, Cơ quan Cảnh sát điều tra Bộ Công an đã triệt phá đường dây sản xuất, buôn bán, tiêu thụ sữa bột giả với số lượng cực lớn trên địa bàn Hà Nội và các tỉnh lân cận. Cơ quan công an xác định từ tháng 8/2021 đến nay, các đối tượng đã thành lập Công ty CP Dược quốc tế Rance Pharma và Công ty CP Dược dinh dưỡng Hacofood Group để sản xuất kinh doanh sữa bột và đã sản xuất 573 nhãn hiệu sữa bột các loại dành cho những người bị tiểu đường, suy thận, trẻ sinh non, thiếu tháng và phụ nữ có thai. Các thành phần công bố như chiết xuất tổ yến, đông trùng hạ thảo, bột macca, bột óc chó… Song trên thực tế hoàn toàn không có những chất này. Đặc biệt khi đối tượng của các mặt hàng này được nhắm đến là trẻ em, người bệnh, phụ nữ mang thai.

Trong gần 600 nhãn sữa giả của Công ty Hacofood Group và Công ty Rance Pharma, có nhiều sản phẩm được ghi nhãn là sản phẩm thực phẩm dùng cho chế độ ăn đặc biệt như: Sữa Sure IQ Gludiabet, sữa Sure IQ sure gold, hay sản phẩm dinh dưỡng như Sữa Kid baby talacmum (cho trẻ từ 0-12 tháng tuổi), IQ Grow Talacmum dành cho trẻ từ 1-15 tuổi, Gain Talacmum; thực phẩm bổ sung Talacmum for mum…

Các đối tượng đã bỏ một số nguyên liệu đầu vào và thay thế, bổ sung thêm một số chất phụ gia. Cơ quan công an xác định, sữa bột có chỉ tiêu chất lượng một số chất đạt dưới 70% so với mức công bố, đủ điều kiện để xác định là hàng giả. Ngoài 2 công ty nói trên được lập ra để tổ chức sản xuất các sản phẩm sữa bột giả, các đối tượng còn liên doanh, liên kết bằng hình thức góp cổ phần với nhiều đối tượng khác thành lập ra 9 công ty với mục đích để đứng tên hồ sơ công bố các dòng sản phẩm (nhãn thương hiệu sản phẩm) và trực tiếp kinh doanh, phân phối tiêu thụ các sản phẩm được sản xuất tại nhà máy của hai công ty nói trên.

Trong khoảng 4 năm, các đối tượng đã tiêu thụ sữa các loại ra thị trường, mang lại doanh thu khoảng 500 tỷ đồng.

Khi người dân chưa kịp hết bàng hoàng vì sữa giả thì một vụ việc khác lại được phát hiện liên quan đến thuốc giả quy mô “khủng,” vừa được Công an tỉnh Thanh Hóa vừa triệt phá bắt giữ 14 đối tượng về tội sản xuất, buôn bán hàng giả là thuốc phòng bệnh, thuốc chữa bệnh với tổng khối lượng lên đến 10 tấn, thu lời bất chính khoảng gần 200 tỷ đồng.

Lực lượng chức năng đã thu giữ hàng chục nghìn hộp thuốc giả, máy móc dây chuyền sản xuất cùng nhiều vật chứng khác. Các đối tượng hoạt động với phương thức, thủ đoạn tinh vi, hoạt động có tổ chức trong thời gian dài trên phạm vi toàn quốc.

Qua khám xét, lực lượng công an đã thu giữ 21 loại thuốc tân dược, thuốc chữa xương khớp giả, gồm: 44 hộp thuốc Tetracyclin, 40 hộp thuốc Clorocid, 49 hộp thuốc Pharcoter, 52 hộp thuốc Neo-Codion; 1.232 hộp nhức khớp tê bại hoàn; 4.122 hộp Tui Hua Shen Jing Tong (thường gọi là thuốc thoái hóa Sigapore); 2.285 hộp Trùng thảo sâm nhung bổ tỳ khai vị đại bổ hoàn; 1.923 hộp Profeessor’s Pill (thường gọi là khớp xanh); 5.172 hộp Mujarhabat Kapsul (thường gọi là khớp xanh); 2.017 hộp thuốc Gai cốt hoàn; 930 hộp thuốc Tọa cốt thiên ma thống phong hoàn; 6.612 hộp thuốc Tuyết liên thiên ma bảo khớp hoàn; 1.014 hộp thuốc Phong tê nhức Bạch Xà Vương; 4.743 hộp thuốc Phong tê nhức Hổ Cốt Hoàn; 845 hộp thuốc đa xoang mũi; 4.012 hộp thuốc Viên vai cổ; 2.413 hộp thuốc Yuan Bone; 834 hộp thuốc thoái cốt hoàn plus; 515 hộp thuốc thoái hóa nhức khớp hoàn plus; 657 hộp thuốc thoái hóa tọa cốt đơn.

Ngoài số thuốc tân dược, thuốc chữa xương khớp giả, lực lượng công an còn thu giữ nhiều loại nguyên vật liệu phục vụ sản xuất thuốc giả, gồm: hơn 18.000 vỏ hộp các loại, 142 kg các loại viên hoàn, viên nén, bột và nhiều máy móc, thiết bị phục vụ hoạt động sản xuất như: dây chuyền sản xuất, máy ép, khuôn ép vỉ, băng keo dán và hàng nghìn các sản phẩm hàng hóa là thuốc chữa bệnh khác chưa xuất trình được hóa đơn, chứng từ chứng minh nguồn gốc xuất xứ.

Sau đó, ngày 26/4, Cục Cảnh sát điều tra tội phạm về tham nhũng, kinh tế, buôn lậu (C03, Bộ Công an) tiếp tục khởi tố thêm 1 vụ án sản xuất, buôn bán hàng giả có quy mô rất lớn khi số lượng thực phẩm chức năng thu giữ lên tới trên 100 tấn.

C03 xác định, cầm đầu đường dây là Nguyễn Năng Mạnh – Giám đốc Công ty MegaPhaco, Chủ tịch Hội đồng quản trị (HĐQT) Công ty cổ phần dược phẩm MEDIUSA, trụ sở tại quận Hoàng Mai, Hà Nội và các đối tượng đã thành lập ra các doanh nghiệp từ năm 2015, gồm 6 công ty. Hơn 900 nhãn hiệu thực phẩm bảo vệ sức khỏe được nhóm đối tượng sản xuất, tập trung vào người lớn tuổi, trẻ em và phụ nữ có thai. Nguyên liệu được công ty này công bố nhập khẩu từ Mỹ và các nước châu Âu, nhưng trên thực tế, đa số nguyên liệu được nhập từ Trung Quốc.

Video Khởi tố 8 đối tượng trong đường dây sản xuất, tiêu thụ sữa bột giả:

https://mega.vietnamplus.vn/embed/ifq9on23ok

Các doanh nghiệp gồm: 1 công ty nhập khẩu nguyên liệu, 2 công ty sản xuất, 2 công ty phân phối và 1 công ty bao bì đã được các đối tượng lập ra nhằm hợp thức quy trình từ nhập khẩu đầu vào đến quá trình tiêu thụ thực phẩm chức năng giả trên phạm vi cả nước.

Chỉ tính riêng doanh thu của 1 công ty trong hệ thống 6 doanh nghiệp thuộc đường dây này từ năm 2021 đến nay đã lên tới hơn 800 tỷ đồng.

Tiếp theo đó là vụ việc sản xuất thực phẩm bảo vệ sức khỏe, sử dụng kết quả thử nghiệm giả mạo để đưa sản phẩm ra thị trường do Công ty TNHH Hirbitech sản xuất. Kết quả bước đầu đến nay, Viện Khoa học hình sự Bộ Công an đã ban hành kết luận giám định xác định hai sản phẩm bảo vệ sức khỏe MEDI KID CALCIUM K2 và Ăn ngon BABY SHARK là hàng giả.

Theo Thiếu tướng Hoàng Anh Tuyên – Phó Chánh Văn phòng, Người phát ngôn Bộ Công an, các đối tượng đã lập 2 hệ thống sổ sách kế toán, một hệ thống để khai thuế, thể hiện số lượng sản xuất hàng hóa, kinh doanh ít hơn nhiều so với thực tế. Hệ thống thứ hai để theo dõi chi tiêu nội bộ với đầy đủ số hàng hóa sản xuất, kinh doanh, số tiền thu được và không kê khai thuế.

Theo đó, các đối tượng đã để ngoài sổ sách kế toán số tiền hơn 121 tỷ đồng. Bước đầu xác định gây thiệt hại cho ngân sách Nhà nước số tiền thuế lẽ ra phải nộp hơn 10 tỷ đồng.

Những vụ việc trên được Bộ Công an, các cơ quan chức năng theo dõi trong quá trình dài và liên tiếp phát hiện, điều tra các vụ việc sản xuất, buôn bán thuốc giả, sữa giả và thực phẩm bảo vệ sức khoẻ giả với quy mô lớn. Trước tình hình trên, Thủ tướng Chính phủ yêu cầu uỷ ban nhân dân các tỉnh, thành phố tổ chức các đợt cao điểm tổng rà soát, kiểm tra việc chấp hành pháp luật về dược, an toàn thực phẩm./.

***

Những vụ việc về sản xuất thuốc giả, sữa giả, thực phẩm chức năng giả… với doanh thu hàng trăm tỷ đồng mỗi năm được cơ quan chức năng phát hiện vừa qua cho thấy “mảng tối” nguy hiểm hiện hữu khi hàng giả cùng mạng lưới “chân rết” đã bám dễ khắp mọi nơi từ thành phố, đến vùng quê, thậm chí còn len lỏi vào các bệnh viện – nơi bảo vệ và chăm sóc sức khỏe người dân.

Thứ trưởng Bộ Y tế Đỗ Xuân Tuyên nhấn mạnh thời gian qua, các cơ quan chức năng đã phát hiện nhiều vụ việc liên quan đến sữa, thực phẩm chức năng và thuốc giả. Những hành vi này gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe người dân, ngày càng tinh vi và dễ dàng len lỏi vào các khâu phân phối.

Ông Tuyên dẫn chứng từ năm 2020-2024, các cơ quan chức năng đã xử lý hàng trăm vụ vi phạm, nhiều vụ có dấu hiệu hình sự. Trong những tháng đầu năm 2025, công an phát hiện, khởi tố loạt vụ sản xuất, buôn bán hàng giả quy mô lớn như sữa, thuốc, thực phẩm chức năng mì chính, hạt nêm, dầu ăn… gây bức xúc dư luận. Nguyên nhân chủ yếu là lợi nhuận cao, thủ đoạn tinh vi, người tiêu dùng thiếu nhận thức, trong khi hệ thống giám sát còn lỏng lẻo.

Trung tá Vũ Thanh Tùng – Phó Cục trưởng Cục Cảnh sát điều tra tội phạm về tham nhũng, kinh tế, buôn lậu (Bộ Công an), cho hay từ đầu năm đến nay, riêng về tội phạm sản xuất, buôn bán hàng giả, cơ quan công an đã khởi tố 6 vụ án với hơn 104 bị can.

