Việt Nam lần đầu bật đèn xanh cho việc thí điểm thị trường tài sản mã hóa. Dù còn cần thời gian để hoàn thiện chi tiết, khung pháp lý mới được kỳ vọng sẽ mở ra một sân chơi chính thống cho loại tài sản vốn lâu nay tồn tại trong vùng xám.
Hình ảnh: Angel Garcia/Bloomberg
Tác giả: Giang Lê 23 tháng 09, 2025 lúc 2:00 PM
Có gì mới?
Sau khoảng một năm chuẩn bị, ngày 9.9.2025, nghị quyết 5/2025/NQ-CP bắt đầu có hiệu lực, đặt nền móng cho một thị trường giao dịch và phát hành tài sản mã hóa có kiểm soát. Đây là lần đầu tiên Việt Nam cho phép thử nghiệm chính thức loại tài sản này. Thời gian thử nghiệm dự kiến kéo dài 5 năm.
Tài sản mã hóa là gì?
Hiểu đơn giản, theo nghị quyết, tài sản mã hóa là loại tài sản tồn tại dưới dạng dữ liệu số và được bảo đảm bằng công nghệ mã hóa. Người ta có thể tạo ra, lưu giữ, chuyển nhượng hay giao dịch chúng trên mạng. Nhưng lưu ý đó không phải chứng khoán, cũng không phải tiền do ngân hàng Nhà nước phát hành (tiền pháp định). Như vậy tài sản mã hóa không chỉ là tiền mã hóa như Bitcoin mà còn bao gồm cả các tài sản số như token, NFT…
Vì sao quan trọng?
Động thái này cho thấy Việt Nam đang chọn cách tiếp cận “mở cửa nhưng thận trọng” với tài sản mã hóa. Thị trường được kỳ vọng sẽ tạo ra cơ chế minh bạch, hạn chế tình trạng giao dịch chợ đen, đồng thời thu hút thêm dòng vốn đầu tư quốc tế.
Bên cạnh đó, việc có hành lang pháp lý còn giúp tăng nguồn thu thuế cho Nhà nước và tạo điều kiện để cơ quan chức năng thử nghiệm khung pháp lý trước khi đưa ra quyết định mở rộng thị trường trong tương lai.
Nguyên tắc vận hành
Mọi giao dịch và thanh toán phải được thực hiện bằng đồng Việt Nam. Tài sản mã hóa chỉ được phép sử dụng cho mục đích trao đổi hoặc đầu tư, không dùng làm phương tiện thanh toán.
Các tổ chức phát hành phải công bố cáo bạch và tuân thủ chuẩn công bố thông tin tương tự thị trường vốn. Ngoài ra, các tổ chức và cá nhân tham gia phải tuân thủ chặt chẽ các quy định về phòng chống rửa tiền, tài trợ khủng bố và đảm bảo an ninh mạng.
Ai có thể tham gia thí điểm cung cấp dịch vụ?
Các doanh nghiệp muốn thí điểm cung cấp dịch vụ tài sản mã hóa phải là doanh nghiệp Việt Nam có đăng ký kinh doanh theo luật. Họ cần đáp ứng yêu cầu vốn điều lệ tối thiểu 10.000 tỉ đồng (khoảng 380 triệu USD), trong đó ít nhất 65% vốn phải do tổ chức góp và có tối thiểu 35% vốn từ ít nhất hai tổ chức tài chính hoặc công nghệ.
Ngoài ra, hệ thống công nghệ của doanh nghiệp phải đạt chuẩn an toàn cấp độ 4 – mức cao trong quy định về an toàn thông tin. Về nhân sự, các lãnh đạo chủ chốt cũng phải có kinh nghiệm phù hợp.https://flo.uri.sh/visualisation/25060316/embed
Cơ hội thị trường sẽ mở ra cho ai?
Ngưỡng tham gia cao đồng nghĩa sân chơi mới sẽ mở ra cho một số lượng hạn chế tổ chức tài chính và công nghệ Việt Nam có khả năng đáp ứng các điều kiện của cơ quan quản lý. Theo ông Jack Nguyễn – giám đốc quỹ đầu tư BlockBase, giai đoạn thí điểm sẽ có 5 đơn vị được cấp phép thành lập sàn giao dịch tài sản mã hóa, thực hiện thí điểm với 5 loại tài sản mã hóa, kỳ vọng bao gồm Bitcoin (BTC) và Ethereum (ETH).
Thị trường đã ghi nhận những tín hiệu khởi động của những bên muốn tham gia thí điểm: Ngân hàng Techcombank, công ty cổ phần chứng khoán SSI và công ty cổ phần chứng khoán VIX đã thành lập các đơn vị riêng để tham gia thị trường tài sản mã hóa. Ngày 11.9, ngân hàng VPBank cũng tuyên bố muốn tham gia đường đua thí điểm, với đơn vị phụ trách là công ty cổ phần chứng khoán VPBank (VPBankS).
Trước đó vào tháng 8, ngân hàng Quân đội (MB) cũng đã ký biên bản ghi nhớ hợp tác kỹ thuật với Dunamu – đơn vị vận hành sàn Upbit của Hàn Quốc – để hỗ trợ MB thành lập sàn giao dịch tiền mã hóa tại Việt Nam.
Chuyện gì sẽ xảy ra với những bên đang cung cấp dịch vụ tài sản mã hóa chưa có giấy phép?
