Bão vào Việt Nam trong 70 năm (1945 – 2020)

P-gis.com

Chính xác từ năm 1945, hơn 70 năm qua, số liệu về các cơn bão và áp thấp nhiệt đới đổ bộ vào đất liền thuộc địa phận Việt Nam đã được ghi nhận khá đầy đủ bởi NOAA (Tổng cục Hải Dương và Khí quyển Hoa Kỳ). Những ghi nhận này cho phép chúng ta nhìn lại các cơn bão từ quá khứ tới hiện tại về thời điểm đổ bộ, tốc độ gió, mức độ cảnh báo, vị trí trung tâm bão, và những thông tin thú vị khác. Nhóm nghiên cứu của P-GIS đã tiến hành phân tích 459 cơn bão đổ bộ vào đất liền Việt Nam trong 70 năm qua. Những dữ liệu này được chiết xuất từ cơ sở dữ liệu đường đi của bão khu vực Châu Á – Thái Bình Dương với hơn 227 nghìn cơn bão trong cùng thời gian.

Đường đi của các cơn bão đổ bộ vào Biển Đông và Việt Nam trong 70 năm qua

Tiêu chí và phạm vi đánh giá được P-GIS thống nhất như sau:

• Lựa chọn những cơn bão đổ bộ vào đất liền: Đường đi của bão phải đi qua địa phận đất liền của Việt Nam. Những cơn bão chỉ đi vào vùng biển Việt Nam nhưng không vào đất liền thì không được tính.
• Một cơn bão đi qua địa phận một tỉnh thì tỉnh đó được coi là có bão đi qua. Những tỉnh lân cận tuy chịu ảnh hưởng của bão nhưng vẫn không được tính là có bão đi qua.

Với quy ước như trên, phân tích này có thể chưa thực sự phản ánh mức độ ảnh hưởng của bão đối với các tỉnh cận kề đường đi của bão nhưng không được tính là có bão đi qua. Tuy nhiên, nhìn vào các thống kê qua nhiều năm, chúng ta có thể thấy đất nước và con người Việt Nam đã và đang trải qua nhiều khó khăn do ảnh hưởng của thiên tai. Dưới đây là một số tiêu chí phân tích do P-GIS tiến hành:

• Tỉnh nào có bão đi qua nhiều nhất
• Tỉnh nào có mức độ cảnh báo cao nhất
• Năm nào xuất hiện nhiều bão nhất
• Tháng nào bão vào nhiều nhất
• Tốc độ gió lốc phổ biến nhất
• Cái tên nào xứng danh đệ nhất bão

Tỉnh nào có bão đi qua nhiều nhất

Tỉnh	Số lượng
Tp. Đà Nẵng	41
Khánh Hòa	32
Quảng Ninh	30
Hà Tĩnh	24
Thanh Hóa	23
Quảng Bình	22
Bình Định	18
Nghệ An	18
Gia Lai	17
Đắk Lắk	14

Trong 70 năm qua, Tp. Đà Nẵng và Khánh Hòa có số lượng các cơn bão đi qua lớn nhất. Số liệu này chưa tính đến cường độ của bão mà chỉ phản ánh số lượng. Tính trung bình, ở hai tỉnh này, mỗi năm có 1 cơn bão trực tiếp đi qua địa phận tỉnh.

Các tỉnh có số cơn bão đi qua nhiều nhất trong 70 năm

Tỉnh nào có mức độ cảnh báo cao nhất

Mức độ cảnh báo của một cơn bão được định nghĩa bởi thuật ngữ Advisory do Cơ quan Khí tượng Thủy văn Quốc gia Hoa Kỳ khởi thảo. Trong thang điểm hiện tại, mức độ cảnh báo được phân cấp từ 1-100, theo đó, bão mạnh thường có mức cảnh báo từ 45-50. 

Bão	Tỉnh	Cảnh báo	Năm
WAYNE	Nghệ An	85	1986
WAYNE	Thanh Hóa	84	1986
PARMA	Tp. Hải Phòng	68	2009
ANGELA	Tp. Đà Nẵng	66	1995
CARY	Nghệ An	64	1987
CARY	Hà Tĩnh	63	1987
KORYN	Tuyên Quang	63	1993
KORYN	Bắc Giang	62	1993
SARAH	Gia Lai	59	1979
SARAH	Phú Yên	58	1979
CARY	Tp. Đà Nẵng	58	1987
ANGELA	Kiên Giang	57	1992
COLLEEN	Kon Tum	55	1992
COLLEEN	Bình Định	54	1992
ED	Nghệ An	54	1990
TERESA	Đồng Nai	53	1994
SHARON	Ninh Thuận	53	1991
04W	Quảng Nam	53	1994
TERESA	Bà Rịa-Vũng Tàu	52	1994
ED	Hà Tĩnh	52	1990
THELMA	Bà Rịa-Vũng Tàu	51	1991
IDA	Hà Giang	51	1954
MAURY	Khánh Hòa	51	1987
ANGELA	Quảng Bình	51	1989
ED	Quảng Bình	51	1990
IDA	Bắc Cạn	50	1954
NANCY	Hà Tĩnh	50	1954
MIKE	Quảng Ninh	50	1990