Từ những vụ khởi tố tội phạm sản xuất hàng giả, cơ quan chức năng đã xác định các nhóm thủ đoạn gồm: Các đối tượng lợi dụng cơ chế tự công bố sản phẩm, đăng ký tiêu chuẩn hàm lượng cao nhưng sản xuất không đúng tiêu chuẩn công bố; Các sản phẩm được “thổi phồng” tính năng công dụng, lừa dối người tiêu dùng nhằm mục đích trục lợi.

Bên cạnh đó các đối tượng thành lập nhiều doanh nghiệp, đăng ký tại nhiều địa điểm khác nhau, nhập nguyên liệu, nhà máy sản xuất, đăng ký sản phẩm, truyền thông, phân phối…, hoạt động khép kín để hợp thức, nhằm trốn tránh sự kiểm soát của cơ quan chức năng.

“Đặc biệt, các đối tượng có sự câu kết, móc nối với một số cơ quan chức năng, đơn vị liên quan để tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp như cung cấp phiếu kiểm nghiệm khống để hợp thức hóa thủ tục xin công bố sản phẩm. Vừa qua, Bộ Công an đã khởi tố 5 bị can nguyên là lãnh đạo, cán bộ Cục An toàn Thực phẩm (Bộ Y tế),” Trung tá Vũ Thanh Tùng nói.

Về mặt hàng sữa, trong quá trình điều tra vụ việc gần 600 loại sữa giả, bước đầu Cơ quan điều tra xác định từ tháng 8/2021, nhóm do Vũ Mạnh Cường và Hoàng Mạnh Hà chủ mưu, cầm đầu thành lập Công ty CP Dược quốc tế Rance Pharma (địa chỉ tại phường Vạn Phúc, quận Hà Đông, Hà Nội) và Công ty CP Dược Dinh dưỡng Hacofood Group (địa chỉ tại phường Phú Lương, quận Hà Đông, Hà Nội) để trực tiếp tổ chức sản xuất, kinh doanh, tiêu thụ các sản phẩm sữa bột giả.

Đến nay, đường dây này đã sản xuất 573 nhãn hiệu sữa bột các loại. Các loại sữa dành cho những người bị tiểu đường, suy thận, trẻ sinh non, thiếu tháng và phụ nữ có thai, với các thành phần công bố trên sản phẩm như: Chiết xuất tổ yến, đông trùng hạ thảo, bột macca, bột óc chó… song thực tế, hoàn toàn không có những chất này. Các bị can đã bỏ một số nguyên liệu đầu vào và thay thế, bổ sung thêm một số chất phụ gia. Cơ quan công an xác định sữa bột có chỉ tiêu chất lượng một số chất đạt dưới 70% so với mức công bố, đủ điều kiện để xác định là hàng giả.

Ngoài 2 công ty nói trên được lập để tổ chức sản xuất các sản phẩm sữa bột giả, các đối tượng còn liên doanh, liên kết bằng hình thức góp cổ phần với nhiều đối tượng khác thành lập 9 công ty với mục đích để đứng tên hồ sơ công bố các dòng sản phẩm (nhãn thương hiệu sản phẩm) và trực tiếp kinh doanh, phân phối, tiêu thụ các sản phẩm được sản xuất tại nhà máy của Công ty Hacofood và Công ty Rance Pharma. Trong khoảng 4 năm, các đối tượng đã tiêu thụ sữa các loại ra thị trường, mang lại doanh thu khoảng 500 tỷ đồng.

Với mặt hàng thuốc giả, qua công tác nắm tình hình trên không gian mạng, Phòng Cảnh sát kinh tế Công an tỉnh Thanh Hóa đã phát hiện trên địa bàn thành phố Thanh Hóa và một số địa phương khác có một nhóm đối tượng với dấu hiệu nghi vấn sản xuất, buôn bán hàng giả là thuốc chữa bệnh, thuốc phòng bệnh với nhiều thủ đoạn hết sức tinh vi.

Tiến hành lập án đấu tranh, chỉ trong một thời gian ngắn tập trung điều tra, nhà chức trách đã thu thập đầy đủ tài liệu, chứng cứ, đồng thời huy động lực lượng, phối hợp khám xét khẩn cấp 6 địa điểm là nơi sản xuất, làm việc, cất giấu hàng hóa của các đối tượng trên địa bàn thành phố Hà Nội, Thành phố Hồ Chí Minh và các tỉnh Vĩnh Phúc, Hưng Yên, An Giang, Đồng Tháp.

Các đối tượng khai nhận đã đầu tư dây chuyền, máy móc sản xuất và nghiên cứu các thành phần của thuốc tân dược. Sau đó, đặt mua các nguyên liệu là dược phẩm, dược liệu, thảo mộc không rõ nguồn gốc, xuất xứ, thuê nhân công trộn lẫn nghiền thành bột, sử dụng máy móc đóng thành viên nang, ép vỉ, đóng gói thành phẩm thuốc giả sau đó bán ra thị trường qua các kênh phân phối.

Theo cơ quan công an, một trong những hoạt động phạm tội mới mà các đối tượng sử dụng đó là đối với các loại thuốc chữa bệnh về xương khớp. Theo đó, các đối tượng không làm giả các sản phẩm có sẵn đang lưu hành trên thị trường mà tự đặt ra những tên thuốc cũng như tên công ty có trụ sở ở nước ngoài, chủ yếu là tại Hồng Kông (Trung Quốc), Malaysia, Singapore… nên rất dễ gây nhầm lẫn cho người tiêu dùng.

Bên cạnh đó, các đối tượng đã thuê kho làm địa điểm sản xuất tại những khu vực vắng người qua lại, ngõ cụt nằm sâu trong hẻm trên địa bàn thành phố Long Xuyên, An Giang, Thành phố Hồ Chí Minh và Hà Nội, sau đó thuê công nhân là anh em người nhà hoặc người quen tại các địa phương khác. Quá trình sản xuất, công nhân ăn ở khép kín tại kho xưởng, không giao tiếp với dân cư xung quanh, gây khó khăn cho lực lượng chức năng trong quá trình quản lý, kiểm tra và thu thập thông tin, tài liệu.

Trong việc buôn bán các loại thuốc giả ra thị trường, các đối tượng với thủ đoạn tham gia đường dây có sự móc nối, cấu kết chặt chẽ với nhau từ khâu sản xuất đến khâu tìm kiếm kênh phân phối để đưa hàng giả ra thị trường đến tay người tiêu dùng. Dưới vỏ bọc là nhân viên dược sĩ buôn bán thuốc cho các công ty dược, các đối tượng thông qua các trang mạng xã hội… quảng cáo có nguồn thuốc kháng sinh của các công ty chính hãng “tuồn” ra từ nguồn hàng thầu hoặc bán chạy doanh số trái khu vực không xuất được hóa đơn nên giao bán rẻ hơn so với hàng chính hãng.

Đối với các loại “giả mạo” nguồn gốc nước ngoài, các đối tượng giới thiệu đây là hàng “xách tay” nên không có hóa đơn chứng từ kèm theo để lấy lòng tin của người mua hàng. Giai đoạn để tạo dựng lòng tin các đối tượng thường mua thuốc thật trà trộn vào nguồn thuốc giả do các đối tượng sản xuất bán ra thị trường để đối phó với sự kiểm tra của các cơ quan chức năng. Sau đó, khi đã có lượng khách hàng nhất định, các đối tượng chỉ bán những loại thuốc giả tự sản xuất, đa phần khách hàng hướng tới nhóm dược sĩ kinh doanh thuốc tự do tại các chợ thuốc.

Trong công tác điều tra về đường dây làm thực phẩm chức năng giả, Cơ quan điều tra xác định, cầm đầu đường dây là Nguyễn Năng Mạnh – Giám đốc Công ty MegaPhaco, Chủ tịch Hội đồng quản trị Công ty cổ phần dược phẩm MEDIUSA, trụ sở tại quận Hoàng Mai, Hà Nội và các đối tượng đã thành lập ra các doanh nghiệp từ năm 2015, gồm 6 công ty. Hàng chục tấn thực phẩm chức năng là số hàng hóa mà các đối tượng trong đường dây này đưa đi tẩu tán, tiêu thụ ở Nam Định đã bị lực lượng công an phát hiện và thu giữ. Cơ quan công an còn phát hiện thêm 2 kho hàng thành phẩm khác ở Hà Nội.

Theo cơ quan điều tra, hàng hóa bị thu giữ là do các bị can tự sản xuất. Các đối tượng còn có nhà máy gia công cho các đơn vị khác. Hơn 900 nhãn hiệu thực phẩm bảo vệ sức khỏe được nhóm đối tượng sản xuất, tập trung vào người lớn tuổi, trẻ em và phụ nữ có thai. Nguyên liệu được công ty này công bố nhập khẩu từ Mỹ và các nước châu Âu, nhưng trên thực tế, đa số nguyên liệu được nhập từ Trung Quốc.

Các doanh nghiệp gồm 1 công ty nhập khẩu nguyên liệu, 2 công ty sản xuất, 2 công ty phân phối và 1 công ty bao bì đã được các đối tượng lập ra nhằm hợp thức quy trình từ nhập khẩu đầu vào đến quá trình tiêu thụ thực phẩm chức năng giả trên phạm vi cả nước.

Chỉ tính riêng doanh thu của 1 công ty trong hệ thống 6 doanh nghiệp thuộc đường dây này từ năm 2021 đến nay đã lên tới hơn 800 tỷ đồng. Nhiều đối tượng cầm đầu trong đường dây đều xuất phát là trình dược viên. Phương thức tiêu thụ của các đối tượng chủ yếu qua hệ thống chợ thuốc.

Đối tượng Khúc Minh Vũ – Giám đốc Công ty Cổ phần Dược phẩm liên doanh Việt Đức (một trong những mắt xích của vụ án), khai nhận trực tiếp đi gặp các trình dược viên ở tỉnh, nhà thuốc ở tỉnh, hoặc các công ty dược phân phối ở tỉnh để chào hàng, giới thiệu các sản phẩm. Nhằm hợp thức hóa thủ tục công bố về chất lượng sản phẩm, các đối tượng đã sử dụng phiếu kiểm nghiệm khống. Các đối tượng cũng thừa nhận, về chất lượng sản phẩm, có nhiều thành phần chỉ đạt một phần nhỏ so với công bố.

Trên thực tế, các đối tượng làm giả thuốc, sữa và thực phẩm chức năng đã tổ chức một cách chuyên nghiệp, không còn hoạt động nhỏ lẻ mà tổ chức thành mạng lưới chặt chẽ, thành lập các công ty ma, chất lượng giả, giấy chứng nhận giả, quảng cáo online rầm rộ.