Các sàn tập trung (CEX) chuyên giao dịch tiền mã hóa đến từ nước ngoài như Binance hay Bybit sẽ phải tìm kiếm các đối tác Việt Nam phù hợp, nếu họ muốn tiếp tục tiếp cận với thị trường Việt – vốn được biết tới là quốc gia có chỉ số cởi mở với tiền mã hóa tốp 4 toàn cầu, chỉ đứng sau Ấn Độ, Mỹ và Pakistan. https://flo.uri.sh/visualisation/25153925/embed
Trước đó dù vẫn nằm trong vùng pháp lý chưa rõ ràng, kênh tài sản số tại Việt Nam đã vượt xa về số lượng so với tài khoản chứng khoán. Theo công ty nghiên cứu Chainalysis, Việt Nam từng ghi nhận hơn 100 tỉ USD giao dịch tài sản số trên chuỗi khối (blockchain) từ tháng 7.2021 đến tháng 6.2022, chưa kể giao dịch hàng chục tỉ USD mỗi tháng trên các sàn tập trung.
Một nhóm khác là các doanh nghiệp chuyên cung cấp sản phẩm và dịch vụ liên quan tài sản mã hóa được vận hành bởi đội ngũ người Việt và có hoạt động tại Việt Nam. Nhóm này chủ yếu đặt trụ sở tại nước ngoài, hoạt động đa thị trường và sẽ phải đối mặt với bài toán tìm đối tác Việt, nếu không muốn từ bỏ thị trường hình chữ S. Trên thực tế, một vài dự án như Coin98 Wallet của NightyEight hay KyberSwap đưa ra tuyên bố tạm dừng phục vụ người dùng trong nước sau khi nghị quyết 5 đi vào hoạt động. Đây được cho là một cách tuyên bố miễn trừ trách nhiệm.
Tuy vậy cục diện thị trường có thể thay đổi nếu các quy định chỉnh sửa, bổ sung khác được ban hành thời gian tới.
Ai có thể mua và giao dịch tài sản mã hóa?
Tại thị trường sơ cấp, vốn dành cho phát hành và chào bán, chỉ những nhà đầu tư nước ngoài được tham gia mua và phải thông qua các tổ chức cung cấp dịch vụ được bộ Tài chính cấp phép.
Trong khi đó, nhà đầu tư trong nước sẽ được tham gia giao dịch thị trường thứ cấp và cũng buộc phải giao dịch thông qua tổ chức đã được cấp phép. Cần chú ý sau 6 tháng kể từ khi Việt Nam có đơn vị đầu tiên được cấp phép, nhà đầu tư trong nước nếu vẫn giao dịch tài sản mã hóa qua sàn nước ngoài không được cấp phép có thể bị xử phạt hành chính hoặc truy cứu trách nhiệm hình sự. Nói cách khác, những ai đang sở hữu tài sản trên các sàn giao dịch nước ngoài cần rút về sớm trước thời hạn này.
Nghị quyết mới tác động ra sao tới niềm tin của nhà đầu tư?
Với nhà đầu tư nước ngoài, khung pháp lý mới giống như một “tấm bản đồ” rõ ràng hơn: minh bạch, dễ dự đoán và giúp hạn chế rủi ro khi hợp tác. Dĩ nhiên, nhóm này cũng hiểu đây mới chỉ là giai đoạn thí điểm, nên Chính phủ hoàn toàn có thể điều chỉnh hoặc tạm dừng nếu thấy cần thiết.https://flo.uri.sh/visualisation/24849094/embed
Còn với nhà đầu tư trong nước, cảm xúc lại có phần lẫn lộn. Một mặt, việc hợp pháp hóa tài sản số mang đến sự yên tâm và thêm lớp bảo vệ. Nhưng ở chiều ngược lại, những quy định chặt chẽ hơn khiến họ khó tiếp cận thị trường như trước, đặc biệt là không được tham gia vào khâu chào bán sơ cấp.
Nếu các nền tảng quốc tế rút khỏi Việt Nam, nhiều nhà đầu tư cá nhân có thể thấy mình bị “ra rìa” khỏi hệ sinh thái Web3 (cách gọi khác của hệ sinh thái blockchain) toàn cầu. Đây là điều khá đáng tiếc với những ai từng xem tính phi tập trung là điểm hấp dẫn lớn nhất của tài sản mã hóa.
Những chi tiết cần làm rõ thời gian tới?
Một số câu hỏi lớn vẫn còn bỏ ngỏ quanh vấn đề thuế và an ninh. Hiện tại, nghị quyết quy định tạm thời áp dụng thuế “tương tự chứng khoán” cho đến khi có hướng dẫn chi tiết. Tuy nhiên, cách tính thuế cho các hoạt động như giao dịch, hay các hoạt động đặc trưng của giới Web3 như staking, airdrop hay các hoạt động on-chain vẫn chưa rõ ràng. Ngay cả khi phát sinh thua lỗ, cũng chưa có cơ chế xử lý minh bạch.
Ở khía cạnh an ninh, dù các nhà cung cấp dịch vụ bắt buộc phải tuân thủ chuẩn bảo mật nghiêm ngặt, rủi ro bị tấn công mạng vẫn luôn tồn tại. Điều này dẫn đến băn khoăn: nếu sự cố xảy ra, liệu Nhà nước sẽ có cơ chế bồi thường hay người dùng sẽ phải tự mình gánh chịu?https://flo.uri.sh/visualisation/25268524/embed
Theo ông Jack Nguyễn của BlockBase, vốn điều lệ 10.000 tỉ đồng trở lên có thể hiểu là khoản “bảo hiểm” mà các bên muốn tham gia cung cấp dịch vụ tài sản mã hóa phải chi trả. Đây cũng là khoản tiền đền bù cho các tình huống gây thiệt hại bất khả kháng, chẳng hạn như khi bị tấn công mạng. Tuy vậy một nguồn tin làm việc trong giới tiền mã hóa nhận định con số này sẽ không đủ để xử lý trong trường hợp các vụ tấn công quy mô lớn trên blockchain xảy ra.
CVD 