Về Những Người Mang Kiểu Mặt ‘Tâm Linh’

Tản văn

1.
Trong truyện Kiều, khi đề cập đến một nhân vật xấu – điển hình cho phe phản diện – là Tú bà, mụ chủ lầu xanh chuyên buôn bán gái tơ, thì chỉ với vài nét chấm phá, thi hào Nguyễn Du đã vạch ra một diện mạo xấu xí, đầy phản cảm, thật phù hợp với nghề nghiệp của mụ ta: “Thoắt trông nhờn nhợt màu da”. Ngược lại, khi giới thiệu một nhân vật tốt – điển hình cho phe chính diện – là Từ Hải, lãnh tụ quân khởi nghĩa, Nguyễn Du cũng chỉ cần chấm phá gẫy gọn “Râu hùm, hàm én, mày ngài” mà nên diện mạo đẹp sáng, đầy oai phong của vi “khách biên đình”.

Đáng chú ý là trong cả hai trường hợp, thi hào Nguyễn Du đã mô tả trước cho độc giả chúng ta thấy diện mạo của nhân vật cái đã, rồi sau đó ông mới cho biết về tên tuổi và sơ nét về tánh khí, nhân cách, nghề nghiệp… của nhân vật đang “diễn xuất” trong mạch truyện. Như về trường hợp Từ Hải, nhân vật tốt, khi đọc câu thơ thứ 2165 trong truyện “Râu hùm, hàm én, mày ngài”, người đọc có thể mường tượng ra ngay một con người tốt, trong sáng, lành mạnh… Và khi đọc đến các câu 2172, 2173 và 2174: “Họ Từ tên Hải, vốn người Việt Đông / Giang hồ quen thú vẫy vùng/ Gươm đàn nửa gánh, non sông một chèo”, tức được tác giả cho biết thêm cụ thể một phần “sơ yếu lý lịch” của nhân vật oai hùng này, nhiều người trong chúng ta không khỏi hài lòng, thú vị về trực giác tức sự mường tượng chính xác của mình.

Đó là trong truyện, tức trong tác phẩm văn học có hư cấu. Còn trong thực tế đời sống xưa nay, ngay ở lần đâu mới làm quen, đối diện với một người lạ, thì không cứ phải là thầy bói, thầy xem tướng, nhân viên điều tra hình sự hay chuyên gia tâm lý…, ai trong chúng ta cũng đều ít nhiều có một số cảm nhận, mường tượng và dự đoán sơ khởi về tính khí, nhân cách và cả nghề nghiệp của người đối diện.

Trên đường phố, trong đám đông, cả trên màn ảnh truyền hình tại nhà, lúc nào người ta cũng có dịp diện kiến – nói nôm na là thấy mặt – vô số những khuôn mặt, nét mặt, vẻ mặt, kiểu mặt … khác nhau của người này, người nọ. Trong ngôn ngữ thường ngày, với từ mặt thôi cho ngắn gọn, có thể kể: mặt con buôn, mặt võ biền, mặt nhà giáo, mặt nhà báo, mặt trí thức , mặt chính khách, mặt thầy bói, mặt dân Pro., mặt có chữ nghĩa, mặt dân chợ trời, mặt dân chạy chọt, mặt dân anh chị.v.v…

Nay tôi xin đi sâu vào một kiểu mặt hiện rất phổ biến trong cuộc sống nhiễu nhương trong nước, rằng một điều trái khoáy lạ lùng trong cuộc sống là giá trị tinh thần càng bị xuống cấp trước xu hướng hưởng thụ tiện nghi vật chất tràn lấn thì tâm lý tà ma, mê tín dị đoan, tin những điều hư ảo, vô căn cứ… lại càng phát triển, ngay cả trong giới trí thức. Có thể xem kiểu mặt sắp được bàn ở đây được khái quát lên từ kiểu mặt thầy bói và mặt của những loại thầy tương tự khác, thành một thứ tạm gọi là kiểu mặt tâm linh, hay kiểu mặt thông linh nếu nhìn theo góc độ hướng ngoại của người mang kiểu mặt này.

2.
Thoạt nghe cái tính từ tâm linh đầy vẻ cao đạo, người ta dễ nghĩ ngay rằng người mang kiểu mặt tâm linh như thế hẳn phải thuộc về giới đạo gia, tu sĩ, tín đồ sùng đạo, giới nghiên cứu và hành đạo thuộc các tôn giáo chính thống hay tín ngưỡng dân gian, tin tưởng huyền bí… Hay ít ra, từ tâm linh có thể dùng để nói đến loại người sống hướng nội, có sinh hoạt nội tâm phong phú hoặc phức tạp, bao gồm cả mẫu người bay bổng, đa sầu, đa cảm thường thấy trong giới văn học, nghệ thuật.