Những vụ việc được đưa ra ánh sáng còn khiến dư luận bàng hoàng về công nghệ sản xuất của kẻ gian. Vào giữa tháng 5, Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an Hà Nội đang tạm giữ Phạm Ngọc Tiến, Lương Thị Yến, Nguyễn Văn Đức, Nguyễn Thành Tâm và Nguyễn Hữu Tuấn để điều tra về hành vi Sản xuất, buôn bán hàng giả là lương thực, thực phẩm, thuốc chữa bệnh.

Đột kích 20 địa điểm liên quan tới dược sĩ Phạm Ngọc Tiến, công an thu khoảng 100.000 hộp, lọ, vỉ thực phẩm chức năng giả mang mác “nhập ngoại” với công thức pha trộn do Tiến “sáng tác.” Công an cũng thu nhiều loại máy móc, dây chuyền, nguyên vật liệu để sản xuất hơn 100 tấn thực phẩm chức năng, thiết bị y tế giả, với khoảng hơn 100 mã sản phẩm khác nhau.

Điều gây bất ngờ trong vụ án này không chỉ đến từ số lượng thực phẩm chức năng bị thu giữ mà còn chính từ công nghệ sản xuất ra chúng bằng một quy trình… không tưởng. Tiến dùng kiến thức dược sỹ của mình để tự tạo ra công thức các sản phẩm. Khi mua dược liệu từ các nguồn khác nhau ở trong nước, anh ta giao cho nhân viên không có trình độ, bằng cấp tự phối trộn thành viên nang và đóng gói thành thực phẩm chức năng “nhập ngoại.”

Đã có hơn 100 loại thực phẩm chức năng bị làm giả. Các sản phẩm có một điểm chung là đều được dán tem nhãn mác từ nước ngoài. Trên bao bì, các sản phẩm có xuất xứ từ Ấn Độ, Tây Ban Nha, Pháp và nhiều nước khác.

Nhưng theo tài liệu điều tra của cơ quan công an, thực chất các sản phẩm này có nguồn gốc từ một kho xưởng đặt tại huyện Văn Lâm (tỉnh Hưng Yên). Thực phẩm chức năng có tác dụng bổ não, bổ gan, hỗ trợ điều trị các bệnh về xương khớp – vậy mà công nghệ sản xuất chỉ toàn xô, chậu với gáo múc. Nhiều loại bột với đủ màu khác nhau được đựng trong các bao nguyên liệu và trộn theo công thức có sẵn. Quá trình pha trộn nguyên liệu cho một mẻ viên nang mang mác hàng ngoại nhập lại diễn ra trong điều kiện sản xuất mất vệ sinh. Với tốc độ của cỗ máy sản xuất tự động, chỉ trong vòng vài phút đồng hồ, đã có hàng nghìn viên nang được ra lò… Qua dây chuyền đóng vỉ lập tức sẽ được gắn mác hàng nhập khẩu từ nhiều quốc gia khác nhau.

Đại úy Nguyễn Duy Tuấn Minh – Đội trưởng Đội 7 – Phòng Cảnh sát Kinh tế – Công an Thành phố Hà Nội cho biết thực tế người tiêu dùng nhìn thấy các thực phẩm chức năng có dán nhãn nước ngoài, từ nước ngoài nhập về là đã có sự yên tâm. Các đối tượng lợi dụng việc ấy tạo niềm tin cho người dân để thực hiện các hành vi vi phạm.

Video: Kiểm tra, rà soát nhân viên y tế bán các sản phẩm sữa giả

https://mega.vietnamplus.vn/embed/if4562lvrp

Các vụ án bị phanh phui trong thời gian cho thấy sự xuống cấp đạo đức nghiêm trọng trong một bộ phận doanh nhân, những kẻ coi sức khỏe cộng đồng như món hàng để kinh doanh lừa gạt nhằm kiếm lời, trục lợi bất chính. Đáng lưu ý, các đối tượng vận hành một cỗ máy làm giả trơn tru, kiếm lời bất chính trên sức khỏe và niềm tin của hàng triệu con người…/.

***

Những vụ phanh phui hàng giả như thuốc, sữa, thực phẩm chức năng… được lực lượng chức năng phát hiện trong thời gian gần đây đã cho thấy mức độ vươn xa của những “chiếc vòi bạch tuộc” này. Không chỉ gây tổn hại về mặt tài chính, chúng còn tạo ra sự nguy hiểm trực tiếp đến sinh mạng người dân Việt.

Tần ngần nhìn những hộp sữa mà chị mua cho con suốt 1 năm nay, chị N.T.H ở Vĩnh Tường (Vĩnh Phúc) cho hay cửa hàng tạp hóa người quen trong xã bán rất nhiều loại sữa. Được chủ cửa hàng giới thiệu đây là loại sữa nhập ngoại xuất xứ từ New Zeland, chị tin tưởng và mua sữa Colos 24h Premium với hơn 500.000 đồng/hộp cho con hơn 2 tuổi dùng không một chút nghi ngờ.

Sau khi nghe thông tin công bố trên truyền thông về gần 600 loại sữa giả chị mới tá hỏa kiểm tra và thấy sữa mình mua nằm trong danh mục sữa giả. Quá thất vọng, chị tới cửa hàng và phản ánh thì nhận được câu mong thông cảm vì chính chủ cửa hàng cũng không biết và không ngờ tới loại sữa đó lại là sữa giả. Chị H. đành ngậm đắng trong lòng và nơm nớp lo cho con bởi còn nhỏ mà đã uống phải đồ giả, không an toàn.

Thực tế cho thấy rất nhiều các cửa hàng tạp hóa trên toàn quốc được các đơn vị phân phối sữa đưa hàng vào bán. Sữa giả không chỉ được bày bán phổ biến ở nhiều cửa hàng mà còn xâm nhập sâu hơn khi “len lỏi” phân phối chính thức ở nhiều bệnh viện công lập.

Ngay sau khi trên các phương tiện thông tin truyền thông đăng tải thông tin Cơ quan Cảnh sát điều tra Bộ Công an đã triệt phá đường dây sản xuất, buôn bán, tiêu thụ gần 600 loại sữa bột giả và cảnh báo có nhiều sản phẩm cho người bệnh, Bệnh viện Trung ương Quân đội 108 có thông báo về việc thu hồi Hofumil Gold Plus – một loại sữa được xác định liên quan trong vụ sữa giả vừa bị phát hiện.

Sau Bệnh viện Trung ương Quân đội 108, Bệnh viện Đa khoa tỉnh Bắc Kạn cho biết đã rà soát các sản phẩm sữa đang được sử dụng tại cơ sở này và xác định sản phẩm sữa Hapomil được cung ứng trong bệnh viện do Công ty CP Dinh dưỡng quốc tế Happy World cung ứng thuộc danh mục các sản phẩm sữa do Công ty CP Dược quốc tế Rance Pharma (công ty đang bị điều tra) sản xuất. Để đảm bảo quyền lợi và sự an toàn cho người bệnh, lãnh đạo bệnh viện đã chỉ đạo các đơn vị chuyên môn dừng tư vấn sử dụng và thu hồi sản phẩm này.

Chưa hết bàng hoàng về thực phẩm giả, ngay sau khi thông tin cơ quan công an triệt phá đường dây kinh doanh, buôn bán thuốc giả với quy mô lớn, người tiêu dùng lại càng thêm bất an.

Theo báo cáo của Tổng cục Quản lý thị trường, năm 2022, lực lượng chức năng cả nước đã xử lý hơn 33.000 vụ việc liên quan đến hàng giả, hàng nhái, hàng kém chất lượng, thu nộp ngân sách gần 4.000 tỷ đồng. Sang năm 2023, số vụ việc tiếp tục tăng khoảng 7% so với năm trước, trong đó nổi bật là các mặt hàng thiết yếu như thực phẩm, dược phẩm, mỹ phẩm, thiết bị điện tử.

Trong năm 2024 lực lượng Quản lý thị trường cả nước đã thanh tra, kiểm tra 68.280 vụ buôn lậu, hàng giả, gian lận thương mại (giảm 5% so với cùng kỳ năm 2023), phát hiện, xử lý 47.135 vụ vi phạm (giảm 10% so với cùng kỳ năm 2023); chuyển cơ quan điều tra 178 vụ có dấu hiệu tội phạm (tăng 2% so với cùng kỳ năm 2023). Thu nộp ngân sách trên 541 tỷ đồng (tăng 8%).

Đáng chú ý, chỉ riêng quý I năm 2025, ngành công an đã triệt phá gần 500 vụ sản xuất, buôn bán hàng giả lớn, cho thấy tính chất phức tạp, dai dẳng của loại tội phạm này. Trong vòng hơn một tháng qua, 5 vụ án khủng liên quan đến thực phẩm giả bị lực lượng công an cả nước truy quét và vạch trần.

Theo lực lượng chức năng, quá trình mở rộng xác minh xác định các công ty trong đường dây sản xuất sữa, thực phẩm chức năng giả, thuốc giả đã xuất bán hàng hóa là thực phẩm cho hàng trăm đơn vị, tổ chức, cá nhân trên toàn quốc. Đến nay, lực lượng chức năng đã tổ chức thu hồi tại nhiều tỉnh, thành với nhiều loại mẫu mã sản phẩm khác nhau.

Những loại thuốc giả, thực phẩm chức năng và sữa giả đã được đưa ra thị trường, hàng ngàn sản phẩm, thu lời bất chính hàng trăm tỷ đồng. Điều đó đồng nghĩa với việc hàng ngàn người bệnh đã bỏ “tiền thật” để mua và sử dụng những sản phẩm giả, kém chất lượng.

Phân tích về mối nguy hại của hàng giả, Tiến sỹ Dương Đức Hùng – Giám đốc Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức phân tích, hàng giả rất đa dạng và phong phú về mặt chủng loại. Có những mặt hàng giả như chiếc áo, một cái bút, sản phẩm vật chất… người mua có thể mất tiền những không ảnh hưởng đến sức khỏe, không gây chết người. Tuy nhiên, những mặt hàng giả như sữa, thuốc, thực phẩm chức năng không chỉ ảnh hưởng về kinh tế mà còn tiềm ẩn những nguy cơ ảnh hưởng đến sức khỏe, làm người dùng suy giảm sức khoẻ, thậm chí là tính mạng.

“Tôi lấy một ví dụ, một bệnh nhân đang bị nhiễm trùng và được bác sỹ kê đơn thuốc mua thuốc kháng sinh. Khi người bệnh mua thuốc kháng sinh uống, họ sẽ nghĩ bệnh của mình sẽ được kiểm soát. Tuy nhiên, nếu mua phải thuốc kháng sinh giả sẽ không có hoạt chất kháng sinh, hoặc không đủ liều lượng, không đủ hàm lượng dẫn tới nhiễm trùng tiến triển nặng lên, khi nặng lên để điều trị khỏi sẽ phát sinh chi phí, thậm chí có những bệnh với hậu quả không khỏi được dẫn tới chết người. Do đó, hậu quả của thuốc giả sẽ khôn lường,” Giám đốc Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức nhấn mạnh.