Mức độ cảnh báo trong bảng trên thể hiện giá trị trung bình của tất cả các cơn bão đi qua địa phận tỉnh trong 70 năm. Có thể thấy, ba tỉnh Hải Phòng, Thanh Hóa và Nghệ An luôn phải hứng chịu những cơn bão có mức độ cảnh báo rất cao.

Mức độ cảnh báo trung bình 70 năm của các tỉnh xếp đầu bảng

Trong công tác quy hoạch sản xuất nông nghiệp, việc sử dụng các thông tin về mức độ cảnh báo bão sẽ giúp các nhà hoạch định lựa chọn chính xác các nhóm cây trồng phù hợp với điều kiện địa phương hơn, đặc biệt khả năng chống chịu gió mạnh và mưa lớn.

Năm nào xuất hiện nhiều bão nhất

Số lượng các cơn bão chưa hẳn đã phản ánh mức độ tàn phá của thiên tai nhưng phần nào cũng cho thấy mức độ khốc liệt mà người dân nơi bão đi qua phải hứng chịu. Đối với các cơn bão nhiệt đới, mưa lớn kèm theo gió lốc luôn là các sản phẩm đi kèm của chúng. Vì vậy, khi một quốc gia phải hứng chịu số lượng bão nhiều thì cũng đồng nghĩa với năm đó thiên tai gây ảnh hưởng nặng không nhỏ.

Dưới đây là danh sách tốp 10 các năm có số lượng bão lớn nhất trong 70 năm qua.

Năm	Số trận bão
1973	23
1972	18
1990	18
1964	15
2018	15
1952	14
1983	14
1994	14
1995	14
1974	13

Đây là con số thống kê trên toàn lãnh thổ Việt Nam qua các năm. Có thể thấy, 1973 là năm “đỉnh” của số lượng các cơn bão đổ bộ vào Việt Nam. Cho dù cường độ của chúng có thể không mạnh bằng những cơn bão năm 1989 hay 1994, chúng ta cũng có thể thấy kỷ lục này còn lâu mới có thể bị phá vỡ.

Tốp 10 các năm có số lượng các cơn bão đổ bộ vào Việt Nam nhiều nhất

Tháng nào bão vào nhiều nhất

Người dân Việt Nam hầu như ai cũng biết mùa mưa bão bắt đầu vào tháng 7 và kết thúc tháng 11 hàng năm. Tuy nhiên, để có cái nhìn rõ hơn bằng con số thống kê, chúng ta hãy tham khảo bảng số liệu dưới đây.

Tháng	Số trận bão
1	4
3	4
4	4
5	9
6	28
7	50
8	66
9	94
10	97
11	82
12	21

Trong 70 năm qua, các tháng 9 và 10 dương lịch là hai tháng “vô địch” về số lượng các cơn bão đổ bộ vào đất liền thuộc địa phận Việt Nam.

Số lượng các cơn bão đổ bộ vào Việt Nam phân bố theo tháng trong 70 năm qua

Tốc độ gió lốc phổ biến nhất

Dẫu số lượng các cơn bão có nhiều nhưng tốc độ gió lốc mới là một trong những yếu tố xác định mức độ tàn phá của chúng. Tốc độ gió lốc được đo bằng đơn vị mét/giây (m/s) tại nhiều thời điểm dọc theo đường đi của các cơn bão. Theo thống kê của P-GIS, tốc độ gió lốc phổ biến nhất trong vòng 70 năm qua ghi nhận từ số liệu của 618 cơn bão là 30 (m/s), kế tiếp là 25 (m/s) và 35 (m/s). Có thể thấy, tốc độ gió lốc trong các cơn bão vào Việt Nam dao động ở mức 25-40 (m/s) là phổ biến nhất.