Tuy nhiên, xưa nay trong thực tế đời sống đã cho thấy những người đeo đẳng công việc suy nghiệm, đau đáu trầm tư mặc tưởng, đặc biệt là các triết gia, nhà triết học, nhà tư tưởng – ảnh chân dung thường bệ vệ, râu tóc dài thượt, xồm xoàm… – thuộc các hệ phái duy tâm/duy linh trong giới triết học, thần học Tây phương các thế kỷ trước, thì ở họ gương mặt có thể lộ rõ nét thông minh, trí thức chứ không nhất thiết phải là kiểu mặt phải có đường nét tâm linh gì đó. Kể cả về những bậc hiền triết cổ xưa của đạo học Đông phương cùng hàng đạo gia, nho sĩ các đời sau, cũng đạo mạo, thướt tha áo dài khăn đóng, cùng trầm lặng tôn vinh thực tại tâm linh hơn thực tại vật chất, thì cũng không phải lúc nào nhóm ‘phương Đông’ này cũng mang kiểu mặt tâm linh.

Chẳng qua là kiểu mặt tâm linh – hay còn có thể gọi thông linh – muốn nói ở đây vốn không khác thường, mắc mỏ, cao siêu gì cho lắm, vì tự thân kiểu mặt này không chọn lọc người muốn đeo mang nó. Kiểu mặt này cũng không hề là thần thái tự nhiên sẽ tất yếu lộ ra nơi những người có nhân cách phi phàm, thân tâm đã đạt đến cảnh giới thực sự “đạo cao, đức trọng”.

Rõ hơn, kiểu mặt này hiện ra trong cả hai trường hợp, một là do người ta muốn làm dáng, hai là bộc lộ như hệ quả của một kiểu cách sinh hoạt đã kéo dài lâu ngày chày tháng về mặt tinh thần và xã hội.
Đặc trưng của kiểu mặt tâm linh là vài nét gì đó u uất, khép kín, bí ẩn, có thể thấy nơi những người không hiểu sao nhân gian thường dễ dãi gọi gom chung là “thầy”, như: thầy bùa, thầy ngãi, thầy tụng đám ma, thầy tế, thầy cúng, thầy coi tướng số/chỉ tay, thầy chấm tử vi, thầy xem phong thủy, thầy lang vườn chữa bệnh bằng thuốc Nam…, tức gồm hết những quí thầy có thể hành nghề chuyên nghiệp, thường xuyên, cũng có thể chỉ là bán chuyên nghiệp, làm “nghề” chút đỉnh giúp bà con lối xóm trong lúc thầy thất nghiệp hay chưa có việc làm ổn định.

Lại có loại người khác, rất bình thường trong đám đông, vốn cũng thất nghiệp hay ít khi có việc làm ổn định như quý thầy nêu trên, nhưng khổ cái là họ lại chẳng có gì đặc biệt để được người khác gọi là thầy. Có điều là hể mở miệng ra là họ chuyên nói dông dài theo cách gần như dành quyền dạy người khác về bổn phận tin tưởng Phật Trời, tin cả thần thánh, quỹ ma các loại cùng những chuyện thần bí, lời đồn thổi huyền hoặc xưa nay thường lưu truyền trong dân gian, từ chuyện “hội Long Hoa” tái diễn cho đến “sấm Trạng Trình” linh ứng… Một cách có chủ ý, loại người hay nhắc đến Trời Phật, ma quỹ này lúc nào cũng cố gắng tự bày dọn kiểu mặt tâm linh để minh họa cho kiểu ăn nói nửa bí ẩn nửa chán đời của mình.
Nổi bật trong đám người hay rao giảng về cõi siêu hình nói trên là những người một mực kính tín, có khi cuồng tín trong đức tin của riêng mình, siêng năng giảng đạo, nói pháp y như những nhà thuyết giáo chính danh, rồi hay đi hành hương đây đó, hay phát tán những tin tức về phép lạ, cùng những người thường xuyên tình nguyện làm công quả ở cửa chùa, cửa đền, cửa phủ. Hay những người sáng tối thầm lặng tập tành một mình theo Thiền đạo, Yoga, Pháp luân công… một mình tại nhà. Hay ngược lại, không hề kén chọn người nghe, họ hăng hái ca ngợi tất cả mọi phương pháp, kỹ thuật rèn luyện tâm linh/tâm thể, như: chuyển pháp luân, thiền định, vận khí, trì chú, quán tưởng, điều tức, , buông xả, xuất hồn, ngưng thở giả chết, tiết thực .v.v… ngay tại quán cà phê hay trong tiệm nhậu.