Với các đối tượng đặc biệt như bệnh nhân tiểu đường, ung thư, người mắc bệnh mạn tính, sữa chuyên biệt đóng vai trò quan trọng trong phác đồ dinh dưỡng. Tuy nhiên, nếu một số sản phẩm sữa giả, thực phẩm dinh dưỡng chuyên biệt này có chứa đường công nghiệp hoặc chất làm ngọt không phù hợp, có thể làm tăng đường huyết, gây nguy cơ hôn mê hoặc đột quỵ…

Phó giáo sư Trần Quang Trung – Chủ tịch Hiệp hội sữa Việt Nam cho hay thời gian gần đây, tình trạng sản xuất, buôn bán hàng giả, hàng nhái, hàng kém chất lượng dưới danh nghĩa sản phẩm sữa đang có chiều hướng gia tăng, diễn biến phức tạp và tinh vi, gây ảnh hưởng đến sức khỏe người tiêu dùng, uy tín doanh nghiệp, cũng như niềm tin vào thị trường sữa nội địa.

Các sản phẩm sữa giả, sữa kém chất lượng hầu hết tập trung vào nhóm sản phẩm dùng cho trẻ em, phụ nữ mang thai, người già, người có bệnh nền… đồng thời thường bị lợi dụng tiêu thụ thông qua kênh phân phối trực tuyến như sàn thương mại điện tử, mạng xã hội, livestream…, được quảng cáo như “thần dược,” gây khó khăn cho việc kiểm soát, xử lý của các cơ quan chức năng.

Phó giáo sư Trần Quang Trung phân tích sữa giả không đảm bảo chất lượng ảnh hưởng đến phát triển thể chất và trí tuệ của trẻ em, gây nên tình trạng trầm trọng về sức khỏe đối với người có bệnh nền. Ngoài ra, các sản phẩm này có thể chứa các thành phần độc hại, gây nên ngộ độc cấp tính hoặc mãn tính, giảm khả năng hấp thụ các dưỡng chất cần thiết cho sự phát triển của cơ thể, khiến người tiêu dùng đối mặt với các vấn đề sức khỏe dài hạn.

Giáo sư Trương Tuyết Mai – Phó Viện trưởng Viện Dinh dưỡng Quốc gia phân tích, nếu tiêu thụ sữa giả hoặc sữa không đảm bảo về chất lượng an toàn thực phẩm có thể gây ra tình trạng ngộ độc cấp, các rối loạn tiêu hóa, như tiêu chảy, nôn…. Đặc biệt có thể dẫn đến tình trạng mất nước, tiêu chảy cấp, hoặc các vấn đề dị ứng – nếu sản phẩm sữa đó không đảm bảo an toàn các thành phần dị ứng cho trẻ khi sử dụng thì rất khó để lường trước hậu quả.

“Sữa giả không đảm bảo các vi chất dinh dưỡng, các chất protein, lipid, glucid… khi dùng lâu dài ở phụ nữ mang thai, trẻ nhỏ sẽ dẫn đến thiếu hụt chất dinh dưỡng, không đảm bảo tăng trưởng của bào thai cũng như trẻ đang phát triển. Ngoài đối tượng trẻ em, phụ nữ mang thai thì những người mắc bệnh lý, người có sức khỏe không tốt nếu uống phải sữa giả không đúng với các thành phần như công bố thì triệu chứng bệnh có nguy cơ nặng lên.

Bộ trưởng Bộ Y tế Đào Hồng Lan chỉ rõ, thời gian qua, các đơn vị đã triển khai nhiều biện pháp chống hàng giả, tuy nhiên thực tế hàng giả, hàng gian lận thương mại còn nhiều, đặc biệt trong lĩnh vực liên quan y tế, kinh doanh thương mại điện tử. Hàng giả trong lĩnh vực y tế không chỉ đơn thuần là gian lận thương mại mà là tội ác. Bởi, việc sử dụng các mặt hàng này ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe, tính mạng của người dân.

Trên thực tế, không ít gia đình là nạn nhân của thuốc giả, sữa giả, thực phẩm chức năng giả… được đóng trong những chiếc hộp hào nhoáng, với hàng loạt nhãn hiệu rất kêu, luôn bắt mắt và dẫn dụ người dùng bằng lời quảng cáo không thật.

Tiến sỹ Dương Đức Hùng cho hay nhiều người dân tới các cửa hàng thuốc để mua thường vẫn dựa vào “lòng tin” cho rằng họ bán thuốc chuẩn.

“Điều nguy hiểm ở chỗ người mua rất khó có thể phân biệt được thuốc giả với thuốc thật bởi vì hiện nay thuốc giả được làm rất tinh vi nên nếu chỉ nhận biết bằng mắt thường là rất khó. Bản thân tôi là một người bệnh đi mua thuốc tại các hiệu thuốc bên ngoài cũng khó có khả năng phân biệt được thuốc giả, thuốc thật. Bởi lẽ, với kỹ thuật công nghệ sản xuất tinh vi, hiện đại, việc phát hiện thuốc ‘giả như thật’ hiện nay là thách thức rất lớn đối với cộng đồng, kể cả thầy thuốc lẫn bệnh nhân. Thậm chí, các loại thuốc khi đấu thầu vào bệnh viện, có giấy tờ đầy đủ vẫn có nguy cơ thuốc giả, bởi không có quy định phải mang thuốc đi kiểm nghiệm. Trong trường hợp nếu có kiểm nghiệm, lô này họ đưa vào là thật, lô sau hoàn toàn có thể là giả,” Giám đốc Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức nhấn mạnh.

Theo các chuyên gia, để nhận biết một cách chắc chắn thuốc giả, cần phải lấy mẫu thuốc đem về phòng thí nghiệm và kiểm nghiệm đánh giá. Việc kiểm nghiệm này phải được thực hiện tại phòng thí nghiệm đạt tiêu chuẩn của các trung tâm kiểm nghiệm hoặc viện kiểm nghiệm thuốc – mỹ phẩm – thực phẩm với đầy đủ máy móc, trang thiết bị, hóa chất… theo quy định của Bộ Y tế hoặc của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO).

Video ông Tạ Mạnh Hùng – Phó cục trưởng Cục Quản lý Dược khuyến cáo người dân khi mua thuốc:

https://mega.vietnamplus.vn/embed/if81rqwmr4

Ông Tạ Mạnh Hùng – Phó cục trưởng Cục Quản lý Dược (Bộ Y tế), cho biết thuốc chữa bệnh là loại hàng hóa đặc biệt, ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe, tính mạng người bệnh, do vậy yêu cầu quản lý rất nghiêm. Dù việc đấu tranh phòng chống thuốc giả vẫn đã và đang được thực hiện, nhưng thực tế vẫn có hàng ngàn loại thuốc giả được đưa ra thị trường mỗi năm. Đơn cử vụ việc ở Thanh Hóa hoạt động đến 4 năm, thu lời bất chính 200 tỉ đồng rồi mới bị bắt, để lại hệ lụy khôn lường cho xã hội.

Để tránh mua phải hàng giả, Cục Quản lý Dược khuyến cáo người dân nên mua thuốc tại nơi uy tín, chỉ mua thuốc ở các nhà thuốc, quầy thuốc được cấp phép, có uy tín và địa chỉ rõ ràng; không mua từ nguồn không rõ ràng như chợ, hàng rong hoặc qua các trang mạng xã hội, livestream… Người dân kiểm tra bao bì và thông tin trên vỏ thuốc. Bao bì phải nguyên vẹn, không rách, mờ hoặc có dấu hiệu bị chỉnh sửa. Các thông tin như: Tên thuốc, số lô, ngày sản xuất, hạn sử dụng, số đăng ký, tên nhà sản xuất phải rõ ràng, không tẩy xóa.

Bên cạnh đó, người mua có thể sử dụng ứng dụng quét mã vạch/mã QR để kiểm tra thông tin sản phẩm (trường hợp có in mã vạch/mã QR trên vỏ hộp, mã không quét được hoặc thông tin không khớp, hãy nghi ngờ). Người dân cũng có thể yêu cầu hóa đơn và chứng từ khi mua thuốc, để đảm bảo nguồn gốc. Hóa đơn cũng là cơ sở để khiếu nại nếu phát hiện thuốc giả. Thuốc giả thường được bán với giá rẻ bất thường để thu hút người mua, vì vậy, nếu giá quá thấp so với thị trường, người dân cần cẩn trọng.

Liên quan đến việc lựa chọn sữa, Phó giáo sư Trương Tuyết Mai cho rằng, để tránh uống phải sữa giả, người dân cần lựa chọn những nơi uy tín để mua, đảm bảo cơ sở đó có nguồn gốc rõ ràng, hóa đơn đầy đủ. Nên kiểm tra nhãn mác, xuất xứ, chất lượng sản phẩm. Người dân bằng cảm nhận thông thường có thể kiểm tra màu sắc mùi vị sản phẩm. Sữa thật có mùi thơm đặc trưng rất rõ, màu vàng nhẹ, khi pha độ hòa tan tốt, không lắng cặn… thì có thể lựa chọn để sử dụng.

Trên thực tế, một người khi tiêu thụ nhiều sữa sẽ làm giảm tiêu thụ các thực phẩm đa dạng khác như thực phẩm nguồn gốc động vật như thịt, cá, trứng… và các loại rau quả. Do đó, nếu sử dụng sữa giả sẽ thiếu vi chất dinh dưỡng, đặc biệt là thiếu sắt và kẽm…

Vì vậy, ngoài sữa, các chuyên gia dinh dưỡng khuyến cáo mạnh mẽ đối với trẻ trên 6 tháng tuổi cha mẹ cần tăng cường cho con ăn đa dạng để phòng chống thiếu hụt các chất dinh dưỡng trong cơ thể. Sữa chủ yếu cung cấp canxi và một phần protein, do đó người dân có thể lựa chọn các sản phẩm thực phẩm khác giàu canxi và protein (như tôm, cua, cá…) cho bữa ăn hàng ngày để có chế độ ăn uống lành mạnh, cân đối, hợp lý, không nhất thiết phải là sữa.

Phó giáo sư Trần Quang Trung – Chủ tịch Hiệp hội sữa Việt Nam phân tích, việc sản xuất kinh doanh sữa giả làm mất niềm tin của người tiêu dùng, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến các doanh nghiệp sản xuất sữa chân chính, ảnh hưởng đến sự phát triển của ngành sữa Việt Nam.

Bởi vậy, Hiệp hội sữa Việt Nam mong Bộ Công an và các bộ, ngành liên quan tiếp tục chỉ đạo tăng cường quản lý, thanh tra, kiểm tra, hậu kiểm, điều tra, phát hiện và triệt phá các đường dây, ổ nhóm sản xuất – buôn bán sữa giả, sữa kém chất lượng trên toàn quốc. Hiệp hội sữa Việt Nam cam kết phối hợp chặt chẽ với các bộ, ngành trong việc cung cấp thông tin, hỗ trợ chuyên môn và tuyên truyền nâng cao nhận thức cộng đồng về tác hại của sữa giả…/.