Tốc độ (m/s)	Số cơn bão
85	2
95	2
80	4
100	4
10	5
75	7
70	9
90	10
65	20
60	24
55	27
15	28
50	35
45	48
20	60
40	61
35	82
25	84
30	106

Thống kê tốc độ gió giật phổ biến nhất trong 70 năm qua

Theo thang sức gió Beaufort (https://vi.wikipedia.org/wiki/Thang_s%E1%BB%A9c_gi%C3%B3_Beaufort), tốc độ gió lốc phổ biến trong các cơn bão vào Việt Nam từ cấp 6 đến cấp 9.

Cái tên nào xứng danh đệ nhất bão

Đệ nhất bão với mức độ cảnh báo cao nhất thuộc về cái tên “Wayne” xuất hiện năm 1986 đổ bộ vào hai tỉnh Thanh Hóa và Nghệ An trong tháng 9. Đây có thể được gọi là “siêu bão” như thuật ngữ đang được sử dụng khá phổ biến trên các phương tiện truyền thông hiện nay.

Tên	Mức độ cảnh báo	Năm	Tháng	Tỉnh
WAYNE	85	1986	9	Nghệ An
WAYNE	84	1986	9	Thanh Hóa
PARMA	68	2009	10	Tp. Hải Phòng
ANGELA	66	1995	11	Tp. Đà Nẵng
CARY	64	1987	8	Nghệ An
CARY	63	1987	8	Hà Tĩnh
KORYN	63	1993	6	Tuyên Quang
KORYN	62	1993	6	Bắc Giang
SARAH	59	1979	10	Gia Lai
CARY	58	1987	8	Tp. Đà Nẵng
SARAH	58	1979	10	Phú Yên
ANGELA	57	1992	10	Kiên Giang
COLLEEN	55	1992	10	Kon Tum
COLLEEN	54	1992	10	Bình Định
ED	54	1990	9	Nghệ An
04W	53	1994	5	Quảng Nam
SHARON	53	1991	3	Ninh Thuận
TERESA	53	1994	10	Đồng Nai
ED	52	1990	9	Hà Tĩnh
TERESA	52	1994	10	Bà Rịa-Vũng Tàu

Cường độ gió giật qua các năm

Nếu lấy tốc độ gió giật trung bình của tất cả các cơn bão trong năm so sánh với nhau, một phát hiện nhỏ cho thấy tốc độ gió giật có xu hướng tăng lên theo thời gian, trong chu kỳ từ năm 1945 đến hiện tại. Quy luật này chưa hẳn đã đúng trong tương lai nhưng những con số không biết nói dối.

Năm	Tốc độ (m/s)
1945	35
1946	38
1947	37
1948	30
1950	30
1951	53
1952	38
1953	50
1954	50
1955	32
1956	49
1957	55
1959	45
1960	45
1962	43
1963	36
1964	42
1965	32
1966	40
1967	38
1968	39
1969	49
1970	35
1971	49
1972	79
1973	27
1974	25
1975	31
1976	18
1977	30
1978	33
1979	25
1980	28
1981	36
1982	49
1983	41
1984	32
1985	40
1986	37
1987	39
1988	43
1989	41
1990	38
1991	35
1992	35
1993	47
1994	25
1995	38
1996	45
1997	52
1998	37
1999	35
2000	38
2001	47
2003	58
2004	54
2005	37
2006	63
2007	38
2008	31
2009	57
2010	45
2011	48
2012	59
2013	57
2014	60
2015	32
2016	36
2017	50
2018	27

Đường xu hướng (trend) trên dãy số liệu 70 năm đã cho thấy nhận định trên có cơ sở. Tuy các biến thiên vẫn còn khá trồi sụt, thiếu độ ổn định nhưng xu thế chung vẫn là đi lên. 

Xu hướng tăng dần của tốc độ gió giật trung bình các cơn bão trong năm

Trên tinh thần cung cấp các số liệu phân tích một cách khách quan, P-GIS sẽ không đưa ra các bình luận về những cơn bão này cũng như mức độ gây thiệt hại của chúng. Nhóm chỉ sử dụng những số liệu có độ tin cậy cao và phương pháp phân tích thống kê đã được công nhận. Dữ liệu phân tích bao gồm bảng số liệu và bản đồ (GIS) của 227 nghìn cơn bão trên toàn vùng Châu Á – Thái Bình Dương. Sau khi chồng ghép với bản đồ ranh giới Việt Nam, chúng tôi chọn ra 459 cơn bão đổ bộ trực tiếp vào đất liền để tiến hành phân tích.

Để được cung cấp các dữ liệu gốc, xin liên hệ Admin của P-GIS qua email. https://www.p-gis.com/2019/11/thong-ke-ve-bao-o-viet-nam-trong-70-nam.html