Cũng nét mặt đó, nhưng bay mùi Âm khí một cách dân dã, đại chúng, là nơi những người thuộc giới đồng bóng, xác phàm thường ăn-ở-không mà chờ chực thần linh nhập vào mình, cả nơi những người bán nhang đèn, giấy tiền vàng bạc, hàng mã, áo mão mặc cho tượng thần linh.v.v…

Đặc biệt có lối tích tụ Âm khí một cách có vẻ cao đạo, trí tuệ hơn, đó là nơi những nhà ngoại cảm học, ngoại chất học khá hiếm hoi, chuyên nghề dẫn đường chỉ lối cho những ai cần tìm mồ mã, hài cốt người thân đã mất tích, thất tung.

Nói chung, kiểu mặt tâm linh có ít nhiều, hơn kém nơi những người, một mặt vẫn hằng ngày sống thở bình thường với nhu cầu vật chất thực tế cơm-áo-gạo-tiền, nhưng mặt khác, tự họ cảm thấy mình – đặc biệt hơn người khác – được hòa bản thân vào một tuyến liên lạc huyền bí với ai đó ở cõi vô hình, siêu hình mà họ gọi là cõi Trên, cõi Âm, cõi của người khuất mày khuất mặt…

Để rồi với gương mặt tỏ ra đầy vẻ tâm linh hay năng lực thông linh, họ tự phong, tự giới thiệu là họ có khả năng thông tin hai chiều với thế giới siêu linh, y các bạn trẻ lên net để chơi game online hay trao đổi, mua bán với E.trade vậy.

Hẳn là nhờ online với thế giới siêu linh, thầy bói mới có cơ sở tin tức, tư liệu phi-vật-thể gì đó để “tiết lậu thiên cơ” mà thu tiền quẻ. Và thầy bùa mới có nguồn cảm hứng để thiết kế ra đuợc bùa Năm Ông hay bùa Lỗ Ban. Và thợ mộc/thợ hồ mới có thủ thuật phù phép vào giàn cột kèo ở những căn nhà mới cất, sau này có thể gây nên hiện tượng “mộc đè” gia chủ. Và các xác phàm mới bỗng nhiên nói năng bằng cái giọng lạ hoắc, khó nghe của các Cậu, các Cô từ cõi Trên nào đó. Hay người tập Thiền lâu năm mới tuyên bố là mình nhắm mắt vẫn thấy được mây ngũ sắc giăng đầy trời hay đúng ra chỉ là một cõi trống không, hư vô… Vấn đề nằm ở chỗ các thầy, thợ, thiền giả… có thành thật tiết lộ hay khộng, hay chỉ là tô vẻ, ngụy xưng về khả năng online của mình.

3.
Đối với riêng tôi, có thể gọi là kinh nghiệm thiết thân, cung cấp thêm ý tứ cho bài tản văn này là chính tại nhà mình, tôi đã có một cơ hội đặc biệt – giới mang kiểu mặt tâm linh thường gọi là có duyên, gặp duyên – để hầu tiếp một phụ nữ chuyên nghề xem phong thủy, hướng bếp, hướng đặt giường ngủ…

Lần đó, căn bếp nhà tôi cần sửa chữa thì vợ tôi đã nhờ người thân tìm cho kỳ được chị Bảy Lý, người chuyên xem phong thủy làm phước (miễn phí) ở tận miệt Long Điền (Bà Rịa), để dẫn chị Bảy lên Sải Gòn, đến nhà tôi mà chỉ cho cách kê hướng bếp. Chỉ có thế thôi nhưng tại nhà tôi, nhà phong thủy này biểu lộ một phong cách rất kỳ lạ, nặng trình diễn, như: vẻ mặt dửng dưng, cao ngạo, không bao giờ nhìn vào mắt người tiếp chuyện; mời trà nước, bánh trái thì không đụng tới cũng không thèm nói cám ơn cho phải phép…
Và trên hết là chị ta chuyên dẫn dắt mọi người đến những đề tài huyền hoặc, vô căn cứ, như: “Gia chủ có nghe tiếng gì không? Không phải gió đâu! Tiếng của hồn đó! Cuộc đất này hồi xưa có nhiều hồn chết oan lắm, lo cúng đi!” , hay “Gia chủ cũng có phước đức và chút duyên nên mới gặp được tui bữa nay. Tôi làm phước, chỉ không cho cái hướng bếp, phải nghe lời, kê cho đúng nghe. Hồi trước nghe lời thầy nào mà kê bậy bạ vậy?”….

Qua tiếp xúc với một số người có kiểu mặt tâm linh khác, nhiều lần tôi cũng lại bị biến thành nạn nhân của chứng tự hãnh, tự phong nhảm nhí của họ, kể cả khi họ tỏ ý sẵn sàng làm phước (lại làm phước!) giúp cho tôi thu thập được nhiều chứng quả phi thường, quyền năng ghê gớm cho bản thân nếu chịu thụ giáo, theo họ tu luyện, tập tành…

PHẠM NGA