***

Những vụ việc như gần 600 loại sữa giả, 100 tấn thực phẩm chức năng giả, 10 tấn thuốc giả… đã cho thấy khi nhu cầu tiêu dùng ngày càng cao và chuỗi cung ứng toàn cầu mở rộng không ngừng thì cũng là lúc các mặt trái của thương mại bắt đầu lộ rõ.

Trong thời kỳ sôi động của nền kinh tế thị trường với các hình thức bán hàng phong phú, từ trực tiếp đến gián tiếp, hàng giả, hàng nhái, hàng kém chất lượng đã có mặt khắp mọi nơi… Một câu hỏi được dư luận đặt ra là ai sẽ chịu trách nhiệm về vấn đề này?

Theo đánh giá của Bộ Công an, trong thời gian vừa qua, tình hình tội phạm sản xuất, buôn bán hàng giả, hàng kém chất lượng diễn biến phức tạp, nhất là việc kinh doanh, mua bán hàng hóa trên thương mại điện tử, từ đó làm giảm niềm tin của người tiêu dùng cũng như cản trở sự phát triển của nền kinh tế.

Tại Hội nghị Đoàn Chủ tịch Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam lần thứ 3 (khóa X), nhiều ý kiến phản ánh tình trạng các mặt hàng giả khiến người dân lo lắng, bất an như giá vàng tăng đột biến, tình trạng sữa giả, thuốc giả rất nhức nhối gây ảnh hưởng đến sức khỏe người dân.

Nhắc tới vấn đề an toàn thực phẩm, nhất là đối 600 loại sữa giả vừa qua và liên tiếp những sự việc liên quan đến an toàn thực phẩm, bà Nguyễn Thị Doan – Nguyên Phó Chủ tịch nước, Ủy viên Đoàn Chủ tịch Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, kiến nghị cần làm rõ đơn vị quản lý để bảo vệ sức khỏe cho Nhân dân, làm rõ trách nhiệm thuộc về ai, không thể để hiện tượng “một mâm cơm 5 người quản lý.”

“Sản phẩm sữa giả ai chịu trách nhiệm khi Bộ Công Thương trả lời không thuộc đối tượng quản lý, thế ai quản lý 600 loại sữa này? Ai quản lý thực phẩm thức ăn đường phố khi có 5.000 – 10.000 đồng/que thịt bán ở cổng trường cho các cháu học sinh, thịt bẩn hay thịt sạch? Đây là vấn đề nổi lên hiện nay cần phải làm rõ,” nguyên Phó chủ tịch nước nói.

Giáo sư Trần Ngọc Đường, Chủ nhiệm Hội đồng tư vấn về Dân chủ và Pháp luật, Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam dẫn chứng việc hai doanh nghiệp Rance Pharma và Hacofood Group đã “lừa dân” trong 4 năm sản xuất, tiêu thụ 573 nhãn hiệu sữa bột giả các loại dành cho người bị tiểu đường, suy thận, trẻ sinh non, phụ nữ mang thai, doanh thu gần 500 tỷ đồng. Họ dùng quảng cáo nêu thành phần chiết xuất từ tổ yến, đông trùng hạ thảo, bột mắc ca, bột óc chó…, nhưng thực tế sản phẩm hoàn toàn không có những chất này. Tiếp tay lại là những nhân vật có tiếng trong showbiz, quảng cáo rất rầm rộ.

Ông cho rằng ngoài việc cần lên án mạnh mẽ, các đơn vị phải tìm giải pháp quyết liệt, có hiệu quả để giải quyết tận gốc rễ vấn đề.

Tiến sỹ Dương Đức Hùng – Giám đốc Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức cho hay: “Trong câu chuyện về hàng giả, mọi người đều muốn quy trách nhiệm của ai. Thực tế, các đối tượng sản xuất các mặt hàng giả với quy mô rất lớn, có nhà xưởng, có mua nguyên liệu đầu vào và tiến hành sản xuất trong một thời gian dài với doanh số lớn. Như vậy chúng ta đặt câu hỏi tại sao một việc tồn tại lâu như vậy với cả mạng lưới phân phối lưu thông phân phối rộng trên nhiều tỉnh, thành phố lại không ai hay? Do vậy, các cơ quan chức năng cần có biện pháp để siết chặt trong công tác quản lý từ khâu nhập khẩu…,” ông Hùng chỉ rõ.

Theo ông, đây là vấn đề còn những tồn tại mang tính hệ thống như: Từ khâu kiểm soát chất lượng, giám sát thị trường đến bảo vệ thương hiệu… Do đó, giải quyết bài toán “bài trừ, tiêu diệt” hàng giả không thể chỉ trông chờ vào một đơn vị nào mà cả hệ thống chính trị phải vào cuộc, phối hợp đồng bộ để ngăn chặn. Khi người dân phát hiện dấu hiệu bất thường, như một xưởng sản xuất khả nghi thì cần lên tiếng, thông báo tới cơ quan chức năng để xử lý. Đây là những thông tin có ý nghĩa rất lớn trong phòng chống tiêu cực, không chỉ riêng với thuốc giả mà còn với mọi lĩnh vực khác.

Ở góc độ khác, Thứ trưởng Thường trực Bộ Y tế Đỗ Xuân Tuyên cho rằng nguyên nhân đầu tiên dẫn đến hàng loạt vụ sản xuất, buôn bán hàng giả lĩnh vực y tế thời gian vừa qua là do lĩnh vực này mang lại lợi nhuận rất cao.

Theo ông Tuyên, vấn đề ở đây là ý thức của doanh nghiệp. Kẻ gian đã lợi dụng sự thông thoáng của các văn bản đẩy mạnh phân cấp phân quyền để vi phạm pháp luật, vì lợi nhuận mà bất chấp, coi thường sức khỏe của người dân, cố tình làm hàng giả đưa ra thị trường với mục đích lợi nhuận. Bên cạnh đó, còn một số cán bộ, công chức khi được giao nhiệm vụ đã chưa thực hiện hết đạo đức nghề nghiệp, chức trách nhiệm vụ được giao nên còn để xảy ra một số vi phạm…

Khi nói về vụ sữa giả vừa qua bị cơ quan chức năng phát hiện, ông Trần Hữu Linh – Cục trưởng Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước nhận định 3 nguyên nhân khiến tình trạng sữa giả sản xuất, kinh doanh tồn tại lâu. Một là, doanh nghiệp hợp thức hóa giấy tờ, che giấu vi phạm chất lượng, khó bị phát hiện khi chưa có khiếu nại. Hai là sản phẩm không qua kênh phân phối chính thức mà tiếp thị trực tiếp tại hội thảo, bệnh viện, tránh giám sát. Ba là thuê người nổi tiếng quảng bá trên mạng xã hội, gây khó cho quản lý. Bộ Công Thương không quản lý nhóm sản phẩm sữa giả này, còn Bộ Y tế cho biết đã phân cấp quản lý về địa phương.

Bên cạnh đó, công tác thanh tra chủ yếu theo đợt, các cơ sở nhỏ trong khu dân cư thường ít bị kiểm tra đột xuất. Các đối tượng chọn thời điểm lỏng lẻo để tăng sản xuất hàng giả. Nghị định 15/2018/NĐ-CP cho phép tự công bố sau khi kiểm nghiệm an toàn, nhưng không qua thẩm định chất lượng, khiến hậu kiểm bị động, không kịp với thị trường.

Với mặt hàng thuốc chữa bệnh, hiện nay Singapore có 1.200 hoạt chất dược học, có 10.000 số đăng ký thuốc. Trong khi đó, Việt Nam chỉ có 800 hoạt chất mà tới 22.000 số đăng ký thuốc. Nhiều ý kiến cho rằng số lượng sản phẩm thuốc quá nhiều, thành phần tương tự nhau sẽ gây khó khăn cho quản lý vì sẽ phải quản lý theo từng sản phẩm.

Ông Tạ Mạnh Hùng – Phó Cục trưởng Cục Quản lý Dược, cho biết thuốc giả hiện chủ yếu rơi vào nhóm kháng sinh, thuốc điều trị hô hấp, tiêu hóa, xương khớp. Mỗi năm, Bộ Y tế đều triển khai các đợt kiểm tra định kỳ, đột xuất tại các cơ sở sản xuất, kinh doanh thuốc; riêng năm 2024 đã thành lập 170 đoàn kiểm tra trong lĩnh vực dược, mỹ phẩm, dược liệu và y học cổ truyền. Kết quả là 46 quyết định xử phạt hành chính được ban hành với tổng số tiền hơn 2,5 tỷ đồng.

Tuy nhiên, theo ông Hùng, tình trạng thuốc giả vẫn khó kiểm soát do người dân quá tin tưởng cơ sở bán lẻ, trong khi nhiều hành vi vi phạm chưa được xử lý nghiêm. Nhiều cơ sở kinh doanh thuốc không có hóa đơn, chứng từ, nhưng khi kiểm tra lại giấu hàng nên khó thu thập mẫu để kiểm nghiệm.

Ông Hùng cho biết mặc dù pháp luật có quy định xử lý thuốc giả, nhưng mức phạt hiện hành còn quá nhẹ, chưa đủ sức răn đe. Chẳng hạn như, giá trị của một hộp thuốc giả bị phát hiện có thể chỉ ở mức vài trăm nghìn đồng, do đó, mức xử phạt vi phạm hành chính theo quy định tại Nghị định 117 chỉ từ một đến vài triệu đồng. Do đó, giải pháp lâu dài bên cạnh việc nâng cao chế tài xử phạt đối với các cơ sở vi phạm, cần có quyết tâm cao và sự phối hợp chặt chẽ với các cơ quan bảo vệ pháp luật để truy tìm, truy vết và triệt phá các địa điểm sản xuất.

Về mặt hàng sữa và thực phẩm chức năng, thực tế cho thấy Việt Nam có nền sản xuất nhỏ lẻ với số lượng người tham gia đông đảo, số lượng thực phẩm quá nhiều. Từ khi Nghị định 15/2018/NĐ-CP có hiệu lực từ tháng 2/2018 chuyển đổi phương thức quản lý thực phẩm từ tiền kiểm sang hậu kiểm, giúp đơn giản thủ tục cho các cơ sở sản xuất, bớt phiền hà thủ tục, tăng tính tự chủ, tự chịu trách nhiệm của nhà sản xuất. Tuy nhiên, do còn nhiều bất cập trong công tác quản lý, cơ chế hậu kiểm đã tạo ra “lỗ hổng” lớn để hàng giả tung hoành.

Bà Trần Việt Nga – Cục trưởng Cục An toàn Thực phẩm (Bộ Y tế) cho hay, mỗi năm có khoảng 23.800 thực phẩm tự công bố sản phẩm, trong đó, gần 4.800 sản phẩm tự công bố là thực phẩm bổ sung; khoảng 9.200 thực phẩm đăng ký bản công bố sản phẩm, trong đó khoảng 8.800 thực phẩm bảo vệ sức khỏe, gần 100 thực phẩm dinh dưỡng y học và hơn 300 thực phẩm dành cho chế độ ăn đặc biệt.

Luật An toàn thực phẩm và Nghị định 15/2018/NĐ-CP quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật An toàn thực phẩm đã phân công trách nhiệm quản lý an toàn thực phẩm cho 3 Bộ: Y tế, Nông nghiệp và Môi trường, Công Thương và Ủy ban Nhân dân cấp tỉnh, thành phố. Các sản phẩm thực phẩm được tự công bố hoặc đăng ký bản công bố tại cơ quan chuyên môn do Ủy ban Nhân dân cấp tỉnh chỉ định, trừ thực phẩm bảo vệ sức khoẻ phải đăng ký bản công bố tại Bộ Y tế.

Video Bà Trần Việt Nga – Cục trưởng Cục An toàn Thực phẩm nói về bất cập khi doanh nghiệp ồ ạt công bố sản phẩm:

https://mega.vietnamplus.vn/embed/ifmvr4jyr5

Hồ sơ khi đăng ký bản công bố và tự công bố chỉ yêu cầu doanh nghiệp nộp phiếu kiểm nghiệm an toàn thực phẩm (gồm các chỉ tiêu an toàn) được kiểm nghiệm trong vòng 1 năm, do phòng kiểm nghiệm được công nhận phù hợp ISO-17025 thực hiện, nhưng không yêu cầu kiểm nghiệm chất lượng sản phẩm, bản công bố về sản phẩm các chỉ tiêu an toàn. Thời gian để cơ quan quản lý Nhà nước xét duyệt hồ sơ cũng rất ngắn, 21 ngày cho lần nộp đầu và sau sửa đổi, bổ sung chỉ có 7 ngày.

Do trao quyền cho doanh nghiệp tự công bố và chịu trách nhiệm về chất lượng sản phẩm nên hồ sơ doanh nghiệp gửi đến cơ quan chức năng không xét duyệt và doanh nghiệp được sản xuất, kinh doanh ngay. Tuy nhiên, một số doanh nghiệp vì lợi nhuận nên đã bất chấp đạo đức kinh doanh để sản xuất hàng giả, hàng không đảm bảo chất lượng hoặc lợi dụng vào chính sách thông thoáng để công bố tối đa các sản phẩm.

Cũng theo bà Nga, việc cho phép các tổ chức, cá nhân chỉ cần có đăng ký kinh doanh là được đăng ký công bố sản phẩm và chi phí thẩm định hồ sơ đăng ký công bố quá thấp, tự công bố sản phẩm không mất phí, nên lượng sản phẩm thực phẩm chức năng do các doanh nghiệp tự công bố và đăng ký bản công bố “ồ ạt.” Trong khi hồ sơ công bố có hiệu lực vĩnh viễn nên áp lực cho cơ quan quản lý trong việc hậu kiểm, thanh, kiểm tra, vì khó sát với thực tế.

Cục trưởng Cục An toàn Thực phẩm cũng thẳng thắn thừa nhận: “Các văn bản quy phạm pháp luật đã tương đối đầy đủ, nếu doanh nghiệp tuân thủ thì sẽ không phải là vấn đề lớn. Tuy nhiên, nhiều doanh nghiệp cố tình làm sai và cố tình làm hàng giả vì lợi nhuận mà bất chấp đạo đức kinh doanh. Với việc trao quyền, trách nhiệm của doanh nghiệp là cao nhất phải thực hiện theo đúng các văn bản quy phạm pháp luật của cơ quan quản lý đã ban hành. Số lượng hồ sơ lớn và nhiều hồ sơ ảo (công bố số lượng lớn sản phẩm nhưng thực tế không sản xuất với số lượng đó) là thách thức cho cơ quan quản lý.”

Bà Nga cho hay số lượng sản phẩm lớn, nhân lực hậu kiểm mỏng, kinh phí cũng rất khó khăn. Các địa phương chủ yếu tập trung vào lấy mẫu kiểm tra các chỉ tiêu về an toàn. Vì vậy, trong thời gian dài chúng ta không phát hiện được các thực phẩm giả về chất lượng như vụ sữa giả vừa qua. Hiện cũng chưa có hệ thống liên kết, công khai thông tin các sản phẩm thực phẩm đã đăng ký công bố/tự công bố từ Trung ương đến địa phương, nên việc tra cứu thông tin sản phẩm để làm căn cứ kiểm tra, hậu kiểm còn khó khăn…

Thời gian qua, Bộ Y tế với vai trò là Thường trực Ban Chỉ đạo liên ngành Trung ương về an toàn thực phẩm, hàng năm bộ xây dựng và ban hành kế hoạch hậu kiểm các cơ sở sản xuất, kinh doanh thực phẩm làm cơ sở cho các bộ, ngành và địa phương xây dựng và triển khai kế hoạch của mình.

Đại diện Cục An toàn thực phẩm cho biết các đơn vị chuyên môn đã và đang phối hợp với Bộ Công an để cung cấp hồ sơ, tài liệu liên quan; đồng thời hỗ trợ điều tra, kiểm định chất lượng sản phẩm nhằm để Bộ Công an có căn cứ xử lý đúng pháp luật, truy cứu rõ trách nhiệm các tổ chức, cá nhân có liên quan.

Nói về điều này, Thứ trưởng Bộ Y tế Đỗ Xuân Tuyên đặt cho hay trong lĩnh vực quản lý về thuốc, an toàn thực phẩm đã có Luật Dược, Luật An toàn thực phẩm, cùng nhiều văn bản quy phạm pháp luật… Tuy nhiên, các vụ vi phạm vẫn tiếp diễn, cho thấy lỗ hổng trong việc thực thi. Vì vậy, cần rà soát và đánh giá để xác định việc sửa đổi, bổ sung quy định nhằm hoàn thiện thể chế và nâng cao hiệu quả quản lý trong quá trình thực hiện.

“Về tổ chức thực hiện, trách nhiệm là của các địa phương. Các tỉnh thực hiện chức năng quản lý Nhà nước về thuốc, an toàn thực phẩm trên địa bàn như thế nào mà để xảy ra những vụ việc như vừa qua? Việc phân cấp, phân quyền đã được quy định rõ, trách nhiệm của các bộ, Ủy ban Nhân dân các tỉnh, trách nhiệm của các doanh nghiệp sản xuất, chế biến, buôn bán, lưu thông, thuốc, thực phẩm chức năng…,” Thứ trưởng Đỗ Xuân Tuyên nói.

Phân tích về những bất cập hiện nay khiến các mặt hàng giả liên quan tới công tác chăm sóc sức khỏe, ông Đỗ Thái Hòa – Phó Giám đốc Sở Y tế tỉnh Thanh Hóa, thừa nhận chế tài xử phạt hiện nay còn yếu, chủ yếu xử lý theo giá trị hàng hóa, chưa phản ánh đúng mức độ nguy hại. Vì vậy, ông Hòa đề xuất cần có quy định và chế tài riêng đối với hàng giả trong lĩnh vực y tế vì liên quan trực tiếp đến sức khỏe con người. Một số hành vi đang xử lý hành chính có thể xem xét chuyển sang xử lý hình sự.

Đồng quan điểm về vấn đề này, ông Lê Minh Hải – Phó Giám đốc Sở An toàn thực phẩm Thành phố Hồ Chí Minh, cũng thừa nhận hiện nay công tác xử lý cơ sở vi phạm gặp nhiều khó khăn do các doanh nghiệp sản xuất, kinh doanh hoạt động trên nhiều tỉnh thành phố. Bên cạnh đó, vẫn còn nhiều vướng mắc trong việc xác định chủ thể vi phạm trên môi trường điện tử, nhất là các hành vi quảng cáo sai sự thật. Việc xử phạt quảng cáo sai không thuộc thẩm quyền của sở.

Đại diện Sở Y tế Hòa Bình thừa nhận thời gian qua dù tỉnh đã cố gắng nỗ lực nhưng công tác hậu kiểm còn nhiều bất cập. Hàng năm tỉnh có tổ chức các đoàn đi kiểm tra, lấy mẫu nhưng không thể xác định được hàng giả, chủ yếu kiểm tra các chỉ số về an toàn thực phẩm, vi sinh…, không kiểm tra về chất lượng. Theo quy định lấy mẫu, địa phương chỉ kiểm tra được chỉ số an toàn thực phẩm chứ không kiểm tra được chất lượng. Và khi thực hiện kiểm tra, đoàn chỉ kiểm tra hậu kiểm ở cơ sở sản xuất và chỉ có thể kiểm tra chất lượng khi người dân có ý kiến. Nguồn lực thực hiện hậu kiểm cũng còn hạn chế, trong khi các đối tượng sản xuất hàng giả rất tinh vi, không ở siêu thị, cửa hàng trên địa bàn mà bán trên sàn thương mại điện tử, giới thiệu sản phẩm…

Liên quan đến vụ sữa giả cơ quan chức năng đã phát hiện, công bố thời gian qua, đại diện tỉnh Hòa Bình cho biết công ty sản xuất sữa giả thực hiện công bố sữa ở tỉnh Hòa Bình nhưng lại không bán hàng trên địa bàn tỉnh, không bán ở siêu thị hay bất cứ bệnh viện nào trên địa bàn. Do đó đại diện tỉnh Hòa Bình cho rằng cần sửa đổi Nghị định 15 về lĩnh vực an toàn thực phẩm đồng thời tăng cường trách nhiệm của các doanh nghiệp, khi có đầu ra cần phải chứng minh được sản phẩm đó đạt chất lượng hay không…

Thiếu tướng Nhữ Thị Minh Nguyệt – Phó Cục trưởng Cục Cảnh sát Phòng chống tội phạm về môi trường (Bộ Công an) cho hay: “Một khó khăn trong công tác hậu kiểm đó là kinh phí kiểm nghiệm chỉ tiêu công bố các sản phẩm với kinh phí rất lớn. Hiện nay, các địa phương có kinh phí hạn hẹp nên vấn đề liên quan đến hậu kiểm này rất khó. Tuy nhiên, nếu chúng ta không kiểm nghiệm các chỉ tiêu do doanh nghiệp tự công bố thì chúng ta không bao giờ phát hiện ra sai phạm. Thực tế cho thấy có công ty/doanh nghiệp chúng tôi xử lý hình sự thì đã có 2 đoàn vào kiểm tra trong 1 năm.”

Tiến sỹ Dương Đức Hùng – Giám đốc Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức chia sẻ với lùm xùm thuốc giả, thực phẩm chức năng giả, sữa giả thời gian qua, rất nhiều người đặt câu hỏi, trách nhiệm của ngành y tế, của bệnh viện, của bác sĩ? Nhưng mọi người cần có cái nhìn nhận công bằng bởi để một dây chuyền sản xuất thuốc giả tồn tại, từ việc mua nguyên liệu, tổ chức sản xuất, tiêu thụ ra thị trường với quy mô lớn, trong thời gian dài… không thể chỉ do một khâu lỏng lẻo. Đó là cả một chuỗi với nhiều mắt xích cần được kiểm soát chặt chẽ.

“Với vấn đề hàng giả đã mang tính hệ thống như vậy, công tác quản lý ‘bài trừ’ hàng giả phải từ khâu kiểm soát chất lượng, giám sát thị trường đến bảo vệ thương hiệu… không thể chỉ trông chờ vào một đơn vị nào. Cả hệ thống chính trị phải vào cuộc, phối hợp đồng bộ để ngăn chặn hàng giả một cách hiệu quả. Khi người dân phát hiện dấu hiệu bất thường, như một xưởng sản xuất khả nghi, việc họ lên tiếng, báo cáo… có ý nghĩa rất lớn trong phòng chống tiêu cực, không chỉ riêng với thuốc giả mà còn với mọi lĩnh vực khác”, ông Hùng chia sẻ.

Tại hội nghị trực tuyến toàn quốc nhằm tăng cường kiểm tra, giám sát việc chấp hành pháp luật trong lĩnh vực dược và an toàn thực phẩm, Thứ trưởng Đỗ Xuân Tuyên yêu cầu các đơn vị có liên quan ở trung ương và địa phương khẩn trương rà soát, kiến nghị sửa đổi bổ sung thể chế để tránh tình trạng “có luật mà vẫn lọt tội.” Vai trò của các cơ quan chức năng có liên quan và chính quyền địa phương đặc biệt quan trọng trong công tác kiểm tra, giám sát và tuyên truyền, nhằm giúp người dân an tâm sử dụng thực phẩm, thuốc, sữa với giá cả hợp lý và bảo đảm an toàn.

Ông Tuyên thẳng thắn nhìn nhận: “Qua các ý kiến từ các địa phương và Bộ ngành cho thấy, hiện nay công tác quản lý các mặt hàng trên mới kiểm soát an toàn chứ chưa kiểm soát chặt về chất lượng. Đáng lưu ý khi nhìn lại cơ chế tự công bố đặt ra thách thức lớn cho công tác hậu kiểm khi doanh nghiệp công bố xong đưa sản phẩm ra thị trường với việc công bố ở một địa phương này nhưng lại bán sản phẩm ở những địa phương khác. Thêm vào đó, việc đăng ký thành lập doanh nghiệp hiện nay quá dễ dàng thông qua Sở kế hoạch đầu tư tại các tỉnh với số vốn điều lệ chỉ 10 triệu thành lập được công ty trách nhiệm hữu hạn và chưa cần thẩm định. Đến khi xảy ra vụ việc mất an toàn cơ quan chức năng đến địa chỉ đăng ký điều tra thì không có công ty đó.”

Trung tá Vũ Thanh Tùng, Phó Cục trưởng Cục Cảnh sát điều tra tội phạm về tham nhũng, kinh tế, buôn lậu (C03), Bộ Công an phân tích: “Một nguyên nhân khiến cho các mặt hàng giả liên quan tới sức khỏe tồn tại là các đối tượng đã có sự câu kết, móc nối với một số cơ quan chức năng, đơn vị liên quan để tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp như cung cấp phiếu kiểm nghiệm khống để hợp thức hóa thủ tục xin công bố sản phẩm. Vừa qua, Bộ Công an đã khởi tố 5 bị can nguyên là lãnh đạo, cán bộ Cục An toàn Thực phẩm (Bộ Y tế).”

Theo ông, cơ quan chức năng quyết liệt xem xét, xử lý trách nhiệm của các cá nhân trong công tác quản lý để lợi dụng những sơ hở của các đối tượng có hành vi tiêu cực, tham nhũng.

Cục An toàn Thực phẩm (Bộ Y tế) – nơi được giao nhiệm vụ “đầu tàu” nắm giữ kỷ cương trong quản lý an toàn thực phẩm được coi là chốt chặn cuối cùng để giữ an toàn thực phẩm nhưng qua công tác điều tra của lực lượng công an đã cho thấy một số cán bộ lại ‘tiếp tay’ cho việc sản xuất, buôn bán thực phẩm chức năng giả.

Để giải quyết những bất cập trên, Thứ trưởng Tuyên yêu cầu các địa phương thực hiện nghiêm Chỉ thị số 17-CT/TW của Ban Bí thư về vấn đề an toàn thực phẩm luôn đặt mục tiêu lấy người bệnh là trung tâm với tôn chỉ mục đích, hài hòa lợi ích giữa doanh nghiệp và người dân. Đặc biệt là siết chặt quản lý về đăng ký, tự công bố, tăng cường hậu kiểm, kiểm tra đột xuất thay vì kiểm tra theo định kỳ, kế hoạch, thông báo trước…/.

***

Một lọ thực phẩm chức năng giả được sản xuất với giá chỉ vài nghìn đồng nhưng có thể bán ra thị trường với giá vài trăm nghìn, thậm chí tiền triệu. Những hộp sữa, những hộp thuốc giả với cái mác mang tên mỹ miều từ nước ngoài cũng với chi phí “cắt cổ.”

Những đường dây làm hàng giả liên quan đến sữa, thuốc, thực phẩm chức năng với quy mô lớn nhằm kiếm lời bất chính trên sức khỏe và niềm tin của hàng triệu người đã tồn tại trong suốt thời gian dài. Bởi vậy, người dân đang trông chờ những biện pháp quyết liệt của cơ quan chức năng để vấn nạn này được dẹp bỏ.

Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính nhấn mạnh gần đây nhiều vụ án nghiêm trọng được khám phá như vụ sữa giả ở Hà Nội, thuốc giả ở Thanh Hóa, thực phẩm giả ở Phú Thọ, thực phẩm chức năng giả ở Hà Nội, hàng giả tại Thành phố Hồ Chí Minh; hàng giả buôn bán tràn lan trên mạng xã hội… đã tác động, ảnh hưởng đến sức khỏe, tâm lý người dân, ảnh hưởng đến an ninh tật tự, thất thu ngân sách, tác động tiêu cực đến nhiều mặt khác của đời sống xã hội.

Cho rằng do có sự buông lỏng của một số cơ quan và một số địa phương liên quan, Thủ tướng Chính phủ đặt câu hỏi phải chăng do thiếu tinh thần trách nhiệm; chồng chéo, bỏ sót nhiệm vụ… Vì vậy, Thủ tướng yêu cầu kiểm điểm nghiêm khắc, làm rõ nguyên nhân và trách nhiệm của tổ chức, cá nhân, đồng thời đề xuất nhiệm vụ, giải pháp, trách nhiệm của các cơ quan, các địa phương, lực lượng chức năng để ngăn chặn, đẩy lùi và chấm dứt tình trạng buôn lậu, gian lận thương mại, hàng giả.

Video Thủ tướng chỉ đạo mỗi ngày đều là cao điểm chống buôn lậu, hàng giả:

https://mega.vietnamplus.vn/embed/if4pr1n1o1

Thủ tướng Chính phủ nêu rõ, công tác chống buôn lậu, gian lận thương mại, hàng giả, xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ là công việc rất quan trọng, mang tính lâu dài, cần huy động sự vào cuộc quyết liệt của cả hệ thống chính trị, người đứng đầu cấp ủy các cấp, chính quyền địa phương, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, cộng đồng doanh nghiệp và nhất là Nhân dân. Nhân dân phải là trung tâm bảo vệ, là chủ thể cùng đấu tranh, phải huy động sức mạnh từ Nhân dân để tạo thành phong trào. Hệ thống tổ chức chính trị ở cơ sở đóng vai trò quyết định; chính quyền cơ sở là nòng cốt trong việc tổ chức thực hiện các nhiệm vụ chống buôn lậu, gian lận thương mại, hàng giả, xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ. Công tác này cần phải làm thường xuyên, toàn diện, liên tục, không ngừng nghỉ với phương châm “xử lý một vụ, cảnh tỉnh cả vùng, cả lĩnh vực,” “không có vùng cấm, không có ngoại lệ.”

Thuốc chữa bệnh, thực phẩm bảo vệ sức khỏe là loại hàng hóa ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe, tính mạng người dân. Thời gian qua, Thủ tướng Chính phủ yêu cầu đẩy mạnh hoạt động kiểm tra, thanh tra việc chấp hành pháp luật về dược, an toàn thực phẩm của các cơ sở kinh doanh dược, thực phẩm bảo vệ sức khỏe, nhất là tại các địa bàn trọng điểm thông qua một loạt các văn bản chỉ đạo liên tiếp như Công điện số 41; Công điện số 55; Công điện số 65/CĐ-TTg…

Thiếu tướng Nhữ Thị Minh Nguyệt – Phó Cục trưởng Cục Cảnh sát Phòng chống tội phạm về môi trường (Bộ Công an) cho hay từ tháng 1 đến tháng 4, lực lượng công an đã phát hiện xử lý 2.842 vụ, hơn 2.800 đối tượng, trong đó đã khởi tố 24 vụ với 36 đối tượng và xử phạt vi phạm hành chính 2747 vụ, với 12,8 tỷ đồng.

“Qua thực tế các hoạt động nghiệp vụ của chúng tôi cho thấy các doanh nghiệp vi phạm, nhất là trong hoạt động sản xuất, kinh doanh các sản phẩm thực phẩm, sữa với phương thức, thủ đoạn của các đối tượng trong các hoạt động này ngày càng tinh vi từ thiết lập hồ sơ đăng ký đến, tự công bố, tổ chức sản xuất, kinh doanh, bán hàng với rất nhiều phương thức đan xen giữa truyền thống và hiện đại. Chúng đã len lỏi tới tất cả các vùng quê, nhất là sữa và thực phẩm chức năng, xuống tận nhà văn hóa của các làng xã, Ủy ban Nhân dân các tỉnh nhận diện để chúng ta có những chỉ đạo sát sao,” Thiếu tướng Nhữ Thị Minh Nguyệt chỉ rõ.

“Đối với đối tượng vi phạm trên không gian mạng đã có rất nhiều phân tích được đưa ra. Dù là thế giới ảo nhưng do những đối tượng trong đời thực hiện nên không phải không có giải pháp để phòng ngừa đấu tranh. Mặc dù máy chủ ở nước ngoài, nhưng với sự đồng lòng quyết tâm của các bên có liên quan sẽ ngăn chặn được,” Thiếu tướng Nhữ Thị Minh Nguyệt nhấn mạnh.

Khi bàn về các giải pháp để công tác chống hàng giả liên quan đến chăm sóc sức khỏe, Thiếu tướng Nhữ Thị Minh Nguyệt đề nghị khẩn trương hoàn thiện mô hình quản lý Nhà nước về an toàn thực phẩm đảm bảo thống nhất theo một đầu mối theo như chỉ đạo của Ban Bí thư nhằm khắc phục những tồn tại bất cập hiện nay để phù hợp với thực tiễn của nhiều địa phương đã tinh gọn bộ máy, giảm tầng nấc trung gian.

“Hiện nay các tỉnh đang triển khai theo chủ trương mới, tôi đề nghị mô hình Nhà nước về an toàn thực phẩm nên triển khai khẩn trương, không thể kéo dài được nữa. Nếu vẫn để thực trạng này xảy ra chúng ta sẽ rất khó quản lý. Hiện hệ thống hậu kiểm chủ yếu do các tỉnh thực hiện, nhưng kiểm tra thường được báo trước và chỉ tập trung vào điều kiện cơ sở, chưa kiểm tra chất lượng sản phẩm hay chỉ tiêu công bố. Vì vậy, cần tăng cường kiểm tra, đặc biệt là kiểm tra đột xuất. Mức xử phạt hành chính trong quản lý thực phẩm chức năng cũng cần được nâng cao, xử phạt thật nặng để tạo sức răn đe,” bà nói.

Đặc biệt, Thiếu tướng Nhữ Thị Minh Nguyệt nhấn mạnh cần phải đẩy nhanh tiến độ sửa, tổng kết và đề nghị sửa đổi các nội dung trong Nghị định 15 và đưa chương trình sửa đổi Luật an toàn thực phẩm vào chương trình xây dựng pháp luật của Quốc hội trong thời gian sớm nhất đồng thời rà soát tổng thể các quy định của pháp luật, chủ động xây dựng các văn bản thi hành phù hợp với thực tiễn. Có những “lỗ hổng” về mặt luật pháp chúng ta cần khẩn trương “lấp” chứ không để như hiện nay.

Đại diện Bộ Nông nghiệp và Môi trường, ông Lê Bá Anh – Phó Cục trưởng Cục Quản lý chất lượng nông sản, thuỷ sản cho hay đến nay các văn bản phân công, quy định của pháp luật về quản lý và xử phạt vi phạm hành chính đã có. Tuy nhiên phần thực thi rất quan trọng, đặc biệt là phần hậu kiểm bằng các nguồn lực của Nhà nước, đánh giá rủi ro để xác định được đối tượng hậu kiểm một cách phù hợp và tăng cường các hoạt động kiểm tra đột xuất.

Hiện nay, quy định muốn kiểm tra đột xuất phải có dấu hiệu vi phạm, do vậy các dấu hiệu vi phạm cần phải được phát hiện kịp thời. Do đó, vai trò của chính quyền cơ sở trong phát hiện vi phạm của các cơ sở sản xuất kinh doanh trên địa bàn rất quan trọng và là yếu tố tiên quyết. Bởi không có ai có thể kịp thời phát hiện các cơ sở hoạt động kinh doanh trên địa bàn bằng chính quyền cấp cơ sở và đặc biệt là cấp xã trong bối cảnh tăng thẩm quyền cũng như tăng nguồn lực trong thời gian tới.

“Chúng tôi đề nghị các chính quyền cơ sở kịp thời phát hiện các cơ sở sản xuất kinh doanh có dấu hiệu vi phạm pháp luật để cung cấp thông tin cho các cơ quan chức năng xử lý. Một trong những nội dung quan trọng mà các đại biểu của nhiều bộ ngành đều kiến nghị để thực hiện các hoạt động hậu kiểm tốt với việc lấy mẫu, phân tích, đánh giá tình hình và khảo sát cũng như tăng cường thanh tra đột xuất cần phải ưu tiên bố trí các nguồn lực địa phương cho các cơ quan hậu kiểm,” ông Lê Bá Anh nhấn mạnh.

Trung tá Vũ Thanh Tùng – Phó Cục trưởng Cục Cảnh sát điều tra tội phạm về tham nhũng, kinh tế, buôn lậu (Bộ Công an) thì cho rằng một số tồn tại, vướng mắc, bất cập trong việc ban hành các văn bản pháp luật hiện hành liên quan lĩnh vực dược, an toàn thực phẩm và việc chậm trễ ban hành các quy định, hướng dẫn thi hành luật cũng đã tạo lỗ hổng để các đối tượng lợi dụng. Bởi vậy, đơn vị này đã tham mưu với Chính phủ và các bộ, ngành liên quan để khắc phục.

“Liên quan đến công tác răn đe, cảnh tỉnh, chúng tôi 2 kiến nghị tăng mức khởi điểm phạt tù, nâng mức xử phạt tiền trong lĩnh vực này để đảm bảo tính răn đe. Đồng thời, chúng ta cũng phải nhận thức rõ, việc phòng chống thuốc, thực phẩm giả không chỉ là trách nhiệm của Bộ Y tế mà là trách nhiệm của cả hệ thống chính trị, từ Trung ương đến địa phương để bảo vệ sức khoẻ, nòi giống người Việt,” ông nói.

Giải quyết những yêu cầu cấp bách trong cuộc chiến chống lại hàng giả liên quan tới chăm sóc sức khoẻ, Thủ tướng Chính phủ nhấn mạnh tình trạng buôn lậu, gian lận thương mại, sản xuất, lưu thông hàng giả, hàng nhái, hàng không rõ xuất xứ, quảng cáo sai sự thật, nhất là các vụ việc liên quan thuốc giả, sữa giả, thực phẩm giả, thực phẩm bẩn… đang được người dân, xã hội rất quan tâm.

Thủ tướng nêu rõ, buôn lậu, làm cả hàng trăm tấn hàng giả mà cơ quan chức năng không biết, trong khi để làm việc này thì phải có kho bãi, hoạt động mua bán, vận chuyển, thì chỉ có 2 khả năng: Một là không còn ý chí chiến đấu, hai là bị mua chuộc, có tiêu cực; cả hai điều này đều phải xử lý nghiêm.

Do đó, cần thiết kế các chính sách để xử lý được các vấn đề cấp bách hiện nay mà thực tế đang đặt ra, quy định rõ một cơ quan chịu trách nhiệm chính và xác định rõ thẩm quyền của các cơ quan, sự phối hợp chặt chẽ giữa Bộ Y tế, Bộ Công Thương, Bộ Bộ Nông nghiệp và Môi trường cùng các bộ, ngành liên quan trong quản lý an toàn thực phẩm, phân định trách nhiệm, chức năng, nhiệm vụ, không để chồng chéo, bỏ sót nhiệm vụ, không để khoảng trống trong quản lý Nhà nước; khẩn trương xây dựng dự án luật để trình Quốc hội trong thời gian sớm nhất.

Thủ tướng cũng yêu cầu các cơ quan khẩn trương trình ban hành Nghị định sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 15/2018/NĐ-CP ngày 2/2/2018 của Chính phủ quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật an toàn thực phẩm.

Bộ trưởng Bộ Y tế Đào Hồng Lan cho hay theo tinh thần chỉ đạo chung của Tổng Bí thư, Ban Bí Thư và Chính phủ về việc bảo vệ sinh mạng, sức khỏe của người dân là trên hết, chúng ta cần quán triệt chung trong toàn bộ hệ thống y tế từ trung ương đến địa phương để có biện pháp tham mưu hiệu quả.

“Các mặt hàng giả liên quan đến lĩnh vực sức khỏe cần được quan tâm đặc biệt hơn chứ không thể nào quan tâm bình bình như các mặt hàng giả khác. Chúng ta đã triển khai nhiều giải pháp nhưng vẫn tồn tại nhiều vấn đề nhức nhối. Vậy làm sao để đi tận cùng vấn đề, đưa giải pháp mạnh mẽ hơn để có chuyển biến trong thời gian tới,” Bộ trưởng Bộ Y tế nhấn mạnh.

Liên quan đến việc rà soát, hoàn thiện khung pháp lý của các quy định về quản lý Nhà nước từ kiểm tra, giám sát, thanh tra…, theo Bộ trưởng Bộ Y tế, qua ý kiến của các địa phương, bộ sẽ rà soát để hoàn thiện và quyết liệt triển khai xây dựng, hoàn thiện thể chế như các hướng dẫn để triển khai Luật Dược, sửa Nghị định 15 về lĩnh vực an toàn thực phẩm. Dự kiến, cơ quan soạn thảo sẽ trình Chính phủ vào đầu tháng Sáu để được xem xét ban hành sớm nhằm giải quyết những khó khăn phát sinh trong thực tiễn về an toàn thực phẩm.

Liên quan đến vấn đề phân cấp, phân quyền, Bộ trưởng Đào Hồng Lan đề nghị các lãnh đạo ngành y tế địa phương phải bám sát nhiệm vụ này. Việc phân công trách nhiệm phải rõ người, rõ việc, chủ động tham mưu cho lãnh đạo, chính quyền địa phương.

Đặc biệt, Bộ trưởng Bộ Y tế đề nghị chấn chỉnh việc triển khai thực hiện các nhiệm vụ, công vụ liên quan tới việc cấp phép, gia hạn, tiếp nhận bản công bố, kiểm tra kiểm định…, nghiêm túc rút kinh nghiệm nội dung này. Từ trung ương đến địa phương đều cần rà soát lại, chấn chỉnh xem khâu nào còn kẽ hở, còn vướng mắc; quán triệt, nâng cao nhận thức trong đội ngũ cán bộ, đảng viên, nhân viên triển khai thực hiện nhiệm vụ…

“Không phải vì một ‘con sâu làm rầu nồi canh’ nhưng nếu chúng ta không làm nghiêm thì sẽ có vấn đề. Đây là việc làm thường xuyên, liên tục có những cảnh báo, cảnh tỉnh. Nếu còn vi phạm pháp luật thì chúng tôi đề nghị xử lý nghiêm theo quy định, không có vùng cấm, không nể nang. Chúng ta làm nhiệm vụ liên quan y tế, tối cao nhất là vấn đề sức khỏe của người dân. Do đó, các đơn vị có liên quan phải quán triệt, chấn chỉnh, nhắc nhở việc thi hành công vụ, nhiệm vụ của các đơn vị trong ngành,” bà Lan nhấn mạnh.

Một vấn đề khác, người đứng đầu ngành y cũng thừa nhận cuộc đấu tranh chống hàng giả, gian lận thương mại có nhiều khó khăn. Chỉ một mình ngành Y tế không làm được nếu thiếu sự tham gia của các bộ, ban ngành, cơ quan pháp luật, vai trò của cấp ủy Đảng, chính quyền địa phương… Bản thân cơ quan quản lý Nhà nước không thể đi đến tất cả mọi doanh nghiệp nhưng một vụ xử nghiêm sẽ mang tính chất cảnh tỉnh cả vùng.

Trước thực trạng hàng giả, hàng kém chất lượng tràn lan hiện nay, theo các chuyên gia, nếu các cơ quan quản lý, doanh nghiệp và toàn xã hội không vào cuộc quyết liệt, đồng bộ với những giải pháp cấp bách và triệt để thì nguy cơ mất kiểm soát thị trường và đánh mất niềm tin xã hội sẽ trở thành hiện thực, để lại những hậu quả khó lường cho nhiều thế hệ./.